Emre Özpeynirci

Türkiye’de mevcut otomotiv fabrikaları son dönemde yükselen atıl kapasiteyi doldurabilmek adına çok markalı üretim stratejisine geçti. Tofaş 4 marka, Oyak Renault 3 marka, Ford Otosan ise 2 marka için üretim yapmaya başladı. Böylece 6 marka, ülkemizde fabrikası olmadan üretiliyor.

Volkswagen, Opel, Peugeot, Citroen, Dacia ve Mitsubishi için de araç üretiyoruz

Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) verilerine göre 2023 sonu itibarıyla Türkiye’nin otomotiv üretim kapasitesi 2 milyon adedin biraz üstünde. 10 ay sonunda kapasite kulanım oranı ise yüzde 69’a kadar gerilemiş durumda. Yani mevcut kapasitenin %31’inden fazlası atıl durumda. Ford Otosan’ın üretim kapasitesinin 2 milyar Euro’yu bulan yatırımla 474.500 adetten 650 bin adede çıktığını, ayrıca OSD’ye üye olmadığı için istatistiklerde yer almayan Togg’un yaklaşık 100 bin adetlik üretim kapasitesine sahip olduğunu düşünürsek Türkiye’de toplam üretimin 2.4 milyon adede ulaştığını söyleyebiliriz. Bu da atıl kapasite oranını otomatik olarak daha da yükseltiyor.

FABRİKALARA İŞ DÜŞÜYOR

Yani hali hazırda Türk otomotiv sanayinin atıl kapasite sorunu ortadayken, 2025 yılında en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa’da beklenen daralma, bunu daha da artıracağa benziyor. OSD Başkanı Cengiz Eroldu’nun ısrarla iç pazarda yerli payını artırmak için yeni politikalar geliştirmek gerektiğini söylemesinin sebebi de işte bu yüzden. İç pazarda %29’a kadar gerileyen yerli payının birtakım önlemlerle artırılması kuşkusuz önemli olacaktır ama kapasite kullanımını artırmak için Türkiye’deki fabrikalara da önemli işler düşüyor.

KİM KİMİ ÜRETİYOR?

• Ford Otosan, Yeniköy fabrikasında Ford markası dışında ilk kez Volkswagen markası için de üretim yapmaya başladı. Otosan, yenilenen ve kapasitesi artan fabrikada Transit Custom ile aynı platformda geliştirilen VW Transporter ve Caravelle’yi üretiyor.
• Oyak Renault, Bursa fabrikasında Renault’dan sonra geçen sene Mitsubishi markasıyla üretime başlarken, bu yıl üretim yaptığı marka sayısını Dacia ile 3’e çıkarmış durumda. Geçen sene Renault Clio ile aynı platformda Mitsubishi Colt üretmeye başlayan Oyak Renault, bu yıl ise Renault Duster ile birlikte talebe bağlı olarak Dacia Duster üretimine de başladı. 2026 sonu 2027 başında sırasıyla Bursa’da Duster Coupe, Bigster ve Jogger üretimi de gündemde. Oyak Renault bu sayede 390 bin adetlik üretim kapasitesini doldurmayı hedefliyor.
• Geçmişte 4-5 marka için üretim tecrübesine sahip Tofaş, kasım ayından itibaren Fiat, Peugeot, Opel ve Citroen markaları için ‘K0’ kodlu hafif ticari araç üretimini devreye soktu. 4 marka için ürettiği bu yeni model 450 bin adetlik kapasitenin ancak 4’te 1’ini doldurmaya yetse de en azından kötü giden ihracatı bir nebze de olsa rahatlatacak. Tofaş’ın kapasiteyi tam olarak doldurup, ihracatını artırabilmesi için 2025 sonunda üretimi sonlanacak Egea/Tipo yerine yine 4 marka için yeni bir otomobil üretmeli.
• 280 bin adetlik üretim kapasitesine sahip Toyota ve 245 bin adetlik kapasiteye sahip Hyundai, şu an kapasite kullanımında sorun yaşamıyor ama gelecekte gerekirse onların da çoklu marka üretimini tercih edebileceğini söyleniyor.
• Togg’un yıllık kapasitesi 2030 yılında bugünkü 100 bin adetten 175 bin adede çıkacak. Şu anki performansına baktığımızda önümüzdeki dönemde, Gemlik’teki fabrikada başka bir marka için de üretim gündeme gelebilir.

