Emre Özpeynirci

Avrupa Parlamentosu (AP) özellikle Alman markaların lobilerine ve erteleme taleplerine rağmen geri adım atmayarak 2035’ten itibaren sadece elektrikli araçların satışına izin verecek. Bu da Avrupa’ya otomotivde göbekten bağlı Türkiye’yi yakından ilgilendiriyor. Ama elektrikli araçlara yönelik ülkemizde somut olarak atılan pek elle tutulur bir şey olmadığı için ne fiyat, ne altyapı ne de vergiler olarak hazır değiliz!

AVRUPA Parlamentosu (AP) geçen hafta özellikle Alman markaların büyük lobisine rağmen Avrupa Komisyonu’nun önerisini oylayarak AB’nin sıfır emisyon politikası çerçevesinde 2035 yılından itibaren dizel ve benzinli yeni binek otomobillerin ve hafif ticari araçların satışını yasaklayan bir öneriyi onayladı. Alınan karar ile 2035 yılından itibaren içten yanmalı motorlu araçlar yerine sadece elektrikli ya da hidrojenli yeni araçların satışına izin verilecek. Yani otomotiv devlerinin erteleme isteği bir kez daha kabul görmemiş oldu.

VERGİ MUAFİYETİ VE TEŞVİK
Avrupa Birliği’nin (AB) 2050 yılına kadar karbon nötrlüğü elde edebilmesi için 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltmayı hedefleyen iklim paketinin bir parçası olarak alınan karar ile otomobil üreticileri, yeni otomobillerinin karbon emisyonlarını 2030’dan itibaren binek otomobiller için yüzde 55, ticari araçlar için yüzde 50 azaltmaları gerekecek. Bu kararlarla birlikte şu an Avrupa’da yüzde 12 olan tam elektrikli araçlarının oranının hızla artacağı ortada. Zaten tüm markalar da buna yönelik yatırımlarını yapıyor, elektrikli araçların maliyetleri daha yüksek olduğu için de devletler hem vergiden muaf tutup hem de parasal teşvikler veriyorlar. Türkiye’nin ise şu an için gündeminde ekonomik kriz olduğu için ne emisyonlara ne de elektrikli araçlara yönelik bir çalışma bulunmuyor.

TÜRKİYE’DE PAYI %0.8
Bugün birçok marka elektrikli araç stratejisinde 2023’te piyasaya çıkacak Togg’a bel bağlamış durumda. Özellikle alt yapı konusunda hükümetin Togg’u da düşünerek hamle yapacağını, vergisel değişikliklerin de yerli otomobilin çıkması bağlı olduğunu düşünüyorlar. Bekleyip göreceğiz ama artan elektrik fiyatları, yükselen üretim maliyetleri, kurlar ve yüksek vergilerle şu an Türkiye net bir şekilde elektrikli araçlara hazır değil. Düşünsenize en ucuz elektrikli araç fiyatının 730 bin TL’den başladığı ülkemizde, tam elektrikli araçların toplam satışlardan aldığı pay sadece yüzde 0.82. Yani bu yılın ilk 5 ayında toplam 214 bin 148 adet otomobil satılırken, bunun 1764 tane elektrikli araçlardan oluşuyor. Geçtiğimiz yıla göre yüzde 185 artış var ama adetler az olduğu için pek de bir şey ifade etmiyor.

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN ÖNÜNDEKİ 5 ENGEL

1) BATARYA TEKNOLOJİSİ
· Menziller daha da geliştirilmeli;
· Şarj süreleri kısaltılmalı;
· Bataryalar hafiflemeli;
· Lityuma alternatif yeni kaynaklar geliştirilmeli.

2) ALTYAPI
· Hem DC (hızlı) hem AV (ev tipi) şarj istasyonu sayısı artırılmalı;
· Ev tipi şarj için henüz birçok konutta otopark dahi yokken, araçlar sokaklara park edilirken, AC şarj kurulumunun nasıl olacağı belli olmalı.
· Şehir şebeke sistemi, trafo gücü yetmeyebilir. Aynı anda birçok araç bağlanınca, trafo kaldırmayabilir.
· Şehirlerarası şarj istasyonlarında kuyruklar oluşabilir.

3) MALİYET
· Aracın kendi maliyeti içten yanmalılara göre özellikle bataryalardan dolayı çok yüksek, teknoloji zamanla ilerledikçe maliyeti düşmeli;
· Şu an için elektrik maliyetleri yüksek. Hızlı şarj benzinle aynı maliyete geliyor.

4) VERGİLER
· Avrupa elektrikli araçları vergiden muaf tutup, parasal teşvikler verirken, Türkiye’de araç üzerindeki sözde ÖTV teşviki ise yetersiz. Sadece lüks markalar yararlanabiliyor.
· Yarın elektrikli araç satışı arttıkça, devlet ÖTV kaybını elektrikli araçlara yükler mi endişesi dehakim.
· Şarj için kullanılan elektrik için, akaryakıt benzeri bir ÖTV vergisi gelir mi endişesi de bulunuyor.

5) İKİNCİ EL DEĞERİ
· Şu anda elektrikli araç alıp bir süre kullandıktan sonra satmak isteyen kullanıcılar, ikinci el değerinden pek memnun görünmüyor.

