Emre Özpeynirci

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2023 raporuna göre ülkemizde üretilen araçların ortalama yerlilik oranları 2022’ye göre artarak %56’dan %61,14’’e yükseldi. Bunda yerli tedarikçilerin payındaki artış etkili oldu. Bugün %68 ile Türkiye’nin en yerli otomobili Hyundai i20 olurken, Ford Otosan’ın ürettiği F-Max ise % 82 en yerli ticari araç.

SANAYİ ve Teknoloji Bakanlığı her yıl Türkiye’de üretilen motorlu araçların yerli katkı oranlarını ‘Yerli Muhteva Oranı’ başlığında açıklıyor. Bunun sebebi Türkiye’de bir sanayi ürünün yerli malı olarak kabul edilebilmesi için ürünün yerli katkı oranının en az yüzde 51 olması gerekiyor. Bunu sağlayan firmalara ‘Yerli Malı Belgesi’ verilerek, kamu ihalelerinde yüzde 15’e kadar fiyat avantajı sağlanıyor. Bakanlığın 2023 yılı raporuna göre Türkiye’de üretilen motorlu araçların yani otomobil ve ticari araçların yerlilik oranlarının 2022’ye göre oldukça yükseldiği görülüyor. Bunda da yerli tedarik sanayinin payının artması etkili oldu.

2023’TE İPİ GÖĞÜSLEYENLER

Türk otomotiv sanayinin 2021 yılında ortalama yüzde 54,32 olan yerlilik oranı 2022 yılına gelindiğinde %55,96’ya yükselmişti. 2023 yılında artış devam etti ve oran %61,14’e kadar yükseldi.

2023 yılında otomobil üretiminde ortalamada %59,46 ile en yüksek yerlilik oranına sahip marka Hyundai Assan olurken, hafif ticari araçta %64,65, ağır ticari araçta ise %75,19 ile Ford Otosan ipi göğüsledi. Genel ortalamada ise %67,54 ile yine Ford Otosan zirvede yer aldı.

Türkiye’de traktör hariç yerlilik oranları ise %10 ile 83 arasında değişti. Traktörde ise %96’ya ulaşan yerlilik oranları mevcut.

EN İYİ VE EN KÖTÜLER

Türkiye’de %82 ile yerlilik oranı en yüksek ticari araç Ford Otosan’ın Eskişehir fabrikasında ürettiği F-Max kamyon oldu.

Türkiye’de yerlilik oranı en yüksek otomobil %68 ile Hyundai Assan’ın İzmit’te ürettiği i20 modelinin otomatik şanzımanlı Jump versiyonu olurken, yerlilik oranı en düşük otomobil ise %37,42’lik oran ile Karsan’ın üretmeye başladığı Renault Megane Sedan’ın 1.5 litre dizel otomatik şanzımanlı tüm versiyonları oldu.

EN YERLİ OTOMOBİL

Hyundai Assan’ın İzmit’te ürettiği B sınıfındaki küçük modeli i20 %68 ile Türkiye’nin en yüksek yerli oranına sahip otomobili oldu. i20, geçen sene zirvede yer alan kardeş modeli Hyundai Bayon’u geçti. Bayon’un yerlilik oranı %66.

AİLENİN EN YERLİSİ

Türkiye’nin en çok satan otomobili Egea’da yerlilik oranı %51,17 ile 63,93 arasında değişiyor. En yüksek yerlilik oranı benzinli manuel şanzımanlı sedan gövde tipinde yer alıyor.

YÜZDE 550'NİN ALTINDA

2020’de yüzde 66,3 ile Türkiye’nin en yerli otomobili olan Clio HB modelinde en yüksek yerlilik oranı 2023’te yüzde 48,45’e kadar indi.

YERLİLİKTE HİBRİT ETKİSİ

Türkiye’de üretilen Corolla modellerinde yerlilik oranlarını motor belirliyor. Benzinli motora sahip Corolla %56 yerlilik oranına sahipten, hibrit olunca oran %39’a iniyor. C-HR modelinde ise yerlilik oranı %45 ile 48 arasında değişiyor.

TOGG, YÜZDE 51 İLE ANCAK 3. SIRADA

Togg’un nisan ayında teslimatlarına başlayacağı T10X modelinde ilk etapta yerlilik oranının %51 olacağı açıklanmıştı. Henüz Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ‘Yerli Muhteva Oranı’ raporuna girmeyen Togg’un versiyonlarına göre yerlilik oranlarını net olarak 2024’te görebileceğiz. Ama denildiği gibi %51 ortalamasını tutturursa, Hyundai ve Tofaş’ın ardından ancak 3.sırada yer alacaktır. Togg CEO’su Gürcan Karakaş, yerlilik oranını 2026 yılında %68’e çıkartmayı hedeflediklerini açıklamıştı. Bu oran gerçekleşir ve diğer fabrikalarda oranlar yükselmezse işte o zaman Togg zirveye çıkabilir.

RENAULT DİBE OTURDU

YERLİLİK oranlarına baktığımızda en düşük yerlilik oranına sahip otomobil üreticisi %41,57 ile yine Oyak Renault oldu. Oyak Renault, 2022’de de %46,17 ile sonuncu sırada yer almıştı. Hem Oyak Renault hem de Karsan tarafından Bursa’da üretilen Renault modellerinin yerlilik oranları 2023’te %37,42 ile 48,45 oranında değişti. 2020’de otomobil üretiminde ortalamada yüzde 63 ile en yüksek yerlilik oranına sahip fabrika olan Oyak Renault’un 2021’de bu oranı %55,4’e inmişti. Yine 2020’de yüzde 66,3 ile Türkiye’nin en yerli otomobili olan Clio HB modelinde bu oran 2021’de yüzde 60,20’ye, 2022’de yüzde 51,60’a, 2023’te ise %48,45’e kadar geriledi. Bu gerilemede özellikle hibrit versiyonlarda düşük yerlilik oranı etkili oldu. Ama bu yıl hem Mitsubishi Colt hem de Dacia Duster üretimine hazırlanan Oyak Renault da yerlilik oranlarının yeniden artması bekleniyor.

OTOMOTİV SANAYİ TOPLAM İHRACATIN YÜZDE 15'İNİ KARŞILIYOR

EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin, Türkiye’nin bugün 2 milyon adetlik üretim kapasitesi ve 1.4 milyon adetlik üretimi ile dünyada yüzde 1.6 paya sahip 13’üncü büyük otomotiv ülkesi olduğunu belirterek şunları söyledi: “Ayrıca 2022 yılında ki 827 bin adetlik otomobil üretimi ile Avrupa’da 6.sırada olurken, 8 milyar dolarlık ticari araç ihracatı ile de Avrupa’nın ticari araç ithalatının %47’sini de tek başına karşılamaktadır. Yıllarca cari açık kaynağı gibi suçlansa da otomotiv sektörü sürekli cari fazla vererek, Türkiye’nin toplam ihracatının yaklaşık %15’ini karşılamaktadır. Üretim, ihracat ve istihdam deposu olan sektörünün daha fazla özen ve desteğe ihtiyaç duyduğu açıktır.”