Emre Özpeynirci

Toyota Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt, 2022’nin yine ‘bulunurluk’ gölgesinde geçeceğini belirterek, “Düşünsenize daha şimdiden Ocak-Şubat ayları için yaklaşık yüzde 30 civarı kesinti bilgisi geldi. Hatta ilave kesintiler de olacağını bildirdiler” diyor. Bozkurt, ayrıca kurlar düşse de 2022’de araçların lojistik, çip ve ham madde fiyatlarındaki artış nedeniyle zamlı geleceği uyarısını da yapıyor.

TÜRKİYE ekonomisinin lokomotifi otomotiv sektörü 2022 yılına büyük bir belirsizlikle giriyor. Her ne kadar hükümetin döviz korumalı mevduat uygulaması kurlarda ciddi bir düşüş yaratsa da, otomotiv sektörünün yeni yılda seyrini yine bulunurluk sıkıntısı belirleyecek. Peki sektör 2022’den neler bekliyor, araç bulunurluğu sorunu devam edecek mi, fiyatlar düşecek mi? İşte tüm bu soruları Toyota Türkiye’ye CEO’su Ali Haydar Bozkurt’a sordum. İşte cevapları;

EN BÜYÜK SORUN LOJİSTİK

Tüm dengelerin devamlı değiştiği bir dönem yaşıyoruz. Hem global hem de içeride bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Tüm dünyada bir “bulunurluk” sıkıntısı yaşanıyor ve bu sadece otomobili değil birçok sektörü kapsıyor. Çip krizi toplam sorunun içerisinde çok küçük bir sorun olarak kaldı. Çünkü hammadde bulunurluğu önemli bir sorun haline geldi. Ayrıca, yarı mamul ürün tedarikçilerinin, özellikle de uzak doğuda bulunan tedarikçilerin Covid sebebiyle üretim duruşlarında ciddi artışlar başladı. Ve en önemlisi de lojistik! Şu anda tüm dünyada ciddi bir lojistik sorunu yaşanıyor. Konteynır bulunamıyor ve fiyatlar döviz bazında 6-7 kat hatta daha fazla artmış görünüyor. İşte 2022’ye böyle bir ortamda giriyoruz. Bugün batıdaki birçok ülkede seneler sonra gündeme gelen fiyat artışlarının sebepleri de bunlar. İşte bu yüzden dünyadaki birçok ülke Merkez Bankası bu sebeple ufak ufak da olsa faiz arttırdılar ki, bu fiyat artış trendi kalıcı hale gelirse, enflasyon sorununa yol açabilir. Çünkü enflasyon yapışkan bir şeydir. Önünü zamanında alamazsanız, sorun büyür ve kontrol edilmesi daha maliyetli hale gelir.

ÇALIŞMAZSA YİNE KAOS OLUR

Hükümetin son açıkladığı döviz korumalı mevduat uygulamasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Hepimizi şaşırtan bir uygulama olduğunu söylemek lazım. Sanırım kimse beklemiyordu. Ancak, dövizin hızla düşmesine sebep olması bakımından elbette ki memnuniyetle karşılıyoruz. Bu programın uygulanacağı 2022 senesi boyunca dövizin çok yükselmeyeceği beklentisi üzerine kurulmuş bir sistem olduğundan, dövizin yükselmemesi durumunda hazineye de bir yük getirmeyeceği ümit ediliyor. Umarız ki bu beklenti çalışır, hem hazineye ilave yük gelmemiş olur, hem de yatırımcının dolarizasyondan uzaklaşarak TL varlıklara yönelmesine destek olur. Bir de dünya genelindeki ürün bulunma sıkıntıları sebebiyle, 2022 içinde ithalatta yavaşlama devam edecek gibi görünüyor. Bu da cari açığın kapanması konusunda destek olabilecektir ve yukarıda bahsedilen plana destek verebilecektir.

Peki ya bu uygulama çalışmazsa!

Açıkçası bu olasılığı aklımıza dahi getirmek istemiyoruz. Çünkü o durumda hem dövizi kontrol altına alamamış oluruz ve yeniden yükselir hem de verilen bu garantinin hazine üzerinde ciddi bir yük yaratmasına sebebiyet verir. Umalım ki bu program çalışsın, kurlar artık yatay seyrine girsin. Hem firmalar için, hem tüketiciler için daha öngörülebilir bir ortam oluşsun. Aksi takdirde piyasalar referans noktalarını kaybediyor, fiyatlar havalarda uçuşuyor, kim neyi neden o fiyattan satıyor, belli olmuyor. Sonuç; kaos! Bu nedenle, dileyelim ki bu senaryo çalışsın.  

2022’DE YENİ ZAMLAR GELİYOR

2022’de neler bekliyorsunuz? Araç bulunurluğu rahatlar mı, otomobil fiyatları düşer mi?

