Uğur Temel

Çiçeği burnunda Futbol Federasyonu Başkanımız ile vekâletten asiliğe geçen Merkez Hakem Kurulu (MHK) Başkanımızın icadı, “Yapay Zekâ ile Geliştirilmiş Hakem Atama Sistemi” ile çok mutluyuz(!) doğrusu… Bu icadın meyvesi birkaç atama, her hafta futbol zevkimize, zevk(!) katıyor doğrusu…

Hakem atamalarının “yapay zekâsı” falan olmaz… Atamalardaki tek ölçüt, liyakattir. Hak eden maç yönetmeli… Örneği ortada: İki FİFA hakemi; Zorbay Küçük ve Ali Palabıyık… En üst düzeye gelmiş iki hakemin hatalarını tek tek sıraladım aşağıda. İnanın, bu hataları İstanbul’da oynanan her hangi bir amatör maçta yapsalar, dayak yemeden sahadan çıkamazlar.

Peki, çözüm ne? Çözüm çok basit… İşi, ehline veriniz. Hakemleri, hakem derneği siyasetine kurban etmeyiniz. Hakem yetiştiriniz… Çok basit değil mi? Tabi istenirse…

Not defterimi açmadan, performans değerlendirilmesinin nasıl olduğunu anlatalım… Her hangi bir hakem, her hangi bir maçtaki “baz” notu 8,4’tür. Hakem, verdiği doğru yada yanlış kararlarla notunu arttırır veya düşürür. Bu sayfada da, her hakem için başlangıç puanı, 8,4 olacak. 13 yıl boyunca amatör- profesyonel birçok maça çıktım. Kurallar çerçevesinde gördüğümü, inandığımı çaldım. Bu satırları yazarken de, yine aynı mantıkla, kurallar çerçevesinde gördüğümü inandığımı yazacağım. “Uğur Hoca’nın Not Defterine” hoş geldiniz…

FENERBAHÇE-BAŞAKŞEHİR

Hakem: Zorbay KÜÇÜK(7,9)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Mustafa Emre EYİSOY(8,4)
İkinci Yardımcı Hakem: Kemal YILMAZ(8,4)
Dördüncü Hakem: Çağdaş ALTAY(8,2)
VAR: Alper ULUSOY(7,9) AVAR: Koray GENÇERLER(8,4)

Haftanın vizyon maçına Zorbay Küçük’ü atamak, sadece “yapay zekâ’nın” yapabileceği bir saçmalık. FIFA kadrosundan bu sene düşmesine kesin gözü ile bakılan Küçük’e bu maç niye verildi anlayamadım? Zorbay hoca’nın 12. Kural yorumu çok kötü…

1-) Maçın hemen başında, Ömer Ali –Valencia eşleşmesinde, Ömer Ali’nin Valencia’ya yaptığı hareket faul ve sarı kart. Karar devam…

2-) 12.Dakikada Ömer Ali Şahiner, kendi ceza sahası içinde iken yapılan ortada, topun geçmesini engellemek için, kolunu açıyor. Penaltı ve sarı kart olmalıydı, karar yine devam…

3-)22. Dakikada, Fenerbahçe’nin stoperi Serdar Aziz, ayakkabısını değiştirmek için saha dışına çıktı. Ayakkabısını değiştirmesine, dördüncü hakemin onayını almasına rağmen, Zorbay Küçük Serdar’ı oyuna almadı. Sanırım, Zorbay Hoca’nın bu kural uygulamasının değiştiğinden haberi yok… Hakemlerden birisi, oyuncunun değişen teçhizatını kontrol etmiş ise oyuncu, oyuna girebilir. (Pozisyonun hemen dibinde değilse) Top, Fenerbahçe ceza sahasının hemen önünde idi. Fenerbahçe, kuralın değiştiğinden bihaber, Zorbay küçük yüzünden gol yese ne olacaktı?

4-) Gustavo Henrique, Başakşehirli futbolcuların, umut verici atak başlatmasını, faulle birkaç kez durdurdu. Hepsinde faul verdi, hani kart?