Sonuç olarak özellikle Çinli markalarla rekabet etmek adına, Türkiye düşük maliyetli, ulaşılabilir araçları üretmek için önemli bir koz. Bunu iyi kullanan Avrupalı markaların avantaj elde edeceği kesin.

Şimdiden 1 milyon araç tanınmaya başladı

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 1 Ocak’tan itibaren 2.5 milyon vergi mükellefinin bünyesindeki 8 milyon aracın 713 milyar TL’lik akaryakıt tüketimini Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) ile takip etmeye başlıyor. Bu kapsamda söz konusu mükelleflere ait 8 milyon taşıta 31 Aralık 2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırma yükümlülüğü bulunuyor. Edinilen bilgiye göre, UTTS kapsamında Mükellefler ve Yetkili Taşıt Montaj Servisleri tarafından verilen TTB sipariş sayısı 1 milyonu geçti. Öte yandan, mevcut 12.667 istasyondan 4.000’den fazlasının UTTS’ye dahil olmak için gerekli işlemleri yaptırdığı; 400’den fazla teknik servisin saha işlerini sürdürdüğü, 1.400’den fazla TTB montaj noktasının ise mobil ve yerinde hizmet vermekte olduğu öğrenildi. 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren akaryakıt alımlarında UTTS’de düzenlenmeyen fişler gider beyanında kullanılamayacak ve vergi indiriminden faydalanmaları mümkün olmayacak. Ayrıca, Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) kurulumlarını zamanında yapmayan akaryakıt istasyonları açısından da çeşitli cezai müeyyideler söz konusu olacak.

Satışlarının %50’sini elektrikli hedefliyor

Erişilebilir elektrikli modeli EV3'ü Türkiye'de satışa sunan Kia, eğer yeni bir düzenleme gelmezse 2025’te satışlarının %45-50 oranında elektrikli olmasını hedefliyor. Kia Türkiye Genel Müdürü Can Ağyel, elektrikli araç talebi olmayan illerde de yeni modellere ilginin artığını belirterek, “Batman bayimiz arayıp EV3 istiyor. Fiyat/performansın dışında Türkiye'nin geneli için menzil hâlâ çok önemli. EV3 modeliyle bunu daha iyi anladık. 2025’te aksi bir düzenleme olmazsa satışlarımızın yarıya yakınını elektrikli hedefliyoruz. Bu Türkiye’de bir marka için ilk" dedi. Ağyel, şubata kadar 1000 adet EV3 getireceklerini, şubattan itibaren ise adetleri artıracaklarını söyledi.

ŞEHİR İÇİ 772 KM MENZİL

EV3 Türkiye'ye standart ve uzun menzil olarak geldi. Standart menzil versiyonunun fiyatı 1.490.500 TL. Standart menzilde 58,3 kWh batarya bulunurken, WLTP karma menzili 435 km, şehiriçi menzili 583 km. Uzun menzilin fiyatları donamına göre 1.640.500 TL, 1.820.500 TL ve 1.920.500 TL. Uzun menzilde ise 81,4 kWh batarya bulunuyor. WLTP karma menzili 604 km, şehir içi menzili 772 km. Her iki batarya versiyonunda da 125 kW güç ve 283 Nm tork üreten elektrikli motor bulunuyor. Can Ağyel, Türkiye'de satışlarının %10'unun standart, %90'ının uzun menzil olmasını hedeflediklerinin de altını çiziyor.

Bu arada Kia, EV3'le birlikte makyajlı EV6'yı da satışa sundu. 125 kW’lık motoruyla yüzde 10 ÖTV bandına giren makyajlı EV6, 1.920.500 TL fiyata sahip. 63 kWh bataryasıyla WLTP karma menzili 428 km, şehir içi menzili 644 km.