Cumhurbaşkanı Erdoğan, hafta sonu katıldığı bir toplantıda “Biz ekonominin evelallah kitabını yazdık, yazmaya devam ediyoruz” dedi.
Yazılmaya devam edildiğine göre henüz okuma imkanı yok. Bizlerden çok gelecek kuşaklar yararlanacak bu değerli eserden. Bu aşamada yapılabilecek yorumlar ancak bazı tahminlere dayalı olabilir.
Türkiye tarihinin en büyük ekonomik krizini yaşadığı, başbakanın önüne yazar kasa atıldığı ve koalisyonu oluşturan partilerin topluca tarihi bir seçim yenilgisine uğradığı 2002 yılında milli gelir sıralamasında dünyada 21. sıraya düşmüştü. 19 yıllık AKP yönetiminden sonra bugün 2021 yılında yine 21. sırada. 2022’de 22. sıraya düşecek. IMF tarafından yapılan bu tahminler doların 2021’de ortalama 8,33 TL, 2022’de ise 9,12 TL olacağı varsayımına dayanıyor. Paramızın değeri azaldıkça dolar cinsinden milli gelirimiz düştüğüne göre, dolar bugün 10, yarın 11, 12 lira üzerinden hesaplandığında dünyada kaçıncı sırada yer alacağız? İlk ona girmeyi hedeflediğimiz 2023 yılında kaçıncı olacağız? Bu sorulara cevap buluruz herhalde kitapta.
Erdoğan, 2014 yılında yaptığı bir konuşmada “Merkez Bankamız adeta boşaltılmıştı. 27,5 milyar dolar! Şimdi ise hamdolsun kasasında 133 milyar dolar var” demişti. Kasım 2021 itibarıyla TCMB net rezervi eksi 48,3 milyar dolar. Yani merkez bankamızın rezervinin “boş” duruma gelmesi için bir yerlerden 48,3 milyar dolar bulmak gerek. 128 milyar doların nerede olduğu kitabın bir yerlerinde yazar herhalde.
Dolar demişken… Kasım 2002’de dolar 1.67 TL idi. Bugün 10 (yazıyla “on”, İngilizce “ten”). Tam altı misli. Böyle bir ortamda ekonomi kitabı yazmak kolay değildir. Ben bu yazıma başlarken dolar 10.02 idi, şimdi 10.24 diye bant geçiyor ekranlarda. Korkarım kitap da basıldığının ertesi günü güncelliğini yitirecek bu gidişle.
2021 Ekim ayı itibarıyla asgari ücretin 2.825 lira olduğu ülkemizde açlık sınırı Türk-İş’in hesaplamalarına göre 3.093 lira, aynı ailenin beslenme ve diğer tüm ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için yapması gereken harcamayı gösteren yoksulluk sınırı ise 10.076 lira. Kitapta “Porsiyonları küçültelim”, “Kombiyi kısalım”, “Peygamberimiz sofradan aç kalkardı” gibi bölümler olacak mı?
AKP’nin yazdığı kitabın tarım bölümünü çok merak ediyorum. Yıllarca gıdada kendine yeterli yedi ülkeden biri olmakla övündük. 19 yıllık AKP iktidarının tarım alanındaki bilançosu acaba kitapta nasıl savunuluyor? TÜİK’in yayımladığı bitkisel üretim istatistiklerine göre bu yıl tahıl üretimi geçen yıla göre yüzde 15 oranında azalarak 37 milyon tondan, 31 milyon tona gerileyecek. Saman dahil tarım ürünleri ithalatı ise her yıl olduğu gibi gelecek yıl da artacak. İthal ürüne yerli üründen neden daha fazla ödendiği, Tarım Kanununun emredici hükmü olan milli gelirin %1’inin çiftçiye destek olarak ödenmesinden neden kaçınıldığı kitapta anlatılır şüphesiz.
AKP iktidarının en büyük övünç kaynağı kamu-özel işbirliği formülüyle yaptırılan altyapı projeleri kitabın en parlak sayfaları olacaktır tahminimce. Öyle ya, 2.4 milyar avroluk Çanakkale Köprüsü’nün devletin cebinden tek bir kuruş çıkmadan gerçekleştirildiği söyleniyor. Köprüyü inşa eden konsorsiyuma 12 yıl süreyle garanti olarak verilen günde 45 bin araç geçişi gerçekleşirse devletin cebinden tek kuruş çıkmamış olacaktır. Bugünkü kurla vergisiyle birlikte 170-180 liraya varacak ve kurla birlikte her geçen gün artacak olan geçiş parasını gerçekte kaç kişinin göze alabileceği ve 45 binden eksik kalan her araç için 15 dolar geçiş parasının kimin cebinden çıkacağını bize anlatır mı kitap? Osmangazi Köprüsü’nü? Zafer Havaalanı’nı? Şehir hastanelerini?
İnşaatla, betonla, imar rantıyla ülkeye nasıl çağ atlatılır?
Emeğe düşman, sermayeye köle bir yaklaşımla memleket nasıl kalkındırılır?
Saraylarla, uçak ve otomobil filolarıyla -ki biz bunlara itibar diyoruz- ülkeler nasıl kıskandırılır?
Bunları hep öğrenmek isteriz.
Ama esas öğrenmek istediğimiz bir konu var ki hepsinden öncelikli:
Şu “Faiz nedendir, enflasyon sonuç” bölümünü çok merak ediyorum. Bu konuyu vatandaşın anlayacağı dilden anlatır mı kitap? Grafiklerle, tablolarla, örneklerle. Ekonomist olmayanlara anlatır gibi. Tane tane…
Herkesin alanı ekonomi değil tabii.