5-) 76.Dakikada Hasan Ali, Fenerbahçe korner kullandığı sırada ve top oyuna girmişken, Henrique’yi yaka paça indiriyor. Hakem Küçük, pozisyonu durdurup, iki oyuncuyu uyarıyor. Sevgili hocam, top oyuna girmiş vaziyette… Eğer oyunu durduruyorsan, penaltı vereceksin…

6-) Crespo’ya yapılan bir faul var. Oyuncu sanki ayağı kırılmış gibi kıvranıyor. Hakem faul’ü tespit ediyor. O ayağı kırılmış gibi kıvranan Crespo, birden ayağa kalkarak, takım arkadaşına pas veriyor ve arkadaşı da golü atıyor. Zorbay Hoca golü iptal ediyor ve yeniden kullandırıyor. Eğer Crespo’ya “hakemi aldatmaya yönelik hareketten dolayı” sarı kart verse, karar doğru. Ancak Crespo sarı kart görmedi. Madem sarı kart vermeyecektin, oyuncunun hızlı başlama hakkını niye kullandırmıyorsun hocam?

Bu kadar yanlışın içinde, hiç mi doğru karar yok. Var elbette… Bozuk saat bile, günde iki defa doğruyu gösteriyor… Maçın ilk yarısının uzatma anlarında, Batshuayi, pasif ofsaytta iken gelip, kendi yarı alanında topa dokundu. Ofsayt tespiti yapıldı. Başakşehirli oyuncular da, ofsayttan doğan Endirekt Serbest vuruşu kullandı. Değişen kural yorumu şu şekilde; “Eğer bir ofsayt ihlali meydana gelirse, ihlal oyuncunun kendi yarı alanında gerçekleşmiş olsa dahi hakem, ihlalin yapıldığı noktadan (yani takımın kendi yarı alanından) kullanılmak üzere bir endirekt vuruş verir.” Yani vuruşun yapıldığı yer doğru.

Bu kadar hatalı karar arasında, tek doğru kurtarmıyor tabi. Zorbay Hoca’ya tavsiyem, biraz kural kitabı okuması yönünde olacak…

Geçen hafta Konyaspor’un bariz penaltısını vermeyen Çağdaş Altay’ın, bu maçın dördüncü hakemi olarak atanmasını da hayretler içinde karşıladım doğrusu… “Yapay Zekâ’ya” karışmayan Merkez Hakem Kurulu üyeleri, hiç mi maç izlemiyorlar acaba?

GALATASARAY-ALANYASPOR

Hakem: Ali PALABIYIK(7,8)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Erdem BAYIK(9,0)
İkinci Yardımcı Hakem: Serkan ÇİMEN(8,6)
Dördüncü Hakem: Erkan ÖZDAMAR(8,3)
VAR: Koray GENÇERLER (7,8) AVAR: Bülent BİRİNCİOĞLU(8,4)

Bu Merkez Hakem Kurulunu anlamak imkânsız. En son 17 Eylül’de görev verdikleri Ali Palabıyık’ı atadıkları maç, haftanın en sıkıntılı maçlarından birisi. Palabıyık’ın, mental olarak maça hiç hazırlanamadığı verdiği tüm kararlarda hissedildi.

1-) Sacha Boey’e gösterilen kırmızı kart tam bir fiyasko. Bariz gol şansı desen değil, şiddetli hareket desen değil, hele ki ciddi faullü oyun hiç değil… Boey niye atıldı, bilen yok. Ali Hoca’nın raporunu görmek isterdim doğrusu. Bariz gol şansından ihraç yazacağını az çok tahmin ediyorum rapora.

Ancak;
Bariz gol şansı olabilmesi için 5 kriter olması lazım.

a-)Topun hızı, b-) Atağın yönü, c-) Top kontrolü ya da kontrol olasılığı, d-) Kaleye olan mesafe e-) Rakip oyuncuların konumu.

Atağın yönü kaleye değil, top kontrolü ya da olasılığı yok( Candeias, topu ayağından bir hayli açmıştı.), top hızlı değil, Muslera ve Kazımcan’ın yetişme şansı var ve kaleye olan mesafe 60 metre… Bu nasıl bariz gol şansı… Hadi Ali Palabıyık bu pozisyonda uyudu. VAR Hakemi Koray Gençerler niye müdahale etmiyor? Oyunun kaderini etkileyecek hata bu, monitör başında çekirdek mi çitliyorsun Koray Hoca?

