Emre Özpeynirci

Otomotiv sektöründe dış ticaret açığı ‘ithal otomobil’ etkisiyle hızla büyüyor

8 yıl aradan sonra otomobil ithalatından kaynaklı dış ticaret açığı veren otomotiv sektöründe negatif yönlü gidişat hızla büyüyor. Ağustosta 311 milyon dolarlık açık, eylülde 519 milyon dolara ulaşırken yıl sonunda 1 milyar doları aşması bekleniyor. 4 milyar dolara yaklaşan otomobil dış ticaret açığı ise bu gidişle yıl sonunda 6 milyar doları aşacak. OSD Başkanı Cengiz Eroldu, bunu tersine çevirmek için en hızlı reaksiyonun ÖTV’de yapılacak bir matrah güncellemesi olduğunu söylüyor.

OTOMOTİV sektöründen tahsil edilen ÖTV gelirlerinin bütçeye desteği çok net ortadayken, bir matrah güncellemesi veya vergi indirimi beklemek, hele ki Mehmet Şimşek’in başında olduğu bir ekonomi yönetiminde imkânsız görünüyor. Düşünsenize kaynak bulmak için tüm dünyayı gezen Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’in, bu yoklukta yıl sonunda 400 milyar TL’ye yakın gelir elde edeceği bir ÖTV tahsilatından feragat etmeyeceği düşünülüyor. Kuşkusuz Mehmet Şimşek’in sadece bütçeye bakıp, cari açığı bir kenara ittiğini de düşünmemek lazım. Bu noktada ÖTV’de bir düzenleme yapmak yerine, taşıt kredilerinin önünü keserek tüketimi soğutmak ve ithalattaki artışı durdurmak istediği de anlaşılıyor.

8 YIL SONRA AÇIK VERDİ

Peki; bu sonuç verdi mi, ne yazık ki hayır. Çünkü otomobiller hâlâ yüksek enflasyonun altında erimeyen bir emtia durumunda. Yüksek fiyatlara ve kredi olmamasına rağmen eylül ayındaki rekor, ekimde yine rekor beklentisi de bunun sonucu. Matrahlar güncellenmediği ve tüm otomobillerin yüzde 80’lik ÖTV dilimine girmesi de doğal olarak ithalatı patlattı. İşte buna bağlı olarak da en son 2015’te 193 milyon dolar açık veren, 2016 yılından itibaren ise katlayarak dış ticaret fazlasını artıran Türk otomotiv sektörünün, 2023’te yani 8 yıl sonra yeniden hanesine eksi yazdıracağı garantilendi. Sektör bu yıl ilk 8 ayın sonunda ağırlıklı olarak otomobil ithalatından kaynaklı 311,5 milyon dolarlık ilk dış ticaret açığını verdi. Bu açık eylül sonunda 519 milyon dolara ulaştı. 

OTOMOBİLDE AÇIK HIZLA ARTIYOR

Aslında dış ticaret açığının, tedarik sanayi ve ticari araçlar olmasa çok daha yüksek olacağı ortada. Çünkü 8 aylık sonuçlara göre otomobil dış ticaretine baktığımızda, ihracatın yüzde 25,89 artışla 7 milyar 240 milyon dolara, buna karşı ithalatın ise yüzde 148,20 artışla 10 milyar 978 milyon dolara çıktığını görüyoruz. Bu da 8 ay sonunda otomobilde 3 milyar 738 milyon dolarlık dış ticaret açığının oluştuğunu ortaya koyuyor. 9 ay sonunda ise dış ticaret açığının 4.5 milyar dolara yaklaşması, yıl sonunda 6 milyar doları aşması bekleniyor. Eylül sonunda 519 milyon dolara ulaşan toplam sektör açığının ise ithal otomobillerle yıl sonunda 1 milyar doları aşacağı çok açık. 

Bakan Şimşek, aslında bir matrah güncellemesi yapsa dolaylı olarak hem ithalatın payını azaltır hem de fiyatların düşmesinden kaynaklı daha çok araç satılacağı için ÖTV gelir hedefini korur. 

