Emre Özpeynirci

Elektrikli otomobil satışları özellikle ÖTV teşvikinin de etkisiyle ilk 7 ayda %158 artarak 41 bin adedi aştı. Ama hem toplam otomobil parkından aldığı pay hâlâ %1’in altında, hem de toplam satışlardaki payı Avrupa ortalamasının çok gerisinde. Bu durum akıllara; “Peki teşvik olmasaydı ne olacaktı?” sorusunu getiriyor.

ÖTV teşvikinin etkisi ve model sayısının artmasıyla birlikte Türkiye’de elektrikli araç satışı ve parkı her geçen gün büyüyor. 2022 yılında 14 bin adetle toplam otomobil parkının içinden yüzde 0,1 pay olan elektrikli otomobiller, 2023 yılında Togg’un de devreye girmesiyle 80 bin adetlik parka ve yüzde 0,5’lik paya ulaştı. TÜİK’in verilerine göre 2024 yılının ilk 6 ayına baktığımızda ise Türkiye yollarındaki elektrikli otomobil sayısı 122 bin adede çıkarken, toplam otomobil parkının içinden aldığı pay ise ancak yüzde 0.8 oldu. Daha ilk 6 ayda elektrikli otomobil sayısının 2022 toplamına göre 9 kat artması toplumun bu araçlara olan artan ilgisini gösterse de, aslında sağlanan imtiyazlarla birlikte çok daha fazla talep olması gerektiği de ortada.

VERGİ YÜKÜ SADECE %32

Düşünün bugün içten yanmalı (benzin, dizel, hibrit) otomobillerin ÖTV oranları yüzde 80’den başlarken, elektrikli otomobillerde bu oran yüzde 10’dan başlıyor ve maksimum yüzde 60’a çıkıyor. Bugün yüzde 10’luk ÖTV dilimine giren bir elektrikli otomobilin üstündeki toplam vergi yükü yüzde 32’yi bulurken, en ucuz içten yanmalı otomobilin üstündeki vergi yükü ise yüzde 116’dan başlıyor. Ayrıca elektrikli otomobillerin şarj maliyetlerinin içten yanmalıların pompa maliyetlerinin çok altında olduğu düşünülürse, son 2-3 yılda hem satışların hem de parkın daha fazla büyümesi kaçınılmaz olmalıydı. Evet satışlara baktığımızda da yine yüzdesel olarak önemli bir büyüme olduğu ortada. Bu yılın ilk 7 ayında elektrikli otomobil satışları yüzde 158 artarak 41 bin 371 adede ulaşırken, toplam otomobil satışlarından aldığı pay ise yüzde 3,08’den yüzde 7,71 ulaştı.

100 BİN HEDEFİ ÇOK ZOR

Geçtiğimiz yıl toplamında 65.562 adede ulaşarak toplam satışlardan yüzde 6.78’lik pay alan elektrikli otomobillerin 2024 yılında 100 bin adedi aşarak yüzde 10’luk paya ulaşması öngörülüyordu. Ancak 7 ay sonundaki rakam pazarın 100 bin adetlere ulaşamayacağını da ortaya koyuyor. Düşünün Avrupa’da teşviklerle birlikte 2023 yılında yüzde 15’i bulan paylara ulaşan elektrikli otomobiller, birçok ülkede teşviklerin bitmesiyle 2024’te ciddi kan kaybetmeye başladı. Türkiye’de ise teşvikler devam ederken payının Avrupa ortalamasının çok altında olması, “Ya ÖTV oranları yükselirse, o zaman ne olur?” diye düşünmemize sebep oluyor. Kuşkusuz Togg’un da etkisiyle ÖTV teşvikleri devam edecektir ama elektrikli otomobillerin çevreyi koruması bir yana cari açıkta en büyük kalem olan petrol ithalatının azalması için çok daha fazla teşvik edilmesi gerekiyor.

127 BİN ELEKTRİKLİ ARAÇ İÇİN 20 BİN SOKET VAR

Türkiye’de elektrikli otomobillerin önündeki en büyük engel biraz psikolojik. ÖTV avantajlı bu otomobilleri beğenen ve almak isteyenler şarj istasyonu bulamama endişesinden dolayı menzil kaygısı yaşıyor. Bugün elektrikli otomotiv satışlarının ilerlemesinde şarj istasyonu ve altyapı gelişmesi büyük rol oynuyor. Türkiye genelinde elektrikli araç şarj noktası sayısı (soket) 2022 yılında 6 bin 500 olarak gerçekleşirken, 2023 sonunda ise 2 kata yakın artışla 12 bini aştı. 2024 yılının ilk yarısında bu sayı 21.300 adede ulaşırken, bunların 13.644 adedi AC, 7.656 adedi ise DC (hızlı) şarj soketinden oluştu. Türkiye genelinde 8.800 lokasyonda cihaz yer alırken, Temmuz 2024 dâhil yollardaki 127 bin elektrikli otomobile karşı sadece 21.300 şarj soketinin olduğunu gösteriyor. Bu da AC soket başına düşen araç sayısının 9,5, DC soket başına düşen araç sayısının ise 16,7 olduğunu gösteriyor.

21.300 : Toplam şarj soketi

13.644 : AC şarj soketi

7.656 : DC şarj soketi

9,5 : AC soket başına düşen araç sayısı

16,7 : DC soket başına düşen araç sayısı

6,1 : Toplam soket başına düşen araç sayısı

%40’lik ek vergiye rağmen 1.9 milyon tl

BYD’den sonra Türkiye'de yatırım yapacağı konuşulan Çinli Chery'nin bünyesindeki off-road SUV markası Jaecoo faaliyetlere başladı. Çinli tüm otomobillere getirilen yüzde 40’lık ek vergiye ragmen markanın ilk modeli olan J7'nin 4X2'si Türkiye'de 1.920.000 TL’ye satışa sunuldu. 145 beygir gücünde 1.6 litrelik benzinli turbo motora sahip modelin 4X4 modeli ise 2.090.000 TL. Çinli üreticinin Türkiye için ek vergi desteği verdiği ortada. Chery yetkilileri, ilk etapta sınırlı sayıda J7 modelini getirdiklerini belirterek, talebe göre sayının artacağını söylüyor. En büyük çıkışı ise düşük ÖTV dilimine girecek şarj edilebilir hibrit versiyonuyla yapacaklarına inanıyorlar.

2.model nisanda geliyor

Togg, C segmentindeki ilk modeli T10X’in ardından, yine aynı sınıfta geliştirilen fastback sınıfındaki ikinci modeli T10F’i Nisan 2025'ten itibaren teslim etmeye başlayacağını açıkladı. 600 km’ye varan menzile sahip 3 farklı versiyonu olacak araç T10X ile aynı sınıfta ve aynı platformda olduğu için yakın fiyatlara sahip olması bekleniyor.