Emre Özpeynirci

Hyundai Assan’ın İzmit’te ürettiği B-SUV sınıfındaki Bayon modeli %66 ile Türkiye’nin en yüksek yerli oranına sahip otomobili oldu. Bayon, geçen sene yüzde 65 ile zirvede yer alan i20’yi geçti.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2022 raporuna göre ülkemizde üretilen araçların ortalama yerlilik oranları 2021’ye göre artarak %54,32’den %56’ya yükseldi. Bunda düşük yerli oranına sahip Honda’nın fabrikayı kapatması etkili oldu. Yeni nesil motorlarla birlikte otomobilde en yüksek oran %65’ten 66’ya çıkarken, ticari araçta ise %83’ten 84,30’a yükseldi. Bugün %66 ile Türkiye’nin en yerli otomobili Hyundai Bayon olurken, Ford Otosan’ın ürettiği Cargo ise % 84,30 ile en yerli ticari araç.

SANAYİ ve Teknoloji Bakanlığı her yıl Türkiye'de üretilen motorlu araçların yerli katkı oranlarını açıklıyor. Bunun sebebi Türkiye'de bir sanayi ürünün yerli malı olarak kabul edilebilmesi için ürünün yerli katkı oranının en az yüzde 51 olması gerekiyor. Bunu sağlayan firmalara ‘Yerli Malı Belgesi' verilerek, kamu ihalelerinde yüzde 15'e kadar fiyat avantajı sağlanıyor.

HONDA FABRİKASI ETKİLEDİ
İşte bu yüzden yerli katkı oranlarını yapılan araştırmalar sonucu bakanlık her yıl bu dönemde düzenli olarak bu oranları açıklıyor. Bakanlığın 2022 yılı raporuna göre Türkiye'de üretilen motorlu araçların yani otomobil ve ticari araçların yerlilik oranları 2021’e göre yükseldi.

Türk otomotiv sanayinin 2021 yılında ortalama yüzde 54,32 olan yerlilik oranı 2022 yılına gelindiğinde %55,96’ya yükseldi. Bundan da kuşkusuz Türkiye’de en düşük yerlilik oranıyla üretim yapan Honda’nın fabrikasını kapatması etkili oldu. 2021’de Honda’nın yerlilik oranı ortalaması sadece %25’ti.

2022’DE İPİ GÖĞÜSLEYENLER
• 2022 yılında otomobil üretiminde ortalamada yüzde 57 ile en yüksek yerlilik oranına sahip marka Hyundai Assan olurken, hafif ticari (%61,58) ve ağır ticari (%71,99) araçta ise Ford Otosan ipi göğüsledi. Genel ortalamada ise yüzde 68 ile Otokar zirvede yer aldı.

• Türkiye'de traktör hariç yerlilik oranları ise yüzde 7 ile yüzde 84,30 arasında değişiyor. Traktörde ise yüzde 94'e ulaşan yerlilik oranları mevcut.

EN İYİ VE EN KÖTÜLER
• Türkiye'de yüzde 84,30 ile yerlilik oranı en yüksek ticari araç Ford Otosan'ın Eskişehir fabrikasında ürettiği Cargo kamyon oldu. Bu araçta yerli şanzımanla birlikte kısa sürede hedeflenen yerlilik oranı ise yüzde 90 civarında.

• Türkiye'de yerlilik oranı en yüksek otomobil yüzde 66 ile Hyundai Assan’ın İzmit’te ürettiği Bayon modelinin otomatik şanzımanlı Style versiyonu olurken, yerlilik oranı en düşük otomobil ise yüzde 41,40’lık oran ile yıl sonunda itibaren Karsan’ın üretmeye başlayacağı Renault Megane Sedan’ın 1.3 litre benzinli ve manuel şanzımanlı tüm versiyonları oldu.

RENAULT ZİRVEDEN DİBE
YERLİLİK oranlarına baktığımızda otomobil üretiminde Honda’nın fabrikayı kapatmasıyla en düşük yerlilik oranına sahip marka yüzde 46,17 ile Oyak Renault oldu. Bursa’da üretilen Renault modellerinin yerlilik oranları yüzde 41,40 ile 51,60 oranında değişti. 2020’de otomobil üretiminde ortalamada yüzde 63 ile en yüksek yerlilik oranına sahip marka Oyak Renault olurken, 2021’de bu oran yüzde 55,4’e inmişti. Yine 2020’de yüzde 66,3 ile Türkiye’nin en yerli otomobili olan Clio HB modelinde bu oran 2021’de yüzde 60,20’ye, 2022’de ise yüzde 51,60’a geriledi.

