Mehmet Yaşin

Çekirge bir sıçrar, iki sıçrar, sonra tencerelerin içine konuverir. Son zamanlarda, çekirgelerin besin malzemelerinin arasında isimleri daha çok geçer oldu!

Nasıl geçmesin ki!

Dünya nüfusu, durmadan artıyor.

Her ne kadar Çin’de doğum oranı azalsa da araştırmalara bakılırsa, 2050 yılında nüfusu 10 milyarı bulacak.

Şükür ki, ben bu tıklım tıklım dünyayı göremeyeceğim. Ama genç nesil için çok uzak yıllar değil. Onlar kıtlığı ve susuzluğu ucundan bucağından bir şekilde yaşayacak!

Bu kadar kişi nasıl beslenecek? Birincil protein kaynağı olan kırmızı et miktarının giderek azaldığı malum.

Bilim insanları, kırmızı etin yerine böcekleri ikame etmeye çalışıyorlar. Başta Afrika olmak üzere, birçok ülkede, yenilebilir böcek çiftlikleri kurulmaya başlandı bile.

Bir zamanlar Sudanlıların baş düşmanı olan çekirge sürüleri, şimdi halkın önemli besin ve gelir kaynağı oldu. Köylüler, bir çuval çekirgeyi 80 dolara satıyorlar. Ayrıca ülke dışına da ihraç ediyorlar. En çok Suudi Arabistan ve Yemen’den talep geliyormuş.

Aslında böcek yeme alışkanlığı, epey bir zamandır var.

Araştırmalara göre, dünyada 2000 tür böcek insanlar tarafından tüketiliyor. Yani yaklaşık 2 milyar kişi proteini böceklerden alıyor.

Balıkesir Üniversitesi’nden Ramazan Karaman ve Düriye Bozok’un araştırmalarına göre böceklerin tüketim dağılımı şöyle: 524 tür Afrika’da, 349 tür Asya’da, 679 tür Amerika’da, 152 tür Avustralya’da, 41 tür Avrupa’da.

Meksika ise dünya üzerinde en çok böcek tüketen ülkelerin başında geliyor.

Türkiye’de damaklar henüz böcek yeme tecrübesini yaşamadı. Bunun en başta gelen nedenlerinden biri, böceklerin korkutan görüntüleri!

Halbuki, uzaylı görüntüsüne rağmen ahtapotu, kafadan bacaklı kalamarı, uzun bacaklı, testere gibi kıskaçları olan yengeçleri, çekirgeden görünüm olarak pek farkı olmayan karidesleri, hilkat garibesi ıstakozları, kerevitleri hiç korkmadan, hapur hupur yiyen biz Türkler, nedense böcekleri görmeye dayanamıyoruz.

Kültür ve alışkanlık meselesi. Bazıları da bağırsaktan yapılan kokoreçten, bumbardan, işkembe çorbasından, beyin salatasından, ayak paçadan iğreniyorlar!

Örneğin, Kongo’da tırtıl yemek, et yemekten daha olağan. Tayland’da, başta çekirge olmak üzere birçok böcek severek tüketiliyor.

En çok tüketilen böcek türleri sıralaması ise şöyle: Kınkanatlılar, kelebek ve güveler, arılar, karıncalar, çekirgeler, sinekler, sandal böceği ve süne.

Böcekler nasıl yeniyor?

Böceklerin yenilme biçimi ise ülkeden ülkeye değişiyor. Orta Afrika ve Güneydoğu Asya’da bulunan ülkeler, böcekleri toz veya macun halinde tüketmeyi tercih ediyorlar. Ya da birçok Asya ülkesinde olduğu gibi kızartma veya kurutulmuş halde yiyorlar.

Görüntüsü bile çoğumuzun tüylerini diken diken eden Tarantula, Kamboçya’da çok sevilen bir yiyecek. Tayland’da ise yağda kızartılmış çekirge, çerez niyetine tüketiliyor. Uganda’da termitler, Meksika’da çöl karıncası yumurtası, Japonya’da yaban arısı lavrası, Brezilya’da yeşil karıncalar sevilen yiyecekler arasında.

Sudan’da, çekirge satıcısı olarak çalışan 50'li yaşlarındaki Nefise, "Çekirge yemeği, düşük fiyatı ve yüksek besin değeri sayesinde birçok Sudanlı ailenin favorisi haline geldi, ancak on yıl önce, özellikle başkent Hartum'da bir yemek olarak sayılmıyordu. Bugün sokaklarda iştahla çekirge yiyen çocukları görmek mümkün" diyor.

Nefise, çekirgeleri kendileri için özel olarak belirlenen baharatlarla çeşnilendirdikten sonra isteyenler için yağda kızartarak, isteyenler için de ızgara yaparak pişirdiğini belirtiyor.

