Yolcu garantili havalimanı gibi!

Hükümetin 1 milyar dolarlık yatırımı çekmek için BYD’ye verdiği imtiyazlar tartışma yarattı

1 milyar dolarlık BYD yatırımıyla ilgili hemen uygulanmaya başlanacağı söylenen gümrük vergisi muafiyeti ve ÖTV indirimlerinin henüz fabrika ortada bile yokken sunuluyor olması büyük tartışma yarattı. Çünkü fabrika inşaatı tamamlanıp üretime başlayana kadar ki 2-3 sene içinde BYD yaklaşık 100 bin araç ithal edip satsa, bu sağlanan avantaj neredeyse fabrika yatırım maliyetini karşılayacak bir tutara denk geliyor. Bu durum; ‘Yolcu garantili havalimanı ihalelerine benziyor” şeklinde yorumlanıyor.

Teşvikin dozu kaçtı mı?

Geçen hafta otomotiv gündemini heyecanlandıran hem sektörde hem de kamuoyu gündeminde çok ses getiren önemli bir gelişme yaşadık; Çinli BYD, Türkiye’ye 1 milyar dolarlık yatırım yapacağını duyurdu. Bu haber hepimizi sektörden bağımsız olarak sevindirdi çünkü 27 yıl sonra ilk defa doğrudan bir yabancı otomotiv yatırımının gelecek olması gerçekten önemliydi. Konuyla ilgili detaylar ortaya çıkmaya başladıkça, bu yatırımın ülkeye ve sektöre olan uzun vadeli olumlu katkılarıyla beraber, farklı kesimlerden gelen yorumlar da tartışılmaya başlandı. Özellikle sosyal medyada yapılan yorumlara baktığımızda dikkat çeken 2 temel yorum olduğunu görüyoruz;

YOLCU GARANTİLİ HAVALİMANI GİBİ

Yeni gelecek yatırımlara cazip teşvikler sunmak elbette ki gerekli ve çok yerinde bir uygulama. Ancak yıllardır ülkemizde yatırım yapan diğer üretici firmaların da yerel ürettiği modellerle ilgili ÖTV matrahlarının (barem) güncellenmesi, uygulamalarla korunması, teşvik edilmesi gerekmez mi?
Şu anda BYD yatırımıyla ilgili hemen uygulanmaya başlanacağı söylenen gümrük vergisi muafiyeti ve ÖTV indirimlerinin henüz fabrika ortada bile yokken sunuluyor olması ne kadar doğru bir uygulama? Çünkü fabrika inşaatı tamamlanıp üretime başlayana kadar ki 2-3 sene içinde BYD yaklaşık 100 bin araç satsa, bu sağlanan avantaj neredeyse fabrika yatırım maliyetini karşılayacak bir tutara denk geliyor gibi görünüyor. Yani inşaata başlarken, yatırım maliyetinin önemli bir kısmı aylık satışlardan elde edilen avantajlardan karşılanabilir. Bu durum da biraz ‘yolcu garantili havalimanı ihalelerine benziyor” şeklinde yorumlanıyor.

Bu iddiaya basit bir hesapla bakınca, gümrük ve ÖTV indirimlerinin araç başına 8-10 bin dolar civarına ulaşması durumunda, 3 yılda satılacak 100 bin araç üzerinden neredeyse 1 milyar dolarlık bir avantaj sağlanması olası gürünüyor. Bu da fabrika yatırımının neredeyse tamamına yakın bir tutarının devam eden satışlardan elde edilecek kârla fonlanması anlamına geliyor.

SEAL’IN FİYATI 700 BİN TL İNEBİLİR

BYD için sağlanan imtiyazların Türkiye’deki mevcut yatırımı olan üreticileri rahatsız edip etmediğine ilişkin sorulara, Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, “Şu anki mevcut üretime baktığımız zaman rahatsız etmez diye düşünüyorum. Çünkü şarj edilebilir hibrit (PHEV) üretimi ile yüzde 5’ten bile daha küçük olan niş bir alana girecekler” cevabını vermiş. Cengiz Eroldu’nun yorumlarına bir yere kadar katılmakla birlikte, bahse konu olan BYD modeli Seal U’nun bugün yaklaşık 2.2 milyon TL civarındaki fiyatıyla zaten oldukça ilgi gördüğü ortada. D segmentinde yer alan ve oldukça dolu olan bir aracın bugünkü şartlarda bile tüketiciye cazip geldiğini düşünürsek, yarın bu teşviklerle fiyatının 1.6 milyon TL seviyesine inmesi durumunda nasıl bir taleple karşı karşıya kalacağına da bakmak lazım.