‘Yerli üretimin devamlılığı için matrahlar hızla güncellenmeli’

OTOMOTİV Sanayi Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, Türkiye’de otomotiv sanayinin sürdürülebilirliği ve devamlılığı açısından iç piyasadaki satışların çok önemli olduğunu belirterek, “Bizler yalnızca ihracata yönelik projelerle ayakta kalamıyoruz” dedi. O yüzden Türk otomotiv sanayinin belli bir iç pazar satışını koruyor olmasının önemli olduğunu kaydeden Eroldu şöyle konuştu:

YERLİ PAYI %31’E İNDİ

“Ama burada da kayıplara uğradığımızı görüyoruz. Toplam satışlarda geçen sene yüzde 45 olan yerli üreticilerin payı bu sene maalesef yüzde 37’lere geriledi. Burada en önemli faktör otomobil. Otomobilde yüzde 39’dan yüzde 31’e giden bir yerli payı payımız var. Yerli üreticilerin iç pazardaki payının azalmasının bir sonucu da dış ticaret dengesindeki olumsuzluk olarak yansıyor tabii ki. Burada da 8 yıl sonra dış ticaret dengesinin kırmızıya döndüğünü görüyoruz. Bu tabi ki hiçbirimizin arzu etmediği bir durum. 10 milyar dolarlar seviyesinde fazla veren sektör maalesef ilk 9 aylık rakamlara göre 519 milyon dolar eksi verdi. Bu açık maalesef daha da büyüyecek.”  

Eroldu, bu konuda en hızlı reaksiyonun ÖTV’de yapılacak bir matrah güncellemesi olduğunu da sözlerine ekledi. 

Vatandaşların uygun fiyatlı otomobil erişimi engellendi

ŞU anda Türkiye Türkiye pazarında bütün içten yanmalı ve hibrit otomobillerin yüzde 80 ve üzeri ÖTV diliminde olduğunu hatırlatan OSD Başkanı Cengiz Eroldu, “Bu da hem Türkiye’de mobilite ihtiyacı duyan vatandaşların uygun fiyatlı araca erişimini engelliyor hem de iç piyasadaki yerli payının azalmasını tetikliyor. Çünkü bugün Türkiye’deki yerli üreticiler genelde B ve C segmentlerinde daha erişilebilir araçlar sunuyorlar” dedi.

5 milyon liralık araçla  600 bin liralık aracın  vergisi aynı olmamalı

TÜRKİYE’de otomobil pazarının yüzde 85’inin B ve C segmenti modellerden oluştuğunu hatırlatan Cengiz Eroldu, “Yerli üreticiler de B ve C segmentinin genelde alt taraflarında yer alıyorlar. Yani aslında satın alma gücü en zayıf olan müşteriye biz araç satıyoruz. Tabi satın alma gücü zayıf olan müşteri %80 ÖTV üzerine bir de KDV ödediği zaman yüzde 116’yı bulan bir vergi ile karşılaşıyor. Şimdi geliri yüksek olanla geliri düşük olan aynı vergi oranın ödüyor. Yani 5 milyonluk otomobil alanla 600 bin liralık bir otomobil alan aynı vergiyi ödüyor. Bu da tüm dengeyi bozuyor” diye konuştu. 

Otomotivin 9 aylık karnesi

OTOMOTİV Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre toplam üretim yüzde 12 artarak 1 milyon 74 bin 155 adet olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk 9 aylık dönemine göre yüzde 21 artış sağlayan otomobil üretimi ise 687 bin 817 adede ulaştı. Yılın ilk 9 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, toplam otomotiv ihracatı adet bazında yüzde 7 oranında artarken, otomobil ihracatındaki artış yüzde 20 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde toplam ithalat artışı yüzde 86,74, otomobil ithalatı ise yüzde 84,26 arttı. 2023’ün 9 aylık döneminde ağırlık ticari araçlar dahil toplam pazar ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 63 artarak 894 bin 663 adetten kapandı.