Ayrıca, baharatlarla birlikte çorba olarak tüketenlerin de olduğunu söylüyor.

İtalya’da, çekirge unuyla yapılan pizzaların epey rağbet gördüğü öne sürülüyor. Yiyenler bu pizzaların çok lezzetli olduğunu öne sürüyorlar. Onlara afiyet olsun!

Alman girişimci Katharina Unger, Livin Farms isimli şirketiyle yeme alışkanlıklarını değiştirme konusunda yoğun bir uğraş veriyor.

Onun amacı Hong Kong, Tayland ve Çin gibi ülkelerdeki böcek tüketimine katkı sağlamak, tabii ki bu arada yüklüce para kazanmak.

Unger, herkesin evinde böcek yetiştirebileceğini ve bundan gelir elde edebileceğini öne sürüyor.

Evde  insanların kendi solucanlarını yetiştirmesini sağlayan sistem sayesinde, kendi proteininizi masrafsız olarak kendinizin üretebileceğini belirten Unger, gelecek nesilleri beslemenin yolunu şimdiden bulmak gerektiğini söylüyor.

Unger, böceklerin ete alternatif olduğunu öne sürerken, "Et üretimi sırasında harcanan zaman ve paraya oranla, böcekleri yemek atıklarıyla, ufak bir alanda, az miktarda suyla üretebiliyoruz. Üstelik tadı da çok güzel" diyor.

Konuyla ilgili Reuters Ajansı’na konuşan Hong Konglu lokanta işletmecisi Li Ching ise, "Çekirgenin kolesterol oranı düşük ve protein oranı yüksek. Kızartılmış çekirge ve solucan, geleceğin sağlıklı yemek alternatifi olacak" diyor.

Şef Clayton Wng, "Etin aksine solucanları daha farklı soslarda hazırlayabiliyoruz. Ben makarna sosu olarak domates, biber ve soğanla birlikte karıştırarak makarnaya ekliyorum" sözleriyle kendi tecrübesini paylaşıyor.

Peki bu böceklerin tadı nasıl?

Bu sorunun yanıtını ise gastronom Stefan Gates veriyor. Ona göre ateş karıncalarının tadı mayhoş, süne böceğinin elmamsı bir tadı var. Tekila’ya tat katan agave solucanları ise baharatlı bir tada sahip. Arıların tadı, yer fıstığı ve bademi andırıyor. Çekirgelerin cevizimsi tadı çok iştah açıcı. Gül böceği ise islenmiş jambon tadında. Güvenin tadı ise peyniri anımsatıyor.

Yazar Daniella Martin ise çekirgelerin çıtır çıtır yenen bir karides hissi verdiğini söylüyor. Zaten birçok kişi, çekirge için “çöl karidesi” tanımlamasını yapıyor.

Yazar Martin, en sevdiği böceklerin ise petek güvesi ile arı lavrası olduğunu belirtiyor. Ona göre bu böceklerin tadı, çam fıstığı ve horoz mantarını andırıyor. Örümcekler ise deniz kabuklularının tadını çağrıştırıyor.

Brezilya’nın yeşil karıncasını yedim

Ben, sadece iki böceğin tadına baktım. Yerken dilimin üstünde yürüyen Brezilya’nın yeşil karıncası, limonla yarışacak kadar ekşiydi. Tayland’da yediğim çekirgeler ise galeta tadındaydı. Akreplere, hamam böceklerine ve tarantulaya ise bakmaya bile cesaret edemedim.

Böceğe ilginin artması boşuna değil. Araştırmalara göre çekirge, karınca ve tırtıllar kalsiyum, hamamböceği larvası ise B12 vitamini açısından çok zengin.

Montana Üniversitesi’nin yaptığı bir kıyaslamaya göre, 100 gram dana kıymada 27.4 gram protein bulunurken, bu rakam 100 gram tırtılda 28.2 grama kadar çıkıyor. Aynı miktarda dana kıymada 3,5 mg demir bulunurken, aynı miktarda çekirgede 5 mg, tırtılda ise 35.5 mg demir bulunuyor.

Uzmanlara göre çekirgelerin faydaları

. B12 içerikleri biftekten 20 kat daha fazladır,

. Düşük doymuş yağ oranına sahiptirler,

. Kalsiyum oranları sütten daha yüksektir,

. Magnezyum içerikleri biftekten 5 kat daha fazladır,

. İçerdikleri yararlı probiyotikler sayesinde bağırsaklar için oldukça yararlıdırlar,

. İçerdikleri 9 temel aminoasit kasların gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir,

. Kimyasal ilaç, şeker ve GDO içermezler,

. Kitin açısından oldukça zengindirler.

Sözün özüne gelecek olursak: Yakın bir gelecekte böcekler sofralarımıza konmaya başlayacak. Bu gerçeğe yavaş yavaş alışmakta yarar var.