Erhan Erkut

Bu konuda 2 Ocak 2021’de bloğumda bir yazı yayınladım. Fakat geçtiğimiz 6 ay içindeki enflasyon verileri ve yeni açıklanan vakıf üniversitesi ücretleri ikinci bir yazıyı gerekli kıldı. Bu yazıda eşit ağırlıkta en popüler programlardan biri olan %50 indirimli İngilizce işletme programlarına odaklanıyorum, fakat yazıdaki iç görüler birçok program için geçerli.   

2011-2021 döneminde yıllık ortalama zam %11,4 imiş. Bu dönemde en çok zam yapan okullar Sabancı, Koç ve Kadir Has olmuş ve ücret makası sürekli açılmış.  Dikkatlice bakıldığında, bu vakada pazarlama veya strateji dersleri için çok güzel örnekler bulunuyor: Belirli bir strateji çerçevesinde zam yapan okullar, piyasadan aldıkları sinyallere göre zam yapan okullar, burs kısıtlamalarını yaratıcı ücret/burs politikaları ile çözmeye çalışan üniversiteler, birbirlerini takip eden üniversiteler gibi kitaplarda okutulan fiyat belirleme teorilerinin ilginç uygulamaları var. İlk yazımı tüm işletme öğrencilerine bir vaka analizi olarak öneriyorum.  

Ocak ayındaki yazımı şöyle bir tahmin ile bitirmiştim: Ücretleri yüksek olan okullar düşük olanlardan daha yüksek zamlar yapacaklar. Zam miktarı ne olursa olsun öğrenciler itiraz edecek ama üniversite çalışanları da fakirleşecek. Kötü ekonomi yönetimi ve yüksek enflasyon eğitime zarar vermeye devam edecek.  

Gelelim 2022’de yapılan zamlara. Vakıf üniversiteleri genellikle Mayıs enflasyonunu gördükten sonra ücret kararı verirler. Resmi verilere göre Mayıs 2022 enflasyonu %73,5 oldu. Bu yıl üniversiteler zamlarını açıklamayı olabildiğince geciktirdiler. İlk defa olarak ücretler kılavuzda yayınlanmadı. Verileri üniversitelerin sitelerinden çekmek zorunda kaldık. Aşağıdaki tabloda epey fazla bilgi var: %50 indirimli İngilizce İşletme programlarına geçen yıl yerleştirilen öğrenci sayıları, taban puan, programın doluluk oranı, üniversitenin TÜMA anketindeki (vakıflar arasındaki) sıralaması ve memnuniyet notu, 2021 ücreti, 2022 ücreti ve uygulanmış olan zam oranı.  Tablodaki üniversiteler 2021 taban sıralamalarına göre sıralandı. Ortalama zam %66. Ücretlere KDV dahil, fakat peşin indirimi, tercih bursu, kardeş indirimi gibi indirimler dahil değil. 

Bu tabloda benim ilginç bulduğum noktalar: 

• İlk yazıda tahmin ettiğim gibi puanları en yüksek olan ve en pahalı olan 3 okul yüksek oranda zam yapmışlar. 
• Doluluk sorunu yaşayan ve puanları düşük olan okulların çoğu düşük oranlarda zam yapmışlar. 

• Zam oranlarını %100’ün üzerinde olan 3 okul daha var: Haliç, Doğuş ve Beykent. Tahminim geçen yıl en düşük ücrete sahip olan (ve yeni bir kampüse gecen) Haliç bir düzeltme yapmış. Öte yandan Doğuş ve Beykent’in zam oranları bu kategorideki doluluk oranları ile uyuşmuyor.  
• Düşük zamlar ile ücret sıralamasındaki konumu en fazla değişen (dolayısıyla da karşılaştırmalı fiyat avantajı kazanmış olan) üniversiteler Kent, Aydın, Ticaret, FSM, Arel ve Altınbaş. 
• Geçen sene bu programa ücret ödeyen hiçbir öğrenci alamayan üniversitelerden Kent bu senenin zam yapmayan tek üniversitesi oldu. Bakalım bu radikal adımın karşılığında program dolacak mı? 
• Geçen sene en pahalı ile en ucuz üniversite ücretleri arasındaki çarpan 4,2 idi. Bu sene ücretler daha da ayrıştı ve bu çarpan 5,2 oldu.  
• En pahalı ücret kategorisinde 3 okul var: Koç, Sabancı ve Özyeğin. Bu kategorideki okulların tümünün öğrenci memnuniyeti notu A+ veya A.  Bu üç program da geçen sene %100 doldu.  

• Ortalamanın üzerinde pahalı olan okullar kategorisinde (yani 60.000 – 80.000 aralığında) ise Kadir Has, Okan, Bilgi, Bahçeşehir ve Yeditepe bulunuyor. Bu kategoride öğrenci memnuniyeti notları Kadir Has ve Bilgi için B, Yeditepe için C, diğer ikisi için D.  Geçen sene Kadir Has, Bilgi, Bahçeşehir ve Yeditepe %100 dolmuş iken Okan %31’de kalmış. Öğrenci memnuniyeti D olan Okan’ın %59 zam ile bu yıl en pahalı 5. program olduğunu düşünürsek, yüksek doluluğu sağlamak için ciddi bir ek indirim uygulaması gerekebilir. (Yüksek bir peşin indirimi yapan Yeditepe’de peşin ücret 48.600’e düşüyor.) 
• Ortalama ücret kategorisinde (yani 48.000 – 54.000 aralığında) ise şu 5 okul var (pahalıdan ucuza): MEF, Işık, Beykent, Kültür, Doğuş. Bu üçüncü kategoride öğrenci memnuniyeti notları epey farklılık gösteriyor. MEF’in notu A+ iken, Bilgi B, Işık ve Kültür C, Beykent D, Doğuş ise FF almışlar.  
• Diğer 14 üniversite ise 44,000’den daha düşük ücretler ile en son kategorideler. Bu kategoride dikkat çeken okullar gecen sene %100 doluluğa ulaşmış olan Haliç, Ticaret ve Medipol, ile memnuniyet anketinden B almayı basarmış olan Altınbaş, Beykoz ve FSM. 
• Memnuniyet anketinde A+ ve A kategorisindeki 4 okulun ücretleri arasındaki farklılık dikkat çekici.  
• A+ ve A alan üniversitelerin taban puanları arasında da önemli farklılıklar var. Örneğin 50.000 sıralamaya sahip bir öğrenci bazı programlara ancak ücretli kategoriden girebilirken başka bazı programlara %50 burslu kategoriden girip ödeyeceği ücreti beşte birine düşürebilir. Bu yıl adayların maliyetlere her yıldan daha fazla önem vereceğini düşünüyorum. 

Bu kategoride doluluk geçen yıl %57’de kalmıştı. Bu yıl barajın kalkması ile doluluğun artması bekleniyordu. Fakat bazı okullarda gördüğümüz %70’ten yüksek ücret artışları, bu programda tam doluluğa ulaşmanın önünde bir engel olabilir. Yaşayıp göreceğiz.