Emre Özpeynirci

Son dönemde gereksiz spekülasyonlar ve yorumlar nedeniyle vatandaşların kafasında otomobil fiyatlarının ineceğine ilişkin bir beklenti oluştu. Sektör yetkilileri vergi indirimi söylemi nedeniyle araç alımını bekletenlerin zamlı fiyatlarla karşılaşabileceği uyarısını yapıyor. Çünkü hem kurlar hem de Avrupa’daki enflasyonun fiyatlara yansıması bekleniyor, hem de bugün itibarıyla.

CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun ÖTV’yi indirmeyi vadettiği açıklamasıyla, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ÖTV matrahlarındaki yetkilerini belirten tebliğ tesadüfen arka arkaya gelince, piyasada bir indirim ve “ÖTV inecek” beklentisi oluştu. Vatandaşların büyük bir kısmı, aybaşında ÖTV indirimi gelip, araçların ucuzlayacağını düşünüyor, birçoğu da fiyatlar ineceği için bekleyeceğini söylüyor.

MATRAH BİLE GÜNCELLENMEDİ
Öncelikli olarak Resmi gazetede yayınlanan tebliğ, zaten ekim ayında kararname ile Cumhurbaşkanı’na verilen ÖTV’yi artırma ve indirme yetkisidir. Yani yeni veya farklı bir durum söz konusu değildir. CHP liderinin vaadi ise; seçim vaadidir. Yani seçimde kazanırlarsa ÖTV’yi indireceklerini belirtmektedir. Seçimlere yaklaşık 10-11 ay olduğunu düşünürsek, henüz bu konuda bir beklentiye girmek için oldukça erken olduğunu söylemek lazım.

“Şu anda bir ÖTV indirimi gelir mi?” sorusunun net cevabı şudur; “Bırakın ÖTV indirimini, yapılması artık zaruri hale gelmiş ÖTV matrah güncellemesini ve engelli araç ÖTV muaf matrahı olan 450 bin TL tutarı bile güncellemeyen hükümetten ÖTV indirimi beklemek ne kadar gerçekçi olabilir.”

AVRUPA’DA ENFLASYON GERÇEĞİ
Sektör yetkilileri vergi indirimi söylemi nedeniyle araç alımını bekletenlerin zamlı fiyatlarla karşılaşabileceği uyarısını da yapıyor. Çünkü hem kurlarda 1 Temmuz’dan bugüne belirli bir artış var hem de Avrupa’da ve özellikle Almanya’da enflasyon ciddi şekilde artmış durumda. Kurdan bağımsız bunun da mutlaka fiyatlara yansıması olacağı belirtiliyor. Yani ağustos ayında bırakın indirimi geçtiğimiz aylara kıyasla fiyatlardaki artış devam edecek. Sonuç olarak otomotivde arz hâlâ sınırlıyken fiyat indiriminin mümkün olamayacağını söyleyen sektör yetkilileri, “Satamazsan alır başka yerde satarlar. Gereksiz spekülasyon, konuşma oldu son dönemde. ÖTV kolay kolay inmez. Devletin bu gelir kalemini bırakacak imkânı yok şu anda. Vergi sistemi komple değişmeli” uyarısını yapıyor.

BİRKAÇ AY KİMSE SIFIR ARAÇ ALMAZSA FİYATLAR DÜŞMEZ
SON zamanlarda araç fiyatlarıyla ilgili sosyal medyada yazılanlara baktığım zaman görüyorum ki, 2 konu birbirine çok karıştırılıyor. Doğal olarak hem “Fiyatlar yükselir” hem de “Fiyatlar düşer” diye yorum yapanlar var. Ama bir grup var ki bıkmadan usanmadan, “2 ay araba almayın, bakın fiyatlar nasıl düşüyor?” tezini savunuyor. Tüm bu yorumlara bakınca görüyorum ki, fiyat yorumu yapanların bir kısmı sıfır araç fiyatlarını, diğer kısmı ise ikinci el araç fiyatlarını kastederek bu yorumları yapıyor. Bu nedenle bu konuyu iki ayrı başlık altında toparlamaya çalıştım.

SIFIR ARAÇ FİYATLARI
Sıfır araç fiyatlarının artmasının temel sebepleri;
• Üretim bacağındaki maliyet artışları sebebiyle araçların döviz bazlı fabrika çıkış fiyatlarındaki artışlar,
• Döviz kurlarındaki artışlar,
• ÖTV matrahlarının güncellenmemesi sebebiyle, neredeyse tüm modellerin en üst limit olan %80’lik dilime girmiş olması.
Hal böyleyken, sıfır araç fiyatlarının düşmesi için, aşağıdakilerden en az birisinin veya birkaç tanesinin birden gerçekleşmesi lazım;
• Türk lirasının döviz karşısında değer kazanması,
• Kalıcı ÖTV indirimi,
• ÖTV matrahlarının güncellenmesi ve %80 dilime dayanmış olan modellerin yeniden %50 dilime indirilmesi (Fiyat üzerinde tek başına %23 etkiye sahip olduğundan, aracın anahtar teslim fiyatının yaklaşık 5’de 1 düşmesi demektir. Yani 600 bin lira olan bir aracın fiyatının 460 bin seviyesine inmesi anlamına gelir.)

Özetle, bazılarının iddia ettiği gibi, birkaç ay kimse araç almazsa sıfır araçların maliyeti düşmez. Ancak, satılan araç sayısı düşebilir ki bunun da vatandaşa bir faydası olmayacaktır. Bu, geçmişte de hep böyle olmuştur. Kimse zararına satış yapmaz, yapamaz. Ancak satılan toplam araç sayısı düşer.

2.EL ARAÇ BALONU
Son 2 senedir devam eden sıfır araç bulunurluğu sıkıntısı sebebiyle, ikinci el pazarına nur yağdı desek yeridir. Hatta öyle bir hale geldi ki, ikinci el bir aracın sıfırdan daha pahalıya satıldığını bile görüyoruz. Normal pazar şartlarında böyle bir şey mümkün olmaz, olamaz. Ancak sıfır aracın bulunmaması, ekonomideki enflasyonist ortam gibi faktörler devreye girince, işte bugün geldiğimiz sonucu yaşamaktayız. İkinci el üzerindeki bu “balon” fiyat şişkinliği nasıl eski yani normal pozisyonuna döner?

Normalde ikinci el bir aracın fiyatı, yaşına, kilometresine, varsa hasar durumuna göre, sıfır araçtan daha ucuza satılır. Bu, aracına göre %15’den başlar, %50 seviyelerine kadar çıkar. Yeniden bu normale dönmek içinse şunlar gerekecektir;
• Sıfır araç bulunurluk sorunun bitmesi,
• Enflasyonist ortamın ortadan kalkması,
• Sıfır araç fiyatlarındaki artış trendinin yatay hale gelmesi.

Belki iddia edildiği gibi, 2-3 ay ikinci el araç alınmaması durumu gerçekleşebilse, ikinci eldeki “balon” dediğimiz miktarlar ortadan kalkabilir ve olması gereken yere gelebilir. Ama ihtiyaç için alan kullanıcılar da var sonuçta pazarda.

Özetle; fiyatların yönü ile ilgili tartışırken, sıfır araç ile ikinci el araç konusunda farklı bakmak lazım biraz.