Emre Özpeynirci

Tartışmasız pandeminin vurduğu 2020 yılında otomotiv sektörünü iç pazar kurtardı. 11 ay sonunda iç pazardaki yüzde 73’lük büyüme, otomotiv üretimindeki kaybı yüzde 13’te tutarken, ihracattaki düşüş ise Avrupa’daki kapanmalarla yüzde 28’i aştı.

OTOMOTİV Sanayii Derneği (OSD), Ocak-Kasım dönemine ait üretim ve ihracat adetleri ile pazar verilerini açıkladı. Buna göre kasım ayında otomotiv üretimi yüzde 5.4 artarak 143 bin 264 adet olurken, otomobil üretimi ise yüzde 2.68 düşerek 93 bin 575 adet olarak gerçekleşti. Kasımdaki yükselişte ticari araç üretiminin yüzde 23 artarak 52 bin 197 adede yükselmesi etkili oldu. Rapora göre yılın 11 aylık döneminde ise toplam üretim bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13 azalarak 1 milyon 148 bin 240 adet olurken, otomobil üretimi ise yüzde 14 azalarak 762 bin 743 adet oldu.
KAPASİTE KULLANIMI %63
11 ay sonunda ticari araç üretimi ise yüzde 13.5 düşerek 385 bin 497 adede gerilerken, bir tek ağı ticari araç grubunda yüzde 3’lük artış oldu. Diğer taraftan pandeminin etkisiyle otomotiv sanayisinin 11 aylık kapasite kullanım oranı ancak yüzde 63’e ulaştı. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda (otomobil + hafif ticari araç) yüzde 64, ağır ticaride yüzde 44, traktörde ise yüzde 48 oldu. Üretimdeki kayıpların artmasını iç pazardaki büyüme engellerken, ihracatta ise pandeminin etkisi kendini net olarak gösterdi.
OTO İHRACATI DÜŞÜYOR
Kasım ayında toplam otomotiv ihracatı yüzde 11.53 düşerken, otomobil ihracatındaki kayıp ise yüzde 23.58 oldu. 11 aylık dönemde ise ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre adet bazında yüzde 28 azalarak 821 bin 900 adet olarak gerçekleşti. Otomobil ihracatı da yine yüzde 28 oranında azalarak 542 bin 83 adet oldu. Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, toplam otomotiv ihracatı dolar bazında yüzde 19, Euro bazında ise yine yüzde 21 oranında azaldı. Bu dönemde, toplam otomotiv ihracatı 23,1 milyar dolar olarak gerçekleşirken, otomobil ihracatı yüzde 23 azalarak 8,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

Pazar büyüdü ama ortalamanın altında

En büyük endişe yeniden fabrikaların kapanması

11 ay sonunda toplam otomotiv sanayi ihracatı dolar bazında yüzde 19,31 oranında düşerken, bunda ana sanayinin yüzde 22,45’lik kaybı etkili oldu. Aynı dönemde toplam tedarik yani yan sanayinin ihracat kaybı ise yüzde 13.29 olarak gerçekleşti. Vaka sayılarının arttığı son 1-2 ay içinde en büyük endişe ise tedarik sıkıntısı nedeniyle yeniden otomotiv üretimlerinde durmaların yaşanması. Honda, İngiltere’deki fabrikasında üretimi tedarik sıkıntısı nedeniyle geçici olarak durdururken, bunun diğer fabrikalara sıçramasından korkuluyor. Özellikle Türkiye’de tedarik sanayinde 20 binden fazla kişinin Covid pozitif olduğu düşünülürse, endişeler artıyor.

HAFİF bir geri dönüş!

Türkiye’de 11 ay sonunda otomobil satışları yüzde 67 artarken, uzun süredir düşük performans gösteren hafif ticari araç satışları ise yüzde 93 büyüdü. Bunda kuşkusuz pandemi nedeniyle artan kargo ve taşımacılık ile otomobil fiyatlarındaki artış etkili oldu.

