Emre Özpeynirci

Krediye ulaşımın imkânsız hale gelmesi, matrahların güncellenmemesi, al-satçıların azalması ve fiyatların artmasıyla birlikte Türkiye’de araç alabilecek kişi sayısı iyice azaldı. Toyota Türkiye CEO’su ve ODMD Başkanı Ali Haydar Bozkurt, “Bunların hepsi pazardaki büyüme hızının yavaşlamasına sebep oluyor ve olacak. 2024 yılı ise sektör için çok zor olacak” dedi.

Türkiye'de Ağustos ayında öngörülen 80-85 bin adet arasındaki satışla birlikte 8 ayda toplam pazar ilk kez 750 bin adedi aşacak. Bu da 2022 yılı toplamındaki 783.283 adetlik satışa, neredeyse 8 ayda ulaşıldığını ortaya koyuyor. Peki son 4 aydaki performansla Türkiye’de otomotiv pazarı ilk kez 1 milyon adedi aşar mı? İşte hem bu sorunun cevabını hem de 2024 yılına ilişkin pazar beklentilerini, Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Başkanı ve Toyota Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt’a sorduk.

5 ÖNEMLİ ENGEL VAR

Pazarın ilk kez 1 milyon adedi geçebileceğini ve 1.2 milyon adede ulaşabileceğini söyleyen Bozkurt, ama kalan dört ayın çok kritik olduğunun da altını çiziyor. Pazarın büyüme hızının yavaşlaması konusunda önlerinde 5 önemli engelin olduğunu söyleyen Bozkurt bunları şöyle sıraladı:

1. Krediye ulaşım şu an büyük sorun. Herkes krediye ulaşamıyor ve kredi sorunu pazarın büyümesi karşısında kritik bir faktör. Ticari krediler için durum daha da kötü.

2. Son dönemde araçlar gelmeye başlamış olsa da, araç fiyatlarındaki artış öyle bir noktaya geldi ki müşterilerin bunu karşılayabilmesi zorlaştı. Birkaç ay önce o aracı alabilecek gücü olan müşteri, şu an bunu karşılayamayabiliyor. Bu da, araç satın alabilecek kişilerin azaldığı anlamına geliyor.

3. Pazarın gerçek potansiyelinin önüne geçen bir diğer faktör olarak matrah konusuna dikkat çekmeliyiz. ÖTV matrahlarının güncellenme ihtiyacı var ve şu anki oranlar, bugünün gerçeğini yansıtmıyor. 1.6 litre motor hacmine sahip araçların tamamı, yüzde 80'lik vergi dilimine girmiş durumda. Bu da fiyatların daha da artmasına yol açıyor ve araca ulaşmayı zorlaştırıyor.

4. Bununla birlikte bir başka faktör olarak, engellilerin araçlara erişememe durumunu söylemeliyiz. Engelli vatandaşların, mevcut baremlere göre ulaşabileceği model sayısında ciddi bir azalma oldu.

PAZAR 1.2 MİLYONA BİLE ULAŞABİLİR

Bozkurt, son 3-4 ayda yaşanan bu gelişmeler sonucunda araca ulaşacak kişi sayısında ciddi azalma olduğunu belirterek, “Pazarın hemen eylül ayında aniden düşeceğini ifade etmiyorum ama adetlerin azalacağını ifade edebiliriz. Tüm bunlara rağmen pazar 1 milyon adedi geçecektir, hatta 1.2 milyon adede bile ulaşabilir” dedi.

2024’te pazar ‘Acı reçete’ ile %35 düşebilir

TOYOTA Türkiye CEO’su ve ODMD Başkanı ALİ Haydar Bozkurt, 2024 yılını değerlendirmek için henüz erken olsa da, pazarın mali politikaların seyrine göre şekilleneceğini ifade etti. “2024 ve 2025’i kolay olmayacak 2 yıl olarak değerlendiriyorum” diye konuşan Bozkurt, “Çünkü yıl içerisindeki olumsuz faktörler, sonraki yılı da etkiliyor. Şu anda en büyük soru işaretlerinden bir tanesi içerisinde bulunduğumuz enflasyon ortamı. Kur bir şekilde kontrol altına alınabilir, enflasyon ise çok daha ağır bir etki bırakıyor ve bu etkiyi yok etmek daha uzun soluklu bir mücadele gerektiriyor. Bugün geldiğimiz şu anki enflasyon seviyesinden 6 ay gibi kısa bir sürede kurtulma şansımız yok. Bunun için 3-5 yıllık bir yol haritasının Belirlenmesi gerekiyor.” dedi.

