Emre Özpeynirci

Peugeot, Citroen, Opel ve DS markalarının Tofaş’ın bünyesine girmesi otomotiv sektöründe satış ve pazar payı olarak dengelerin tamamen değişmesine, BYD’nin alacağı teşvik belgesi ise Çin’den sıfır gümrükle ucuz otomobil ithal edip, pazardaki fiyatların aşağı yönlü hareket etmesini sağlayacak. Sektör şu anda bu 2 önemli kararın sonucuna kilitlendi.

Otomotiv sektörü son dönemde hükümet kanadından gelecek iki önemli karara kilitlendi. Biri Türkiye’de Stellantis Grubu’nun Tofaş’a devredilmesi hakkında Rekabet Kurulu’ndan (RK) uzun süredir beklenen karar, diğeri ise 1 milyar dolarlık yatırım açıklayan Çinli BYD’ye verilecek teşvik belgesine ilişkin nihai karar. 2 karar da otomotiv pazarının seyri açısından çok kritik. Tofaş’ın 400 milyon Euro ve artı 8 yıl boyunca kâr payı vererek, Stellantis Türkiye’nin (Otomotiv) paylarının tamamını ve bünyesindeki Peugeot, Citroen, Opel ve DS markalarının distribütörlüğünü alması, otomotiv sektöründe satış ve pazar payı olarak dengelerin tamamen değişmesine, BYD’nin alacağı teşvik belgesi ise Çin’den sıfır gümrükle ucuz otomobil ithal edip, pazardaki fiyatların aşağı yönlü hareket etmesini sağlayacak.

1.5 YILDIR BEKLENİYOR

Satış ve pazar payı olarak baktığımızda bu yılın ilk 7 ayı sonunda Tofaş’ın bünyesindeki Fiat, Alfa Romeo, Jeep, Maserati ve Ferrrari markalarının pazardan aldığı pay yüzde 13’e ulaşırken, Peugeot, Citroen, Opel ve DS’ten oluşan Stellantis’in (PSA) payı ise yüzde 16’yı buldu. 1 Mart 2023’ten bu yana beklenen Rekabet Kurulu’nun olumlu karar vermesi halinde, tüm markaların bünyesine katacak Tofaş’ın pazar payı bir anda yüzde 30’a ulaşacak. Hafif ticaride ise bu oran yüzde 40’ı aşıyor. Bu da pazardaki dinamikleri belirlemek adına elinde büyük bir gücün oluşmasını sağlayacak. Ama atılan imzalara rağmen Rekabet Kurulu’nun 1.5 yıldır nihai kararı vermemesi, “Tofaş’a böylesine büyük bir pazar payı gücü verilmesi istenmiyor mu?” sorularını gündeme getirdi. Yaklaşık 3 ay önce hem Tofaş hem de Stellantis cephesi, kulislerde nihai karara yakın olunduğunu söylese de, henüz Rekabet Kurulu’ndan olumlu veya olumsuz karar çıkmadı. Taraflar karar konusundan umutsuzluğa kapılmış durumda. Bu kararın gecikmesinde Koç Holding’in bünyesinde Ford Otosan’ın da olmasının, özellikle ticari araçta büyük güce ulaşmasının etkisi olduğu söyleniyor.

GÜMRÜKSÜZ ÇİNLİLER

Çinli BYD’nin beklediği teşvik belgesi ise pazardaki fiyat dengesi açısından büyük önem taşıyor. BYD’nin yapacağı 1 milyar dolarlık yatırıma karşılık, Resmi Gazete'de yayımlanan ve 5 Temmuz’da yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı kararı uyarınca, yatırım teşvik belgesi kapsamında gümrük muafiyetinden yararlanarak gerçekleştirilen Çin menşeli oto ithalatı, uygulanan söz konusu ek mali yükümlülükten muaf olacak. Yani BYD teşvik belgesini alması halinde, Çin’den sıfır gümrükle elektrikli ve hibrit otomobil ithal edebilecek. Ayrıca bu yatırım karşılığında, şarj edilebilir hibrit otomobillerin (PHEV) ÖTV’si yüzde 80’den 30’a indirildi ve bu kapsama şu an sadece BYD’nin Seal U modeli giriyor. Sonuç olarak teşvik belgesinin çıkması halinde, BYD ithal edeceği gümrüksüz elektrikli ve hibrit otomobillerle pazardaki fiyatları aşağı yönlü çekecek. Bu da rakiplerinin bu fiyat politikasına karşı yeni stratejiler belirlemesini sağlayacak. Çünkü BYD’nin 800-900 bin TL’ye 400-500 km menzile sahip elektrikli otomobil getirmesi, tüm dengeleri tüketici lehine bozacak. Teşvik belgesinin çıkması için BYD tarafının zaman alanan bürokratik işlemleri tamamlamak için uğraştığı, belgeye ilişkin kararın bu ay netleşeceği söyleniyor.