Elbette ki şu anda yapılan anlaşmanın detaylarına tam olarak hâkim değiliz, ancak söylenenler doğru ise ÖTV’de yüzde 80 yerine yüzde 30 ödenmesi, yüzde 50 olan gümrük vergilerinin sıfırlanması bile araç fiyatının rahatlıkla 1.5 milyon seviyelerine inmesini sağlayabilir gibi görünüyor. Tabi üretici teşviklerin hepsini fiyata yansıtır mı bilemiyoruz.

Ama dediğim gibi; bu yatırımın ülkemize gelmesi kesinlikle çok ama çok önemli bir gelişmedir ve umarız ki her şey yolunda gidip, en kısa zamanda üretime başlayıp, ihracatımıza ve istihdama katkılarını görmeye başlarız. Ancak yapılan anlaşmada verilen imtiyazların dozu konusu, gündemi meşgul etmeye devam edecek gibi görünüyor.

OSD: Niş bir alan bizi rahatsız etmez

GEÇEN hafta kuruluşunun 50. yılını kutlayan Otomotiv Sanayi Derneği’nin (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, BYD’nin 1 milyar dolarlık Türkiye yatırımı hakkındaki soruları yanıtlamış. “Hükümetin Çinlilerden yatırım çekmek için bazı teşvikler verdiğini ve adrese teslim ÖTV ayarı yaptığını görüyoruz. Bu Türkiye’de mevcut yatırımı olan üreticileri rahatsız eder mi?” sorusuna, “Bu şu andaki mevcut üretime baktığımız zaman çok rahatsız etmez diye düşünüyorum. Çünkü niş bir bölüme girecekler. Şarj edilebilir hibritlerin olduğu, 1.6 lt motorun altında belli bir egzoz emisyonuna sahip olan bir tarif var orada. Pazarın yüzde kaçıdır burası? Herhalde yüzde beşinden daha küçük bir alandır. O yüzden çok rahatsız etmez diye düşünüyorum” cevabını veren Eroldu, “Dünyanın en çok satan Çinli markası Türkiye’ye geliyor ve vergilerden muaf olacak. Burada hiçbir risk görmüyor musunuz?” sorusu karşısında ise şu yorumu yapmış; “Vergilerden muaf olacak çok geniş bir kavram oluyor. Vergilerden muaf olacak hangisinden, şimdi bir kere bugünkü teşvik mevzuatına baktığınız zaman eğer değişmezse bugünkü haliyle yatırım yapan işletmelerin belli bir miktarda araç ithal etme hakkı oluyor. O da çok öyle yüz binlerce değil sonuçta, onun bir limiti var. İkincisi de BYD’nin şarj edilebilir hibrit (PHEV) modelleri için yüzde 30 ÖTV uygulaması bir avantaj sağlanacaktır ama sonuçta oradaki teşvik sonsuza kadar giden bir rakam değil. Zaten Togg veya diğer elektrikli araçlarda da ÖTV yüzde 10.” Eroldu, mevcut mevzuata göre değerlendirme yapmış ama BYD ile yapılan pazarlıklar, tüm gümrük vergilerinden muaf olacağı yönünde.

ÖTV indirimi sadece ithal modellere yarar

Meclise sunulan kanun teklifine göre; şarj edilebilir hibrit araçlara (PHEV) önemli ÖTV indirimi sağlanacak. Ama Türkiye’de üretilen ilk şarj edilebilir hibrit model olan Toyota C-HR bu teşvikten yararlanamazken ve diğer yerli modeller için 2 yıldır matrah güncellemesi yapılmamışken, sadece ithal markaların teşvik edilmesi ilginç. ÖTV indiriminden yararlanacak modelleri güncellemek gerekirse;

Bugünkü fiyat seviyeleri ve teknik özelliklerine bakıldığı zaman ÖTV'si %80’den %30’a düşecek tek model;

BYD Seal U DM-I

ÖTV'si %80’den %60’a düşecek modeller;

BMW X1 xDrive30e
SKODA Kodiaq 1.5 TSI (204 PS) PHEV
DSG DS-9 E-TENSE 250

ÖTV'si %80’den %70’e düşecek modeler:

1.600 cc-1.800cc arasında bu tanıma giren bir araç şu anda dünyada mevcut değil.

Bunların dışında henüz WLTP datası (menzil) kesinleşmemiş veya güncelleme ile bu teknik tanıma girebilecek ve ithali yapılabilecek araçlar şunlar olabilir;