Emre Özpeynirci

Türkiye’de düşen alım gücüne bağlı otomobil almak tamamen hayal oldu. Bugün nüfusun sadece yüzde 7-8’i sıfır veya 2.el bir otomobil alırken, bu otomobillerin de neredeyse yarısı 15 yaş ve üzerinde. İşte EBS Danışmanlık verilerinin de katkılarıyla 10 maddede Türkiye’de otomobil gerçeğimiz;

1 Türkiye’de her yıl nüfusun ancak yüzde 7-8’i sıfır veya 2.el bir otomobil alabiliyor.

2 Türkiye’de yılda satılan yaklaşık 6.6 milyon otomobilin yüzde 91’i 2.el, yüzde 9’u ise sıfır otomobillerden oluşuyor. Yani yılda 6 milyon 2.el otomobil satılırken, satılan sıfır otomobil sayısı ise yaklaşık 600 bin.

3 İşin çarpıcı boyutu, satılan 6 milyon 2.el otomobilin yüzde 65’i 10 yaş ve üzeri, yüzde 50’si 15 yaş üzeri, yüzde 40’ı ise 20 yaş ve üzerinde. Yani Türk vatandaşının gücü ancak 15-20 yaş üstü 2.el hurda diye nitelendirebileceğimiz araçlara yetiyor.

4 13,6 milyon adetlik otomobil parkına sahip Türkiye yollarında bugün hala en çok bulunan araç yüzde 5 payla Tofaş Kuş serisi, yani Şahin ve Doğan. 2’nci sırada ise yüzde 4,5 pay ile Renault 12/Toros geliyor. Düşünün bu otomobillerin üretimleri 21-22 yıl önce bitti.

5 1 yılda satılan 600 bin sıfır otomobilin ise yüzde 80’den fazlası ne yazık ki bu şartlarda ekonomik diyebileceğimiz 500 bin TL’nin altındaki otomobillerden oluşuyor. Yani sıfır alabilen kişiler ve kurumlar da ancak ekonomik araçlara yönelebiliyor.

6 Alım gücünün hızla düştüğü Türkiye’de nüfusa göre otomobil satışında uzun süredir Avrupa’nın dibindeyiz. Sadece sıfır otomobil satışlarında 31 ülke arasında uzun süredir 29’uncu sıradaki yerimizi koruyoruz.

7 Üretim maliyetlerindeki artışa bağlı global zamlar bitmeden, Türkiye’de kurlar, faizler, vergiler düşmeden ve en önemlisi alım gücümüz artmadan ne yazık ki otomobil satın alma oranımız hızla gerilemeye devam edecek.

8 Bugün Türkiye’de nüfusun büyük çoğunluğu için artık otomobil sahibi olmak tamamen hayal. Düşünün hane halkı geliri 50 bin TL’nin altında olanlar için bile sıfır bir otomobil sahibi olmak artık çok zor.

9 “Her şeye rağmen çok otomobil satılmış” diyenlere ise durumu şöyle anlatmakta fayda var; “84 milyonu aşan nüfusa sahip Türkiye’de ilk 4 ayda sadece 162 bin otomobil satıldı. Satılanların çoğu filo ve kurumsal şirketlerin son 3 yıldır ötelenen talebine bağlı aldığı otomobiller.

10 Türkiye’de son 2 yıldır perakende satışlar premium (lüks) sınıf hariç çok zayıf. Yani bu dönemde ancak parası olanlar veya yatırım amaçlı düşünenler eğer araç bulursa almaya devam ediyor.

Her 100 otomobilin 72’si %80’lik ÖTV diliminde

BUGÜN Türkiye’nin ÖTV ve üstüne KDV ile otomobil vergisinde dünyada lider olduğunu bilmeyen yoktur. Ayrıca bildiğiniz gibi Kasım 2016’dan bu yana motor hacmine ek olarak kafaları karıştıran matraha (vergisiz fiyat) dayalı ÖTV sistemi de uygulanıyor. Bu sistemin Türkiye gibi dalgalı ekonomilerde sürekli güncellemeye muhtaç olduğu da çok açık. Düşünsenize üretim maliyetlerindeki artışa bağlı otomobil fiyatlarına gelen zamlara, kurdaki artışlarda da eklenince, ÖTV’deki matrah dilimleri eğer sürekli güncellenmezse geçerliliğini anında yitiriyor. Çok değil ocak ayında matrahların güncellenmeyip sadece yüzde 50 ila 80 arasına yüzde 60 ve 70’lik yeni dilimleri eklendiğinde de aynı endişeyi defalarca dile getirdik.

%50'lik dilimde sıfır çekti
Aynı yüzde 45’lik ÖTV diliminde olduğu gibi kısa sürede yüzde 80 dışındaki tüm dilimlerde araç kalmayacağını yazdık, anlattık. EBS Danışmanlık’ın derlediği verilerden ocak ayından bu yana ÖTV matrah dilimlerindeki net durum çok net anlaşılıyor. Zaten yüzde 45’lik dilime giren hiç otomobil yokken, Ocak 2022’de yüzde 50’lik dilimde yer alan otomobillerin oranı yüzde 7.8’di. Bu oran mart ve nisan aylarında sıfıra ulaştı. Ocak ayında eklenen yüzde 60’lik yeni dilimde yer alan otomobillerin oranı yüzde 14,5‘ten nisan sonunda yüzde 9’a kadar geriledi. Yüzde 70’lik diğer yeni dilimin oranı ise yüzde 29’dan yüzde 15,7’e kadar indi. Ama tablodaki asıl çarpıcı durum yüzde 80’lik dilimin oranının yüzde 46,7’den yüzde 72,2’ye yükselmesi. Çok değil 2-3 ay içinde gelen zamlar sonrası otomobillerin tamamı yüzde 80’lik dilime girerse kimse şaşırmasın.

İlk 4 ayda otomobil ihracatı %19 düştü

ULUDAĞ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine göre otomotiv sanayinin nisan ayı ihracatı bir önceki senenin aynı dönemine göre yüzde 11,5 artış ile 2,7 milyar dolar oldu. Nisanda en büyük ürün grubunu oluşturan tedarik endüstrisinde ihracat yüzde 9,5 artarak 1 milyar 151 milyon olurken, yarı iletken tedarikinde sorunlar yaşayan binek otomobil ihracatı yüzde 10 azalarak 807 milyon dolar, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatı yüzde 54 artarak 462 milyon dolar, Otobüs-Minibüs-Midibüs ihracatı da yüzde 21,5 artarak 100 milyon dolar oldu. Yılın ilk 4 ayında toplam otomotiv sanayinin ihracatı yüzde 0,4 artarak 10 milyar 193 milyon dolara çıkarken, Türkiye ihracatında kimya sanayinin ardından ikinci sırada yer aldı. İlk 4 ay sonunda tedarik sanayinin ihracatı yüzde 11 artarken, otomobil ihracatı ise yüzde 19 düştü.