Herkes soruyor ama fiyatı henüz belli değil

ŞARJ edilebilir hibrit araçlar (PHEV) için yapılan ÖTV indiriminden şu an için tek yararlanan model olan BYD Seal U DM-i için ortada asılsız fiyatlar dolaşıyor. Ağustos sonu itibarıyla az sayıda araç gelse de ÖTV indirimiyle %30’luk dilime girecek modelin şu an fiyatı belli değil. BYD Türkiye yetkilileri gümrük muafiyeti sunacak yatırım teşvik belgesinin çıkmasını bekliyorlar çünkü önce ÖTV indirimli fiyat, sonra da gümrük vergisiz fiyat açıklamak istemiyorlar. Bu yüzden teşvik belgesini bekleyip, hem ÖTV indirimli, hem de gümrük vergisiz tek bir fiyat oluşturmak istiyorlar. Tabi ki fiyat tamamen üreticiden alacakları yeni fiyata da bağlı olacak. Ama Türkiye’de sübvansiyonlu 2.2 milyon TL’nin üstünde fiyatla satılan D-SUV sınıfındaki Seal U D-Mi modelinin bu teşviklerle 1.7 milyon TL’ye kadar inmesi muhtemel. Ama asıl önemli olan BYD’nin Türkiye’ye sadece yüzde 10 ÖTV ile ithal edeceği Dolphin veya Seagull gibi orta ve küçük segment elektrikli modelleri olacak. Bu modellerin fiyatı gümrük vergisi olmadan 800 bin TL’ye kadar inebilir. Yine aynı şekilde Türkiye’de satılan ama daha sonrası 20 servis açma zorunluluğu ve ek vergi nedeniyle ithalatı duran Atto 3 de, ülkemize 1 milyon TL bandında gelebilir.

Cengiz Eroldu emekli mi olacak?

Kulislerde Tofaş CEO’su Cengiz Eroldu’nun yıl sonunda emekli olacağı konuşuluyor. Bilmeyenler için Koç Holding’de 60 yaşını dolduran üst düzey yöneticiler emekliye ayrılırken, bu kural çok az sayıda istisna dışında yıllardır titizlikle uygulanıyor. 60 yaşını dolduran Eroldu’nun bu bağlamda emekli olacağı konuşulurken aynı yaştaki Koç Holding Otomotiv Grubu başkanı Haydar Yenigün’ün görev süresinin ise 1 yıl uzatılabileceği söyleniyor. Bekleyip bu iddiaların doğru olup olmadığını göreceğiz. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden 1988 yılında mezun olan Cengiz Eroldu, 1993-1995 yılları arasında İtalya’da LUISS Üniversitesi’nde MBA programını tamamladı. İş yaşamına 1989 yılında Koç Holding’de Denetim Uzmanı olarak başlayan Eroldu, 1995 yılında Tofaş’a Muhasebe ve Endüstriyel Kontrol Müdür Yardımcısı olarak atandıktan sonra 2001-2008 yılları arasında Muhasebe ve Endüstriyel Kontrol Müdürlüğü, Bütçe ve Kontrol Müdürlüğü ve 2008-2015 arasında da Mali Direktörlük görevlerini yaptı. Eroldu, Ocak 2015’te Tofaş Yönetim Kurulu Üyesi ve CEO olarak atandı. Cengiz Eroldu 2022 yılı itibariyle Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) başkanlığı görevini de yürütmektedir.