Mine Uzun

Paramız bu hafta da enflasyonun karşısında ezildi mi? Biz yine arkasından baka mı kaldık? “İşime gücüme mi gideyim, yoksa paramı nasıl koruyacağım diye mi debeleneyim” dediğimiz bir haftayı daha mı atlattık?

Çok basit manada eğer enflasyonun üzerinde getiri sağlayacak, sabit getirili bir yatırım aracı (mevduat faizi, tahvil, bono vb.) yoksa, yani para en az enflasyon kadar değerlenip sizin enflasyon üzerine çıkıp size reel getiri sağlamıyor, satın alma gücünüzü korumuyorsa ve siz bir piyasa profesyoneli değilseniz, bir portföy yöneticisi en iyi arkadaşınız olmalı. Yönettiği fonlara güvenmelisiniz.

Bu köşede o kadar hukukumuz, arkadaşlığımız, dostluğumuz var.

Bu yazıyı bu nedenle yazıyorum.

YATIRIM HASSASİYETİNE GÖRE
Pek çok kişinin anlık değişen fiyatları takip etmesi, takip etse de doğru kararı verebilmesi, hele ki bu kararı bir emir iletimi haline dönüştürüp gerçekleştirmesi çok güçtür. Ama bunu sizin için yapan profesyoneller var. Yatırım fonları aracılığı ile kendi risk ve getiri beklenti profilinize, yatırım hassasiyetlerinize, vade sınırlarınıza göre yatırım yapabilir, kafanızı yastığa rahat koyabilirsiniz. Üstelik bu fonların performanslarını, diğerlerininkiler ile kıyaslayabileceğiniz kamu eli ile kurulmuş TEFAS da varken…

TEFAS KOLAYLIKLARI
TEFAS (www.tefas.gov.tr) aracılığı ile yatırımcıların, yatırım fonlarını istedikleri banka ya da yatırım kuruluşu aracılığı ile alabileceklerinin altını çizmek isterim. Sistem kendini her geçen gün ileri taşıyor. Eskiden hangi yatırım fonu tercih ediliyorsa, o yatırım fonunu sunan aracı kurum ya da bankada hesabınız olmalıydı. Ayrıca TEFAS üzerinde fonları performanslarını karşılaştırabilir gerekli analizleri yapabilirsiniz.

RİSKLİ FON, RİSKSİZ FON
Nedir şimdi bu yatırım fonu?

A ile B tipi yatırım fonu arasında ne fark var?

C tipi yok mu yani bu yatırım fonlarının?

Neticede yatırım fonları; toplanan paranın kendi izahnameleri gereği bir ya da birden çok menkul kıymete yatırım yaparak yönetilen fonlardır.

Her bir fonun yönetim kurallarını belirleyen “izahnamaleri” yani anayasaları vardır. Bütün işlemler bu anayasa’ya göre yapılır. Bazı yatırım fonları tek bir finansal üründen oluşurken, bazı yatırım fonları bünyesinde birden fazla finansal ürün bulundurabilir.

Yatırım fonları A ve B grubu olmak üzere iki gruba ayrılır. Kesin kural olmamakla birlikte A tipi yatırım fonları riskli, B tipi yatırım fonları ise risksizdir.

A tipi yatırım fonları bünyesinde hisse senedi, altın gibi finansal ürünler bulunurken, B tipi yatırım fonlarında devlet tahvili, hazine bonosu, repo-ters repo gibi finansal ürünler yer almaktadır. A tipi yatırım fonu alan bir yatırımcı kâr elde edebileceği gibi zarar da edebilir. B tipi yatırım fonu alan yatırımcı ise zarar etmez.

FONLARI TANIYALIM
Bu ayrımı ortaya koyduktan sonra bu “A” ve “B” tipi diye yıllar önce isimlendirilen şimdilerde ise SPK’nın her birine başka bir isim verdiği fonları tanıyalım.

Para Piyasası Şemsiye Fonu – Toplam fon varlığı, vadesine maksimum 184 gün kalmış olan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi maksimum 45 gün olan fonları kapsar. Yani eğer siz paraya her an ihtiyaç duyabilecek, belirli bir vadede paranızı bağlayamayacak ama mevduat ve yakını getiriyi de elde etmek isteyen yatırımcı grubundansanız bu fon size göre olabilir.

Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu- Toplam fon varlığının en az %80’i, devamlı olacak şekilde, yerli ya da yabancı kamu veya özel sektör borçlanma araçlarına (tahvil, Eurobond, bono vb.) yatırılan fonları kapsar. Yani risk bana göre değil diyorsanız işte bu fonu incelemelisiniz.

Hisse Senedi Şemsiye Fonu – Toplam fon varlığının en az %80’i, devamlı olacak şekilde hisse senetlerine yatırılan fonları kapsar. Tahmin edilebileceği üzere riskli bir seçenek olup getirisi, tahmin ettiğinizden çok olabileceği gibi, negatif de olabilir.

Katılım Şemsiye Fonu – Portföyünün tümü SPK’nın uygun bulduğu faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından meydana gelen (ortaklık payları, kira sertifikası vb.) fonları kapsar. Faiz hassasiyeti olan yatırımcılar için uygundur.

Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu – Toplam fon varlığının minimum %80’i, devamlı olacak şekilde, kıymetli madenler borsasında işlem görmekte olan veya kıymetli madenlere dayalı olan sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsar. Emtia piyasasına yatırım yapmak isteyen ama tek bir ürüne bağlı da kalmak istemeyen yatırımcıya önerilebilir. Güvenli limanım altın diyenlerin ilk bakacağı fon olabilir.

Fon Sepeti Şemsiye Fonu – Toplam fon değerinin minimum %80’i, devamlı olacak şekilde, borsa yatırım fonları ve çeşitli diğer fonlardan oluşan fonları kapsar. İyi yönetilen pek çok fonun oluşturduğu bir sepetten bahsediyorum aslında. Farklı hisse senetleri fonlarından oluşan bir başka fon sepetim olsun derseniz yatırımcısı olmak isteyeceğiniz fon türü belki de budur. Pek çok fon sepeti şemsiye fonu algoritma ile yönetilir. Teknolojinin çıktılarına güveniyorsanız, ilginizi çekebilir.

Değişken Şemsiye Fonu – Diğer bahsi geçen fon çeşitlerinde belirtilen sınırlamalar dışında kalan fonlardır. Proaktif bir fon yöneticiniz varsa, benim fonumu yöneten anlık değişimlere hızlı adapte olur diyorsanız, hızlı değişiklikler içeren bu fonu inceleyebilirsiniz.

Serbest Şemsiye Fonu - Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlardır. İncelemek için her şeyden önce “nitelikli yatırımcı” yani 1 milyon TL’den fazla menkul kıymete sahip olmalısınız.

GİRİŞİM SERMAYESİ VE GAYRİMENKUL
Bunların yanı sıra girişim sermayesi yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım fonları da yatırımcı ilgisini çeken fonlar arasında yer alıyor.

Mesela Girişim Sermayesi Yatırım Fonları, hali hazırda bir AR-GE / teknopark teşvik ya da desteğinden yararlanmışsanız, bu yolla elde ettiğiniz istisna ve indirimin %2’sini yatırmak zorunda olduğunuz üç enstrümandan biri.

Gayrimenkul Yatırım Fonları- Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş toplam fon değerinin minimum %80’i, devamlı olacak şekilde, gayrimenkul ve gayrimenkule dayalı haklardan oluşan fonlardır. Gayrimenkulün potansiyel getirisinden yararlanmak için uygundur.

VERGİLENDİRMEYE GÖRE
Şimdilerde de yeni bir ayrım, getirisinin vergilendirilmesi açısından.

Eğer bir kurumsal yatırımcı iseniz, portföyünde yabancı para cinsinden varlık ve diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulundurmayan bütün fonlardan elde edilen kazançlara kurumlar vergisi istisnası getirildi. Stopaj zaten “0” idi.

Bireysel yatırımcı iseniz, 23 Aralık 2020 – 31 Aralık 2022 tarihleri arasında satın alınan yatırım fonlarından elde edilen kazançlarını üzerinden stopaj %0.

Değişken, karma, Eurobond, dış borçlanma araçları, yabancı, serbest fonlar ve unvanında ‘döviz’ ifadesi geçen yatırım fonları kapsam dışında.

Bununla beraber; hisse senedi yoğun fonlarda ve sürekli olarak portföyünün en az %51’i BIST’te işlem gören pay senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan kısmı için %0 stopaj uygulaması devam etmekte.