TOYOTA DA HİBRİT ETKİSİ
TÜRKİYE’de ürettiği hibrit modeller nedeniyle yerlilik oranı son 3 yıldır düşen Toyota, 2022’de de yüzde 50,6 ortalamasından %47’e kadar indi. Toyota’nın 2022’de en yüksek yerlilik oranı yüzde 55. Bu oran Corolla’nın benzinli, manuel şanzımanlı Mid. versiyonuna ait. Japon markanın Sakarya’da ürettiği CVT şanzımanlı 1.8 lt hibrit Corolla Sedan’ın High versiyonunda ise yerlilik oranı ise yüzde 42 ile en düşük seviyede.

TOFAŞ 2021’YE PARALEL
TOFAŞ’ın yerlilik oranı otomobilde yüzde 51,20 ile 58,40 arasında değişirken, hafif ticari araçta yüzde 51,3 ile 57,50 arasında. Tofaş ortalamada ise yüzde 53,50 ile 2021’deki seviyesine paralel.

HYUNDAI 2 YILDIR ZİRVEDE
2020’de yerlilik oranı en yüksek otomobili üreten fabrika unvanını Oyak Renault’ya kaptıran Hyundai Assan, 2021’den sonra 2022’de de zirvede yer aldı. Ortalamada yüzde 57 yerlilik oranına sahip Hyundai modellerinde yerlilik oranları yüzde 51-66 arasında değişti.

EN YERLİ OTOKAR OLDU
TÜRKİYE’de diğer otomotiv üretimlerine baktığımızda Anadolu Isuzu’da yerlilik oranları yüzde 52,1 ile 78,2 arasında değişirken, Otokar’da yüzde 66-70, MAN’da yüzde 35-61, Mercedes’te yüzde 27-57, Karsan’da yüzde 51-71, Temsa’da ise %7 ile 62 arasında değişen yerlilik oranları bulunuyor. Otokar genel sıralamada yüzde 68 ortalama ile en yerli marka olarak yer alıyor.

YERLİLİK ORANI DÜŞÜYOR
2020’de yüzde 66,3 ile Türkiye’nin en yerli otomobili olan Clio HB modelinde yerlilik oranı 2022’de yüzde 51,60’a kadar indi.

AİLENİN EN YERLİSİ SEDAN
Türkiye’nin en çok satan otomobili Egea’da yerlilik oranı %51,2 ile 58,40 arasında değişiyor. En yüksek yerlilik oranı benzinli manuel şanzımanlı sedan gövde tipinde yer alıyor.

HİBRİT OLUNCA DÜŞÜYOR
Türkiye’de üretilen Corolla modellerinde yerlilik oranlarını motor belirliyor. Benzinli motora sahip Corolla %51 yerlilik oranına sahipten, hibrit olunca oran %42’e iniyor.

TOGG 2023'TE YÜZDE 51 YERLİLİK İLE GELECEK
FİKRİ ve sınai mülkiyeti yüzde 100 Türkiye’ye ait küresel bir marka ortaya çıkarmak ve Türk mobilite ekosisteminin çekirdeğini oluşturmak hedefiyle yola çıkan Togg, 2022 yılının son çeyreğinde seri üretime hazır olacak. Togg’da, homologasyon testlerinin tamamlanmasının ardından 2023 yılının ilk çeyreğinin sonunda C segmentindeki ilk araç olan SUV yüzde 51’lik yerlilik oranıyla pazara çıkacak. Ardından yine C segmentindeki Sedan ve Hatchback modelleri üretim sırasına girecek. Takip eden yıllarda B-SUV ve C-MPV’nin de aileye katılmasıyla, aynı DNA’yı taşıyan ve 5 modelden oluşan ürün gamı tamamlanacak. Yerlilik oranının 2026 yılında yüzde 68’e ulaşması hedefleniyor. Bu arada Togg Gemlik Tesisi, temmuz ayının sonunda deneme üretimlerine başlayacak.

OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜN DAHA FAZLA DESTEĞE İHTİYACI VAR
EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin, Türkiye’nin bugün 2 milyon adetlik üretim kapasitesi ve 1.3 milyon adetlik üretimi ile dünyada yüzde 1.5 paya sahip 13’üncü büyük otomotiv ülkesi olduğunu belirterek şunları söyledi: “Ayrıca 2021 yılında ki 782 bin adetlik otomobil üretimi ile Avrupa'da 6.sırada olurken, 3,3 milyar Euro’luk ticari araç ihracatı ile de Avrupa'nın ticari araç ithalatının %47'sini de tek başına karşılamaktadır. Yıllarca cari açık kaynağı gibi suçlansa da otomotiv sektörü sürekli cari fazla vererek, Türkiye'nin toplam ihracatının yaklaşık %15'ini karşılamaktadır. Üretim, ihracat ve istihdam deposu olan sektörünün daha fazla özen ve desteğe ihtiyaç duyduğu açıktır.”