TÜRK otomotiv sanayisini 2001 krizinden çıkarıp, ihracata yönelten ve Avrupa’nın üretim üssü olmasını sağlayan hafif ticari araçlar bu yıl iç pazarda geri dönüş sinyali verdi. 11 ay sonunda hafif ticari araç satışları bir taraftan otomobil fiyatlarının kur ve ÖTV’yle hızla artması diğer taraftan pandemi döneminde özellikle artan kargo-taşımacılık ihtiyacının etkisiyle yüzde 92,8 büyüyerek 139 bin 107 adede ulaştı.
15 YILDA YÜZDE 48 KAYIP
Ama bu önemli artış bile toplam otomotiv pazarındaki payının geçmiş yıllardan hâlâ uzak olduğunu gözler önüne seriyor. 2006 yılında Türkiye’de toplam pazarın yüzde 40’ı hafif ticari araçlardan oluşurken bugün bu oran yaşanan önemli artışa rağmen sadece yüzde 20.81. Yani otomobillere oranla ciddi ÖTV avantajına (%15) sahip olmasına rağmen 14-15 yılda yüzde 48’lik bir kayıp yaşadıkları ortada. Bunda da son yıllarda ekonomik sebepler kadar muayene sıkıntısı, SRC belgesi zorunluluğu ve köprü geçiş yasakları da etkili olmuş durumda.
EN ÇOK VAN ALIYORUZ
Hafif ticari araç satışlarında kasa dağılımına baktığımızda ise van tipinin 106 bin 406 adetle bu artışın temel sebebi olduğu görülüyor. Van tipini 15 bin 869 adetle kamyonet, 9 bin 827 adetle pick-up ve 7 bin 5 adetle minibüs takip ediyor. Yani 11 ay sonunda Türkiye’de satılan her 100 hafif ticari aracın 76’sı van tipi modellerden oluşmuş, Hafif ticari araç markalarına baktığımızda ise Ford Otosan ve Fiat’ın 2 yerli üretici olarak yüzde 67 pazar payına sahip olduğunu görüyoruz. Ford Otosan 11 ay sonunda yüzde 39.30’luk pazar payı ile zirvede yer alırken Fiat (Tofaş) ise yüzde 27,66’lık payla ikinci sırada yer alıyor. Üçüncü sırada yer alan VW’nin ise pazar payı yüzde 8.12.

En çok satan hafif ticariler

TÜRKİYE’nin en çok satan 10 hafif ticari araç modeli ile sırasıyla Tourneo Courier, Doblo Combi, Fiorino Combi, Transit Kamyonet, Transit Van, Doblo Cargo, Caddy, L200, Transit Custom ve Berlingo. Yani otomobilde olduğu gibi hafif ticari araçta da yerli modeller pazarı domine ediyor. Tourneo Courier yüzde 16’lık pay ve 23 bin 188 adetlik satışla açık ara zirvede yer alırken, ikinci sıradaki Doblo Combi ise yüzde 9 pay ile 12 bin 731 adet satılmış.

PIck-up sınıfına taze kan olacak

ÖTV avantajına sahip pick-up pazarı ise inişli çıkışlı grafiği ile belki de en çok merak edilen sınıfların başında geliyor. 11 ay sonunda hafif ticari araç pazarında pick-up sınıfı 9 bin 827 adet satışla yüzde 7.06 pay alırken, minibüsün önünde yer alıyor. Bu sınıfta en çok satan modeller ise sırasıyla Mitsubishi L200, Ford Ranger, Toyota Hilux, VW Amorak ve Nissan Navaro olarak sıralanıyor.
TAYLAND’DAN GELİYOR
Anadolu Isuzu tarafından 2019 sonuna kadar Türkiye’de üretilen D-Max’in yenisi ise Tayland’da üretilerek ithal edilmeye başlandı. 1.9 litre dizel motor, 4 farklı donanım seviyesinde 7 farklı versiyona sahip 3. jenerasyon D-Max’ın fiyatı ise 270 ila 408 bin TL arasında değişiyor.