SONUÇ
· Türkiye’de bugün mikro araçlar hariç 18 farklı elektrikli otomobil modeli satılıyor. Bu sayı yıl sonuna kadar 25’i, 2023’te ise 50’yi geçecek. Satılan en ucuz elektrikli otomobil ise 730 bin TL’den başlıyor. 1 milyon TL’nin altında ise şu an için sadece 2 model var. Elektrikli araç fiyatları 8 milyon TL’ye çıkıyor.
· Yeni elektrikli araçların, yüksek gelir grubuna sahip belirli bir kesim için şimdilik evdeki ikinci araç olarak tercih edilme şansı daha yüksek görünüyor.
· Diğer taraftan günlük kullanımı şehir içinde olanların elektrikli araçlara yönlenmesi daha güçlü diğer bir olasılık. Şehir dışına gitmeleri gerektiğinde, konvansiyonel bir araç kiralama mümkün.

KOPENHAG'DA SIFIRIN ÖTESİNDE BİR TEST!
HİBRİT otomobilin yaratıcısı Japon Toyota, 25 yılı aşan elektrikli araç tecrübesiyle ilk 100 elektrikli modeli bZ4X’i Avrupa’da teşvikler hariç 47-48 bin Euro’dan başlayan fiyatlarla satışa sundu. Geçen hafta Danimarka’nın Kopenhag şehrinde test ettiğimiz ilk elektrikli Toyota modelinin Türkiye’ye gelmesi ise tedarik problemlerine bağlı olarak büyük bir ihtimal 2023 yılı içinde olacak. Toyota’nın elektrikli araç markası bZ’nin (Beyond Zero/Sıfırın Ötesinde) ilk üyesi olan Bz4X yeni elektrikli araç mimarisi e-TNGA üzerinde geliştirildi. Aynı platformda Subaru Soltera ve Lexus RZ modelleri de üretildi. Subaru Soltera bu ay sonunda Türkiye’de satışa sunulurken, elektrikli Lexus RZ ise Mart 2023’te gelecek.

3 YILDA 5.5 MİLYON ARAÇ
Kopenhag’da 90 bin konuta elektrik sağlayan Copenhill isimli çöp geri dönüşüm merkezinde gerçekleyen lansmanda konuşan Toyota Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt, “Beyond Zero” stratejisiyle karbon nötre giden yolda ihtiyaca göre hibrit, şarj edilebilir hibrit, tam elektrikli ve yakıt hücreliler olmak üzere en uygun çözüm alternatiflerini sunmaya devam ettiklerini belirterek, “Elektrifikasyon çalışmalarının hızlanmasıyla birlikte Toyota globalde 2025’e kadar yılda 5.5 milyon elektrik motorlu araç satmayı hedefliyor. Bu süreçte ürün gamında 70 model olacak ve bunların 15 adedi sıfır emisyonlulardan oluşacak. Yeni Beyond Zero alt markası, çevreye sadece sıfır emisyonlu araçlar sunmanın daha ötesinde Toyota’nın çevresel liderliğini daha da güçlendirecek” dedi.

GÜNEŞTEN 1800 KM MENZİL
Toyota, bZ4X’te önden çekişli ve dört çeker elektrik motoru seçenekleri sunuyor. Önden çekişli bZ4X, 204 beygir gücünde 150 kW elektrik motora ve 516 km menzile, dört çeker bZ4X ise 218 beygir gücünde önde ve arkada 80 kW motora ve 470 km menzile sahip. Toyota, kapsamlı bakım programlarıyla bataryanın 10 yıla veya 1 milyon kilometre sürüşe kadar en az yüzde 70 kapasiteye sahip olacağı garantisini veriyor. bZ4X modelinde opsiyonel olarak sunulacak solar paneller ise, bataryayı şarj etmek veya aracın sistemlerini çalıştırmak için enerji depolayabiliyor. Güneşli günlerde yılda 1800 km menzil veya günde 140 akıllı telefon şarjına eşdeğer oranda olmak üzere 11.7 km menzil sağlayacak şekilde enerji depolayabileceği tahmin ediliyor.

219 BİN TL'YE MİNİCİK ELEKTRİKLİ
SIFIR otomobil fiyatlarının 400 bin TL’den başladığı ülkemizde 45 kilometre maksimum hıza, 75 kilometre menzile sahip 2 kişilik elektrikli Citroen Ami, 219 bin TL’ye satışa sunuldu. Motosiklet olarak tescil edilen Ami’yi B1 Ehliyet ile 16 yaşından itibaren herkes kullanabiliyor.

ELEKTRİKLİ KİA 2.069.900 TL
KORELİ Kia’nın 2022’de Avrupa’da yılın otomobili ödülünü kazanan tam elektrikli modeli EV6’nın GT-Line 4x4 versiyonu 2 milyon 70 bin TL’ye Türkiye’de satışa sunuldu. Tek bir şarjla 506 km menzil sunan aracın 0-100 km hızlanması 5.2 saniye. Aracın bataryaları 18 dakikada yüzde 80 şarj oluyor.