Görünen o ki, 2022 yılında birçok üründe bulunurluk, lojistik sıkıntıları devam edecek. Bu durum emtia ve lojistik fiyatlarını döviz bazında arttıracak, bu da bizlere maalesef daha pahalı ürünler sunulmasına sebep olacak. Bir yandan arz kısıtlı olduğu için ürün bulunamaması, diğer yandan lojistik, çip, hammadde fiyatlarından dolayı artan ürün fiyatlarının birlikte yaşanacağı bir yeni yıla girmekteyiz. Daha önce tecrübe etmediğimiz, farklı bir deneyim olacak gibi görünüyor.

2022 pazar tahmininiz nedir?

Bu gerçekten cevaplaması çok zor bir soru. Cevabı kur, faiz, satın alma gücü gibi birçok şeye birden. Ama en önemlisi; bulunurluk! Siz parasını ödemeye hazır olsanız dahi, kısıtlı arz sebebiyle ürün bulmakta güçlük çekebileceksiniz. En azından bugün elimizdeki bilgiler buna işaret ediyor. Tüm markaların benzer sorunlarla karşılaşacağı bir yıl olacak ve henüz biz kendi markamız için 2022 yılında ne kadar ürün alabileceğimizi net bilemezken, pazar tahmini yapmak gerçekten güç. Ancak geniş bir bantta tahmin vermek gerekirse, 500 ile 750 bin adet civarında seyretme ihtimalini güçlü görmekteyim. Şartlar iyileşse dahi 750 binden fazla satacak kadar araç bulabilmek pek mümkün görünmüyor. Örneğin bizim şu anda ilk çeyrekten taahhüt edilen siparişlerimizden önemli bir bölümünde kesinti yapıldı bile. Ocak-Şubat ayları için maalesef şimdiden yaklaşık yüzde 30 civarı kesinti bilgisi geldi. Hatta ilave kesintiler de olacağını bildirdiler.

ARAÇLARIN VERGİSİZ FİYATI İKİ YILDA CİDDİ GERİLEDİ!

Otomobil firmalarının fiyatları kurların üzerinde arttırdıkları iddiası çok dile getiriliyor. Sizin bu konudaki görüşünüz nedir?

Rakip firmaların fiyatlamalarını neye göre yaptıklarını bilme şansımız yok elbette. Ancak size kendi firmamızdan bir model üzerinden örnek vermek isterim. Corolla Dream MDS modelimizin, lansmanını yaptığımız 2019 Şubat ayındaki vergisiz matrah fiyatı (ÖTV ve KDV hariç satış fiyatı) o tarihten bu güne kadar ki her ay için Merkez bankası ortalama döviz kuruna bölerseniz, Şubat 2019 lansman ayında 13.250 Euro civarında çıkmış ve o zamandan bu zamana hiçbir ayda bu fiyatın üzerine çıkmamış, tam aksine 11.000-12.000 Euro civarlarına kadar da gerilemiş. Bu hesaplamayı herkes kolayca yapabilir. Rekabetin bu kadar yüksek olduğu bir sektörde, öyle kafanıza göre fiyatları yükseltme şansınız olamaz zaten.

KUR DÜŞTÜ AMA ARAÇ FİYATLARI ZAMLANACAK

Müşteriler döviz kurundan kaynaklı fiyat düşüşleri bekliyorlar. Sizce önümüzdeki aylarda fiyatlarda daha fazla düşüş olabilir mi?

Yurt dışından üretici firmaların 2022 senesinde bizlere uygulayacakları döviz bazlı zamlı fiyatların ne durumda olacağına bağlı, diyebilirim. Demek istediğim, evet döviz düştü ama üretici firmalar çip, ham madde, yedek parça ve en önemlisi lojistik fiyatlarının artması sebebiyle bizlere maalesef fiyatların artacağı yönde bildirim yapıyorlar. Pek iyi yönde haberler değil. Ocak ayında bizlere uygulanacak döviz bazlı fiyat artışlarının ne kadar olacağına bağlı olarak, düşen kur avantajına da bakarak, 2022 yılı fiyatlarını yine olabilecek en rekabetçi seviyelerden ayarlamaya çalışacağız.

2022'DE AVRUPA'NIN ÖNCELİĞİ TÜRKİYE OLMAZ

Avrupa’da 2022’de araç talebinin bu yıla göre 3 milyon artacağı söyleniyor. Bunun bize yansımaları nasıl olur?

Evet, uzun bir Covid sürecinden sonra Avrupa’da otomobil talebinde ciddi bir yükselme beklentisi var. Bu durum elbette ki araç bulmanın zor olacağı bir ortamda, Türkiye’nin elini biraz zorlayacak gibi görünüyor. Sonuçta, daha kârlı olan diğer pazarlara öncelik verilmesi gibi bir endişenin yersiz olduğunu söyleyemeyiz. Umalım ki, endişe verici boyutlarda olmasın.