Emre Özpeynirci

Çinli BYD kısa süre içinde Türkiye’ye yüzde 10 ÖTV ile elektrikli otomobil, yüzde 30 ÖTV ile şarj edilebilir hibrit otomobil ithal ederken, Tofaş, Renault, Hyundai ve Toyota gibi yerli rakipleri matrahlar güncellenmediği için en düşük yüzde 80 ÖTV ile otomobil satmaya devam edecek. Bu durumda BYD, Togg’dan ziyade Türkiye’de üretim yapan diğer markaların korkulu rüyası olacak.

Herkes Çinli BYD’yi Togg’un rakibi olarak görüp, kıyaslıyor ama durum tam öyle değil

2026 sonunda üretime başlayacağı düşünülürse neredeyse 30 yıl sonra Türkiye’ye gelecek ilk doğrudan yabancı otomotiv yatırımı olan Çinli BYD’nin asıl rakibi Togg değil Tofaş ve Renault olacak. Hem sosyal medyada hem de internette yorumlara baktığımızda ağırlıklı olarak elektrikli otomobil ürettiği için herkes BYD’yi Togg ile kıyaslayıp, rakip olarak görüyor ama bence sunulan desteklerle birlikte Türkiye’nin en çok satan markalarının korkulu rüyası olacağa benziyor. Sebeplerini madde madde sıralayayım;

ÖNCE İLK 3, SONRA ZİRVE

1. BYD yatırım teşvik belgesini almasıyla birlikte Çin’den ithal otomobillere konan yüzde 50’lik (%10+40) gümrük vergisinden ve Çin’den ithal elektrikli araçlar için bizzat üretici tarafından en az 20 yetkili servis kurmuş olma zorunluluğundan muaf olacak.
2. Bunun yanı sıra şarj edilebilir hibrit araçlar (PHEV) için geçen hafta yürürlüğe giren ÖTV indiriminden de yararlanacak. Zaten şu an için yararlanan tek marka da diyebiliriz.
3. Yani teşvik belgesinin çıkmasıyla birlikte daha üretim başlamadan Çin’den çok rekabetçi fiyatlarla hiçbir engel olmadan elektrikli ve şarj edilebilir hibrit otomobil ithal edebilecek. Zaten bu teşvikler nedeniyle de BYD Türkiye Genel Müdürü İsmail Ergun hedeflerinin kısa süre içinde en çok satan ilk 3 markadan biri olmak olduğunu söyledi.
4. Tüm bunların üstüne 2026 sonunda yıllık 155 bin adet kapasiteli fabrika devreye girip, yerli avantajını yakaladığında ise muhtemelen en çok satan marka pozisyonuna geleceklerdir.

50 YILDA ÇOK DESTEKLENDİLER

BYD’ye bu imtiyazlar sağlanırken, kuşkusuz Türkiye’de 50 yıldır üretim yapan markalara da yıllar içinde önemli teşvikler verildi. Ama hiçbiri yatırım yapmadan milyar dolarlık imtiyaz almadı. Bu desteklere bağlı olarak BYD önümüzdeki günlerde Türkiye’ye yüzde 10 ÖTV ile elektrikli otomobil, yüzde 30 ÖTV ile şarj edilebilir hibrit otomobil ithal ederken, Tofaş, Renault, Hyundai ve Toyota gibi yerli rakipleri matrahlar güncellenmediği için en düşük yüzde 80 ÖTV ile otomobil satmaya devam edecek. Hükümetin ekonomiyi soğutma hedeflerine bağlı olarak bir süre daha matrah güncellemesinin yapılması beklenmiyor. Bu durumda BYD’nin daha üretime başlamadan yerli otomobillerden daha düşük fiyata otomobil ithal edip satacağı net bir şekilde ortada. Sonuçta tüketicinin aynı fiyatlara C-Sedan veya C-SUV sınıfında benzinli bir otomobil mi yoksa 1000 km’nin üzerinde menzile sahip D-SUV sınıfında yer alan şarj edilebilir bir hibrit veya elektrikli otomobil mi tercih edeceği, satışları belirleyecek. Ama BYD’nin bu imtiyazlarla kısa süre içinde Türkiye’ye 1 milyon TL’nin altında birçok otomobil getireceği de ortada.

