En son Ağustos 2022’de daralan, sonraki 19 ay boyunca sürekli büyüyen otomotiv pazarı için rüya biterken, zor günler başlıyor. Mart ayında temponun düşmeye başladığı pazarın tam 20 ay sonra nisanda daralması öngörülüyor. Krediye erişimin azaldığı, matrahların güncellenmediği bir ortamda, eğer ekonomiyi soğutmak için daha sıkı para politikaları da devreye girerse sektörün işi zorlaşacak.
Otomotiv pazarında tam 20 ay sonra daralma bekleniyor
2023 yılındaki tarihi satış rekorun ardından 2024 yılı ilk çeyreğine de rekorla başlayan otomotiv pazarına ilişkin yıl sonu öngörüleri markadan markaya, dernekten derneğe değişiyor. 2024 yılında pazarın 900 bin adede ineceğini söyleyen de var, ilk çeyrekteki rekor satışlardan sonra 1.1 milyon adedi geçeceği konusunda iyimser olan da. Öncelikle ocak, şubat ve mart aylarındaki satışların önemli bölümünün ÖTV muaf satışlarından ve 2023 model stoklardan kaynaklandığını göz ardı etmememiz gerekiyor. Ayrıca yerel seçimler sonrasında enflasyonla mücadele kapsamında uygulanacak sıkı para politikasının, ekonomiyi biraz soğutacağı ve bunun da otomotiv sektörünü etkileyeceği ortada. Birçok sektör yetkilisi bildiğiniz gibi, “Kesinlikle ilk çeyrek sonuçları yanıltıcı olmasın, seçimden sonraki döneme bakmak lazım. Nisan ayı sonunda mali disiplinle ilgili uygulanacak politikanın ne olacağını göreceğiz” yorumunu yapmıştı.
Martta tempo düştü
Sektördeki resme baktığımız zaman; ocak ve şubat aylarındaki tarihi satış rekorlarının ardından mart ayında da otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yılın aynı dönemine göre %5,7 artarak 109.828 adet oldu. Bu sonuç tüm zamanların en iyi mart sonucu olarak kayıtlara girdi ama aslında beklentinin biraz altında kaldı. Çünkü mart ayına ilişkin 120 bin adedin üzerinde satış beklentisi son haftada temponun düşmesiyle 110 bin adede kadar çekildi. Son 3 aydır fiyatları artmayan stoktaki 2023 modeller ve ÖTV muafiyetli araçlarla otomotiv pazarı rekor üstüne rekor kırarken, bu yüksek tempo mart ayının son haftasında yerini durgunluğa bıraktı. Sonuç olarak ocakta yüzde 56,6, şubatta yüzde 30,6 büyüyen pazar martta sadece yüzde 5 yükseliş gösterdi. Seçim sonrası için kafalarda soru işaretleri oluşurken, temponun yılın geri kalanında ilk 3 aya göre çok daha düşük olacağı ortada.
Nisan ayında 90 bin beklentisi
Seçim sonrasında kurlarda beklenen sıçrama olmadığı için otomobillerdeki fiyat cephesi sakin, yani şu an için bir artış söz konusu değil. Ama finansman cephesinde durum oldukça kötü. Hem kredi maliyetleri çok arttı hem de kredi koşulları iyileşmediği için hem sektör hem de tüketiciler iyice sıkıştı. BDDK’nın getirmiş olduğu vade ve tutar kısıtları nedeniyle kimse krediyle otomobil alamaz hale geldi. Bunun üstüne bir de daha sıkı para politikasıyla ekonomiyi soğutma çalışmaları devreye girerse, iş o zaman daha zor bir hal alacak. Bu gelişmelerin gölgesinde nisan ayına giren otomotiv sektöründe şu an için yaprak kıpırdamıyor. Bir de uzun bayram tatili araya girince 2024 yılının ilk daralması muhtemelen nisan ayında yaşanacak gibi. Sektör yetkililerinin nisana ilişkin ilk öngörüleri 90 bin adet civarında bir satış. Nisan 2023’te 97 bin adedi aşan bir pazara göre temponun ne kadar düşeceği ortada. Eğer nisanda daralma yaşanırsa, bu Ağustos 2022’den buy ana ilk daralma da olacak. Yani sonuç olarak otomotiv sektörü için rüya bitti, zor günler başlıyor.
Kredi kartı ve senetle satış
Bankaların kredi şartları zorlaştığı için son 4-5 aylık dönemde özellikle 2. el otomobil satışlarında kredi kartlarıyla da işlem yapıldığını kaydeden Otomerkezi.net CEO’su Muhammed Ali Karakaş, “Ancak kredi kartlarının komisyonları da son zamanlarda oldukça arttı. Kredi kartı seçeneği halen krediye göre daha avantajlı olmakla beraber birçok satıcı da senetli sistemle yüzde 70’e kadar kredilendirip 48 aya kadar vade yapmaya başladı. Şu anda tüketicinin önünde iki seçenek var: 1. kredi kartıyla 12 taksit imkânı, 2. senetli sistemle 48 ay vade. Tüketici bu yolları kullanarak satın alma yapmaya çalışıyor, genel itibarıyla finansal desteği otomotiv piyasasının tamamında yok hükmünde denilecek durumda” dedi.
Otomobil ihracatı yüzde 12,5 azaldı
Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine göre, Türkiye otomotiv endüstrisinin mart ayı ihracatı geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 1,8 azalarak 3 milyar 225 milyon dolar oldu. Türkiye ihracatında yine ilk sırada yer alan endüstrinin aldığı pay ise yüzde 14,3 olarak gerçekleşti. Yılın ilk üç ayında otomotiv endüstrisi ihracatı yüzde 6 artışla 9 milyar 132 milyon dolara ulaştı. Martta tedarik sanayinin ihracatı 1 milyar 297 milyon dolar olurken, otomobil ihracatı ise yüzde 12,5 azalarak 881 milyon dolara indi. Ticari araç ihracatının yüzde 34 artışla 647 milyon dolar olduğu mart ayında otobüs-minibüs-midibüs ihracatı yüzde 48 artışla 264 milyon dolar ve çekici ihracatı ise yüzde 59 azalışla 103 milyon dolar oldu.