2-) 42. Dakika Nellson, Galatasaray ceza sahası içinde Yusuf’a hem dizi ile müdahalede bulunuyor, hem de ayağına basıyor. Ali Palabıyık ve Koray Gençerler; “aman ağzımızın tadı bozulmasın” modunda, devam ettiriyorlar oyunu.

3-)93. Dakika Abdülkerim, arkadan Efecan’ın ayağına sert darbesi var ancak, gaddarca ve rakibini sakatlayıcı boyutta değil… Direkt kırmız kart, çok ağır…

4-) Maçın ilk yarısının sonu. Galatasaray, umut vaat edici atağa kalkıyor. İlave süre 4 dakika gösterilmiş, gösterilen sürede oyun yine durmuş. Oynanması gereken 2 dakikalık süre daha var. Hoş süre bitmiş olsa dahi, umut vaat eden atak niye kesilir?

Bu maçın tek olumlu yanı, kıdemli yardımcı hakeminin performansı. Kıdemli yardımcı hakem (yedek kulübelerinin önünde yer alan yardımcı hakem, kıdemli yardımcı hakemdir, Bir numaralı yardımcı olarak da anılır.) Erdem Bayık, devrem. Aynı maçta hiç görev yapmasak da, aynı dönemde hakem kursunu bitirdik. Verdiği kararların hepsi doğruydu. Yardımcı hakemliğin nasıl yapılacağını, uygulamalı gösterdi. Tebrik ediyorum Erdem Hocam. Başarıların daim olsun.

HATAYSPOR-BEŞİKTAŞ

Hakem: Kadir SAĞLAM(7,9) - Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Serkan OLGUNCAN(8,0) - İkinci Yardımcı Hakem: Samet ÇAVUŞ(8,4) - Dördüncü Hakem: Bahattin ŞİMŞEK(8,2) - VAR: Özgüç TÜRKALP(8,4) AVAR: Serkan TOKAT(8,4)

Merkez Hakem Kurulunun (MHK) kamikaze haftasının en kötülerinden. Verilmeyen fauller, sarı karlar, yanlış iptal edilen gol… Hele ki vermediği fauller ve sarı kartlara rağmen maçı kavga çıkmadan bitirdiği için, futbolculara teşekkür etsin…

1-) Beşiktaş’ın iptal edilen penaltısı öncesi, Weghorst- Salih ver-kaçında, Salih net ofsayt. Yardımcı hakem bunu nasıl kaçırır???

2-) 13.Dakika; Ze Luis, Montero’ya dirseği ile vuruyor. Faulü veriyor, sarı kartı vermiyor…

3-) 26. Dakika; Rayane Aabid, Josef’in ayağına basıyor. Hakem, pozisyonun dibinde… Net faul ve sarı kartı atlıyor.

4-) 28. Dakika; Montero, Ze Luis’i belinden çekerek yıkıyor. Kadir Sağlam gözünün önün deki pozisyonu seyrediyor. Top Delle Ali’ye geliyor, Boudjema kayarak giriyor. Bu pozisyonda faul’ü verip, sarı kart gösteriyor. İki saniye önceki pozisyonda faulü verse, bu pozisyon olmayacak.

5-)29. Dakika’da Beşiktaş gol buluyor. Gol öncesi Josef’in faul yaptığını belirtiyor ama pozisyon çok temiz. İptal kararı yanlış.

6-) 32.Dakika; Aabid, Talha’nın ayağına basıyor. Faul var, kart vermeyi unutuyor.

7-) İlk yarının son anlarında, Delle Ali, kalecinin kale vuruşunu geciktirmek için, saha dışındaki topu kale alanı içine atıyor. Oyunun tekrardan başlamasını geciktirmekten, sarı kart bile verilecek pozisyonu, caydırıcılığı olmayan bir vücut dili ile geçiştiriyor.

8-) İlk yarının sonuna 1(BİR) dakika ekiliyor. Ancak oyun en az 5 dakika durdu. Hadi yanlış yaptı, bir dakika verdi diyelim… Maçın ilk yarısını 45.52’de bitiriyor. Verdiği süreyi eksik oynatıyor.