Yeni Caddy şubatta geliyor

ŞUBAT ayında global tanıtımı yapılan ve normal şartlarda ekim sonunda

Türkiye’ye getirilmesi planlanan yeni Caddy’nin gelişi pandemi nedeniyle Şubat 2021’e sarktı. 17 yıl sonra yenilenen Caddy, VW’nin otomobil modellerinde kullandığı MQB platformunda üretilen ilk hafif ticari araç olma özelliğine sahip. Yeni Caddy Türkiye’de 2.0 litrelik dizel bir TDI motorla satın alınabilecek. 122 beygir güç ve 320Nm tork sağlayan motor aynı zamanda, hem ekolojik hem de ekonomik açıdan gözle görülür derecede olumlu çıktılar yaratıyor.

Önce E-Transit, sonra E-CourIer!

6 yıl içinde yapacağı 20.5 milyar TL’lik rekor yatırım kararıyla 650 bin adetlik araç, 130 bin adetlik de batarya üretme kapasitesine ulaşmayı hedeflen Ford Otosan, özellikle elektrifikasyon ve otonom teknolojilerinde geleceğe hazır olmak istiyor. Geçen hafta BloombergHT’de yayınlanan ‘Otomotiv Ekonomisi’ programında konuşan Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün, “20.5 milyar TL yatırımla Kocaeli’ne 3’üncü bir fabrika mı geliyor?” sorusuna, “Bu yatırımla birlikte konsept değişiyor. Artık fabrika veya sayısı tek başına bir şey ifade etmiyor. Biz geleceğin fabrikasını yani kompleks bir entegre tesisi kurmak için çalışıyoruz. Şu an Kocaeli’nde yer alan 2 fabrikamıza 2 ayrı batarya üretim tesisi kuruyoruz. 650 bin adetlik kapasiteye ulaşmak için yapacağımız yatırımla da tüm tesislerimiz her anlamda birbirine entegre olacak” cevabını verdi.
2 BATARYA FABRİKASI
Yenigün’ün Gölcük ve Yeniköy fabrikalarına 2 ayrı batarya montaj tesisi kurulacağını açıklaması, Gölcük’te üretilen Transit’in elektrikli versiyonu E-Transit’ten sonra Yeniköy’de üretilen küçük ticari araç modelleri Courier’in de yakın zamanda tam elektrikli versiyonunun geleceğinin sinyalini verdi. Yani E-Courier’in de yolda olduğu ortaya çıktı. Zaten Haydar Yenigün yaptığı açıklamada, 2030 yılına kadar araçların tamamının elektrikli olacağını belirterek, AR-GE güçleriyle gerek kamyon gerekse küçük mobilite çözümler konusunda yeni proje ve çalışmalarının olduğunu da sözlerine eklemişti.

Lüks elektriklilere yoğun ilgi var!

EKİM sonunda Türkiye’de resmi olarak satılmaya başlanan Porsche Taycan’dan kasım sonuna kadar 170 adet teslim edilmiş. Yıl sonuna kadar tedarike bağlı 50-100 arasında bir teslimat daha hedefleniyor. Bugün almak isteyen ise teslimat için nisan başını beklemek durumunda. Bu ayın başında resmi olarak satışa sunulan Mercedes EQC’den ise şu ana kadar 35-40 adetlik bir satış yapılmış. Mercedes Türkiye yetkilileri Almanya ile ilave araç görüşmesi yaptıklarını belirtirken, 2021 model yılıyla adetlerin daha da artmasını bekliyorlar. Bu arada resmi olarak satılan bu araçların 2-3 katı elektrikli model ise grey marketten Türkiye’ye giriş yapıyor.

Yeni yıla yeni otomobille girin

PANDEMİ, döviz kurlarındaki ve ÖTV oranlarındaki değişimler derken 2020 yılının sonuna yaklaştık. Her ne kadar tüketici alacak otomobil bulamıyoruz dese de elinde stoku olan markalar yılın son kampanyalarını art arda açıkladı. Fiat, Renault, Dacia, Skoda, Seat, Opel, Peugeot, Citron, Jeep, BMW, Mercedes, Land Rover gibi markalar farklı kampanları devreye soktu. 15 aya kadar sıfır faizden, yüzde 9’a varan fiyat indirimlerine, ‘Şimdi al baharda öde’ fırsatlarından, peşinat seçeneklerine kadar bir çok kolaylık yılın son günlerinde vatandaşları bekliyor.