EN BÜYÜK SORUN CARİ AÇIK

Enflasyonla mücadelede sürecinde en büyük sorunun cari açık olduğunu belirten Bozkurt şöyle devam etti: “Eğer cari açığı çözemezsek, enflasyonla mücadele şansımız kalmıyor. Ben bu doğrultuda pazarın soğutulmasına doğru gidecek bir planlama bekliyorum. Bugün 1 milyonla kapatmayı öngördüğümüz pazarı, gelecek sene yüzde 30-35 aşağıya çekebilecek bir senaryoyla karşı karşıya kalabilme ihtimalimiz olduğunu da görüyorum. 2024 ile ilgili şu anki fotoğrafa baktığımız zaman pazarda 650-700 binlere gerileme ihtimali olabilir. 2024 yılında, mali politikaların yol haritasının belirlenip, zaman zaman ‘acı reçete’ olarak adlandırılan, fakat benim buna ‘mali disiplin’ dediğim dönemi yaşayacağız.” 2024’te vergi artışı beklemediğini kaydeden Bozkurt, olası bir vergi artışı halinde pazarın yüzde 35’ten daha fazla düşeceğini de söyledi.

Araç bulabilsek 50 bin yerine 100 bin satardık

TOYOTA özelinde de açıklamalar yapan Ali Haydar Bozkurt, “2023’ün ilk 7 ayında 28 bin adedin üzerine çıkan bir satış rakamı elde ettik. Bulunurluk sorunu nedeniyle potansiyelimizin oldukça altında kalan bir satış performansımız vardı ve adetlerimizi bulunurluk belirledi. Ancak yılın son çeyreğinde bulunurluk sorununu azalmasıyla atağa kalkacağımızı belirtebiliriz. Bu doğrultuda tedarikte ve lojistikte herhangi bir sorun yaşanmaması halinde, 50 bin adetleri geçeceğimizi öngörüyoruz. Eğer tedarik konusunda sorun yaşamasaydık, sadece Corolla Sedan Hybrid modelinden 40 bin ve Corolla Cross Hybrid modelinden en az 30 bin satış gerçekleştirecek potansiyelimiz

vardı. Sadece bu iki hibrit modelden 70 bin adet otomobil satışı

gerçekleştirebilirdik ve bu yılı 100 bin adetle kapatacak bir potansiyele

sahiptik. Araç bulabildiğimiz aylarda yüzde 10-12 pazar payı yakalıyoruz. Her zaman altını çizdiğimiz gibi Toyota’nın Türkiye’de yüzde 10 pazar payı potansiyeli var. 2024’te de hedefimiz bu” dedi.

Başarı adetlerden çok marka imajıyla ilgilidir

SON dönemde pazardaki satışların bulunurlukla paralel olduğunun altını çizen Bozkurt, markaların başarısının adetlerden çok marka imajıyla ilgili olduğunu söyleyerek, “Bildiğiniz gibi şirketleri tek bir kişi yönetmiyor ve stratejileri ekipler oluşturuyor. Bu noktada ‘İyi yönetilen şirket’ kavramına satıştan ziyade, marka imajıyla değerlendirmek gerekir. Satış yapmak maç içinde gol atmak gibidir. Gol atabilirsiniz ama bunun anlık bir başarı mı yoksa takımın iyi oynamasından mı geldiğine bakmak gerekir. Bir anda çok gol atabilirsiniz, ama aslında şirket istikrarlı bir gidişata sahip mi değil mi o önemlidir. İyi yönetici olmak için, gelecek insan kaynaklarının yedeklemesini bugünden yapmak; markanın hangi alanlarda büyüyeceğini, hangi alanlarda stabil kalacağını belirlemek; bayi teşkilatıyla iyi ilişkiler içinde bulunmak gerekir” dedi.

Lexus’ta atak dönemi başladı

BÜNYELERİNDEKİ Lexus markası hakkında da açıklamalar yapan Bozkurt, “Lexus da ilk 5 yıl marka imajı için yatırım yaptık şimdi yeni modellerle 5 yıllık atak dönemine başlıyoruz. NX ile başlayan bu dönem yeni RX SUV modeliyle devam etti. Bu yıl içerisinde satışa sunulacak LM minivan aracımız ile farklı segmentlere giriş yapacağız. Ayrıca 2024’ün ilk çeyreğinde satışa sunulacak B SUV LBX modelimiz, adetlerimizi artırırken Lexus ailesine yeni ve daha genç müşterilerin katılmasını sağlayacak. Bu yılı 600-650 adet, 2024’ü ise 1000 adetlik satışla tamamlayacağız. Ama şimdiden LM için 769 adet, LBX için 1030 adetlik geri dönüş aldık. Yani araç bulsak çok daha fazlasını satarız” dedi.