İddia ediyorum; Hatay bölgesinden birkaç yıllık bir amatör hakem, bu maçı Kadir Sağlam’dan daha iyi yönettirdi. Bu maçın gözlemcisi Hüseyin Sabancı ve Yunus Yıldırım da benimle aynı şeyi düşünüyorlar mı, göreceğiz…

ANTALYASPOR-İSTANBULSPOR

Hakem: Ümit ÖZTÜRK (8,4)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Samet ÇİÇEK(8,2)
İkinci Yardımcı Hakem: Ömer Tevfik ÖZKOÇ (8,4)
Dördüncü Hakem: Adnan Deniz KAYATEPE(8,4)
VAR: Özgüç TÜRKALP(8,4) AVAR: Bülent BİRİNCİOĞLU (8,6)

Hakemlik için fiziği çok iyi olmasına rağmen, bir türlü üst basamağa sıçrayamayan Ümit Öztürk, bu maçta çok zorlanmadı. Maçın en kritik anın 90+6 dakikaydı. Antalyaspor’un kullandığı köşe vuruşunda, oyuna yeni giren Veysel Sarı’nın kafa şutu üst direkten döndü ve Veysel Sarı, kale alanı içinde ( eskilerin ‘altı pas’ olarak tabir ettiği bölge. Bu mesafe, İngiliz ölçü sisteminde ‘6 yarda’ olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.) yerde kaldı. İstanbulspor defansı öne çıksa da 4 numaralı İstanbulsporlu oyuncu kaleci ile aynı hizada idi. Dönen topa Luyindama vurdu. Top yerdeki Veysel’e çarparak ağlara gitti. İstanbulspor’un 4 numaralı oyuncusu Mehmet Yeşil ofsayt’ı bozmasına rağmen, Kıdemli Yardımcı Hakem Samet Çiçek, pozisyon için ofsayt kararı verdi. VAR incelemesi sonucunda, doğru karar verilerek gol geçerli sayıldı. Bu seviyedeki yardımcı hakemin, bu yorumu yapması gerekirdi. AVAR hakemi ( VAR’daki yardımcı hakem) Bülent Birincioğlu’nu tebrik ederim.

ÜMRANİYE- KARAGÜMRÜK

Hakem: Mert GÜZENGE(8,1)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Murat Ergin GÖZÜTOK(8,1)
İkinci Yardımcı Hakem: Hakan KARABALCIK(8,4)
Dördüncü Hakem: Kutluhan BİLGİÇ(8,1)
VAR: Serkan TOKAT(8,21) AVAR: Alper ÇETİN(8,4)

Mert Güzenge ile hemen hemen aynı dönemde hakemlik yaptık. Amatör maçlarda bile yıldızı parlayan, il hakem kurullarınca kritik maçlara verilen bir arkadaşımdı. Birkaç sene içinde FIFA Hakemi olacağını tahmin ediyorum. Merkez Hakem Kurulu da benimle aynı görüşteki, 11 hafta içinde 5 kez hakem olarak görev verdi Güzenge’ye. Maçın genelinde başarılı bir yönetim göstermesine rağmen, iki pozisyonda hatası olduğunu düşünüyorum. 58. Dakikada Ümraniye atağında, ceza sahasının hemen önünde, Karagümrüklü Dreseviç, rakibi Avounuo’yu diz darbesi ile düşürdü. Güzenge, VAR’ın karışamayacağı pozisyonda, devam kararı verdi. Zor pozisyonda, kararın direkt serbest vuruş ve sarı kart olması gerektiğini düşünüyorum. (Bariz gol şansı kriterleri oluşmadığı için, kırmızı kart olmazdı.)
76. dakikada ise Caner’in rakibinin baldırına basması var. Ciddi faullü oyundan kırmızı kart görmesi gerekirdi. V e bu pozisyon, kıdemli yardımcı hakem ile dördüncü hakemin de önünde oldu. VAR’ın da izleme tavsiyesinde bulunması gerekirdi.