Togg’a rekabet için küçük model gerek

2023 yılında 19.583 adet satarak ilk yılında önemli bir başarıya imza atan Togg, 2024 yılına ise 70 bin adetlik üretim hedefiyle girdi. İlk 6 ay sonunda 13.021 adetle Türkiye’nin açık ara en çok satılan elektrikli otomobili olan Togg T10X’in yılın ikinci yarısında üretim hedefine ulaşması ise zor görünüyor. İlk 6 ayda özellikle 800 bin TL’lik sıfır faiz kampanyası satışlarında etkili olurken, yılın geri kalanında nasıl bir pozisyon alacağı ise merak ediliyor. Kuşkusuz Togg T10X’in fiyatının 1.8 milyon TL’yi aşması, tüketici için alternatif seçeneklerini artırırken özellikle BYD’nin önümüzdeki günlerde yüzde 10’luk ÖTV ile ithal edeceği elektrikli otomobiller işini daha da zorlaştıracak. Bugün herkes şarj edilebilir hibrit modellere sağlanan ÖTV indiriminden bahsederken, BYD’nin asıl avantajı yüzde 10’luk ÖTV ile ithal edeceği elektrikli modelleri olacak. Yani Seal U’nun şarj edilebilir hibrit modeli yüzde 30 ÖTV ile satılırken, elektrikli versiyonu ise yüzde 10 ÖTV ile daha ucuza ithal edilebilecek. Bu durumda D-SUV sınıfında yer alan elektrikli Seal U’nun fiyatı C-SUV sınıfında yer alan Togg T10X’in altında olabilecek. Bu nedenle Togg’un C sınıfındaki modellerden ziyade bir an önce B sınıfında ulaşılabilir modelleri geliştirip, devreye sokmalı. Yoksa işi bundan sonra çok zorlaşacak.

Hem sanayi hem pazar baştan şekillenecek

Kuşkusuz yatırım yapması için BYD’ye sağlanan imtiyazlar diğer Çinli rakiplerinin de Türkiye’ye odaklanmasına yol açtı. Eğer Türkiye’ye yatırım yapmazlarsa, yüzde 50’lik gümrük vergisi ve 20 servis kurma şartından muaf olamayacaklarını, ÖTV’de özel bir teşvik alamayacaklarını biliyorlar. Bu yüzden bugün birçok Çinli marka, daha önce lafta kalan yatırım çalışmalarını hızlandırmak zorunda kaldı. Eğer 1-2 Çinli marka daha BYD’nin arkasından yatırım kararı verip aynı destekleri alırsa işte o zaman Türkiye’de hem sanayi hem de pazar koşulları yeniden şekillenecek. Bakalım o zaman da Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, “Niş bir alan bizi rahatsız etmez” diyebilecek mi?

ODMD: İthal değil, yerli modeller desteklenmeli

“Şarj edilebilir Hibrit Araçlar (PHEV) için yapılan ÖTV indirimi” hakkında değerlendirmelerde bulunan Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, “Dernek olarak; yeni teknolojili ve çevreci araçların desteklenmesi hususunda atılan adımları olumlu bulmaktayız ancak otomotiv teknolojisi bir devrim sürecinden geçmektedir. Mevcut ÖTV sistemimizin geçiş sürecini en doğru destekleyecek şekilde yeniden ele alınması gerektiği de aşikardır. Önümüzdeki süreçte ürün stratejilerini ve özellikle de çevreci araçları destekleyici yeni bir ÖTV sisteminin sil baştan çalışılarak devreye alınması büyük önem teşkil etmektedir. İç pazarda çevreci teknolojili ve mümkün olduğunca yerli üretilen modellerin desteklenmesi, müşteriler açısından, ekonomimiz açısından ve otomotiv sanayi ile sektörü açısından önemli faydalar sağlayacaktır” dedi.

Bursalı C sınıfına karşı Çinli D sınıfı

• Bursa’da üretilen ve C-SUV sınıfında yer alan Togg T10X’in fiyatı 1 milyon 432 bin TL ile 1 milyon 823 bin TL arasında değişiyor.
• Bursa’da üretilen ve C-SUV sınıfında yer alan Renault Duster’ın fiyatı 1 milyon 249 TL’den başlayıp 1 milyon 580 TL’ye çıkıyor.
• Bursa’da üretilen ve C sınıfında yer alan Fiat Egea’nın fiyatı ise 1 milyon TL’den başlayıp 1 milyon 639 bin TL’ye çıkıyor.
• D sınıfında yer alan BYD Seal U’nun şarj edilebilir hibrit modeli ise yüzde 30, elektrikli versiyonu ise yüzde 10 ÖTV ile ithal edilecek. Bu da fiyatlarının 1.5 milyon TL seviyesinde olacağını gösteriyor.