TRABZONSPOR- SİVASSPOR

Hakem: Abdülkadir BİTİGEN(8,4)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Serkan OK(8,5)
İkinci Yardımcı Hakem: Kamil ÇETİN(8,4)
Dördüncü Hakem: Tugay Kaan NUMANOĞLU(8,4)
VAR: Mustafa ÖĞRETMENOĞLU(8,4) AVAR: Mustafa İlker ÇOŞKUN(8,4)

Hakemliği, babasından miras olan Diş Hekimi hocamızı ve ekibini bu maç özelinde tebrik etmek istiyorum. Verdikleri tüm kararlarlar, bence birisi haricinde, doğruydu. 79. Dakika’da Gbamin rakibine faul yaptı. Kıdemli Yardımcı Hakem Serkan Ok, faulü tespit etti, hakem Bitigen de, gerginlik olmaması için olay yerine geldi. Ancak Gbamin, düdüğe ve yardımcı hakemin havada olan bayrağını görmesine rağmen, topu çok hafif sürerek, kaleye doğru vurdu. Bence; topu kaleye vuruğu için sarı kart görmeliydi. Abdülkadir Hoca’nın yorumuna da saygı duyuyorum. Nazar boncuğu olsun bu pozisyon. İnşallah Bitigen bu performansını sürdürür, biz de kendisinin hakkını teslim ederiz.

KASIMPAŞA-KAYSERİSPOR

Hakem: Mustafa Kürşat FİLİZ(8,6)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Özgür ERTEM(8,4)
İkinci Yardımcı Hakem: Mehmet Salim MAZLUM(8,4)
Dördüncü Hakem: Eren ÖZYEMİŞÇİOĞLU(8,4)
VAR: Mustafa İlker ÇOŞKUN (8,4) AVAR: Mustafa ÖĞRETMENOĞLU(8,4)

Kürşat Filiz, İstanbul bölgesi hakemi, gelecek vaat eden, fiziği hakemlik için çok iyi ve hakemlik de çok yaşıyor. Her geçen maçta da üzerine koyuyor. Allah sakatlık vermesin inşallah. Bu maç özelinde kural bilgisinin de üst seviyede olduğunu gösterdi. Maçın en kritik pozisyonu ikinci yarıda yaşandı. Kasımpaşalı Ben Ouannes, kalecisine ayağı ile bilerek pas verdi. Ertuğrul bu topu eline aldı. Kürşat Hoca, pozisyona hâkimdi ve endirekt serbest vuruşu çaldı. İhlalin olduğu yer, kale alanı içi değil, ceza alanı içiydi. Dolayısıyla; kural gereği endirekt serbest vuruşun ihlalin olduğu yerden yapılması gerekiyordu. Genç hakem kardeşim, belli ki kural kitabı okumuş, doğru uygulamayı yaptı.

ADANA DEMİRSPOR- KONYASPOR

Hakem: Hüseyin GÖÇEK(9,0)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Mehmet Emin TUĞRAL(8,4)
İkinci Yardımcı Hakem: Gökhan BARCIN(8,4)
Dördüncü Hakem: Yasin KOL(8,4)
VAR: Serkan TOKAT(8,4) AVAR: Alper ULUSOY(8,4)

Tek kelime mükemmel… Defalarca yardımcı hakemliğini yaptığım Hüseyin Göçek, bu haftanın yüz akı oldu. Bu maçın bu kadar keyifli, bu kadar tempolu geçmesinde Hüseyin Hoca’nın da katkısı büyük. Sizi ve ekibiniz tebrik ediyorum hocam.

GİRESUNSPOR-ANKARAGÜCÜ

Hakem: Suat ARSLANBOĞA(8,6)
Birinci (kıdemli) Yardımcı Hakem: Selahattin ALTAY(8,4)
İkinci Yardımcı Hakem: Furkan ÜRÜN(8,4)
Dördüncü Hakem: Abdullah Buğra TAŞKINSOY(8,4)
VAR: Alper ÇETİN(8,5) AVAR: Alper ULUSOY(8,4)

Suat Arslanboğa’nın gördüğüm en iyi performansı… Sahada doğru yer aldı ve bu artısı kararlarını doğru vermesini sağladı. İlk yarıda hem Ankaragücü’nün hem de Giresunspor’un penaltı beklediği iki pozisyon var. Bu iki pozisyonda penaltı değil. Ankaragücü’nün penaltı beklediği pozisyonda Murat Cem’in eli doğal konumda, Giresun’un penaltı beklediği pozisyonda Bajic ayağını sokuyor, rakibinin hamlesi topa.

İkinci yarıda Ankaragücü’ne verilen penaltı da doğru. Murat Cem, Atakan’a dikkatsizce yükleniyor. Suat Hoca’nın yeri de çok iyi bu pozisyonda. Kimsenin itiraz edemeyeceği bir penaltı.