Emre Özpeynirci

Son 9 yıldır Amerikan otomotiv devi Ford’u Avrupa’da ticari araç satışlarında liderliğe ve kârlılığa ulaştıran Ford Otosan, Romanya’da satın aldığı yeni fabrikayla otomobil ve elektrikli araçlarda da çıtayı yükseltti. Avrupa’da birçok markanın Çinliler karşısında zor günler geçirdiği bir dönemde Ford Otosan, devreye aldığı yeni nesil modellerle Ford’u Avrupa’da kurtaracak.

Koç Holding (%41) ile Amerikan otomotiv devi Ford Motor Company’nin (%41) eşit oranda hisse sahibi oldukları halka açık (%18) bir şirket olan Ford Otosan, 2022’de Romanya’da satın aldığı Craiova fabrikasının üretim ağına dahil edilmesiyle operasyonlarını yurt dışına genişleterek global bir otomotiv üreticisi oldu.

Bugün 11 milyar doları aşan piyasa değeriyle dünyanın en büyük 30. otomotiv üreticisi olan Ford Otosan, 3’ü Türkiye’de 1 Romanya’da toplam 4 fabrikayla şu anda ulaştığı 750 bin adetlik kapasitesini 2025’te 922 bin adede çıkaracak. 2021 yılından bu yana 3 milyar Euro aşan yatırım hamlesi başlatan şirket, talebe göre toplam kapasiteyi 1 milyon adedin üzerine çıkaracak potansiyele de sahip.

765 MİLYON EURO YATIRIM

Ford Otosan’ın 765 milyon Euro’yu (625+140) bulacak yatırımla aldığı Romanya Craiova fabrikasını geçen hafta ilk kez Türk gazeteciler olarak ziyaret ettik. 490 milyon Euro yatırımla devreye alınan yeni nesil Courier’in üretilmeye başlandığı fabrikada eş zamanlı olarak aynı hatta Ford’un Avrupa’da en çok sattığı otomobil olan Puma’da üretiliyor. Yıl sonunda yine Türk mühendislerinin katkısıyla hem Courier hem de Puma’nın yüzde 100 elektrikli versiyonları devreye girecek. 1 milyon m2’yi aşan alanda kurulu fabrika talebe göre 272 bin adede yükselen kapasitesini artırma şansına da sahip.

HER HAFTA 300 TÜRK MÜHENDİS

Çalışan sayısının kısa sürede 1300 adet artarak 6 bin adedin üzerine çıktığı fabrikaya Ford Otosan’ın dünya ölçeğinde çok başarılı bir JV (Joint Venture) olmasını sağlayan mühendislik, tasarım, elektrifikasyon, dijital fabrika ve sürekli iyileştirme yetkinlikleri aktarılırken, 1 yıldır her hafta en az 300 mühendis yeni modelleri devreye sokmak için Türkiye-Romanya arasında charter uçuşlarla mekik dokumuş.

Bunların sonucu olarak, Ford Otosan 2023 de dahil son 9 yıldır Amerikan otomotiv devi Ford’u Avrupa’da ticari araç satışlarında lider yapıp, kârlılığa taşırken, Craiova fabrikasının artan etkisiyle hem otomobilde hem de elektrikli araçlarda da kârlılığa ulaştıracak görünüyor. Yani birçok markanın Çinliler karşısında zor günlerde yaşadığı bir dönemde Amerikan devini Avrupa’da Türkler kurtaracak.

3 YILDA BÜYÜK ATAK

• 3 milyar Euro’yu aşan yatırım
• 2 ülkede 4 büyük fabrika
• 2 marka için 6 farklı model üretimi
• 1 milyon adede yaklaşan kapasite
• 20 bini aşan istihdam
• 11 milyar $’a ulaşan piyasa değeri
• Yüzde 10’u bulan kârlılık

Sermaye çıkışı yok, tersine kâr girişi var

FORD Otosan’ın Türkiye’de 2 milyar Euro’luk dev yatırımı devreye alıp kapasitesini 2025’te 650 bin adede çıkaracak olmasına rağmen, Romanya’da fabrika satın alması, “Sermaye yurtdışına kaçıyor” yorumlarına sebep oldu. Bunu sorduğum Ford Otosan Genel Müdürü (Lideri) Güven Özyurt, Kocaeli’nde yaptıkları yatırımlarla Gölcük ve Yeniköy fabrikalarının kapasitesini 650 bin adede yükseltip, Ford dışında Volkswagen’e de üretim yapacaklarını hatırlatarak şunları söyledi: “Kocaeli’ndeki tüm araziyi kullandık ve sıkıştık. Volkswagen için de 1 tonluk yeni nesil ticari modeli üreteceğimiz için Courier üretimi için yer aramaya başladık. O dönem Ford’un Romanya’daki Craiova fabrikasının yeni nesil Courier üretimi için uygun olduğunu gördük. Yani fabrikayı almayı biz istedik. Puma ile aynı platformda olması da bizim için avantaj oldu. Romanya’da Puma’nın üretimi için 20’den fazla, Courier’in üretimi için de 60’ın üzerinde Türk tedarikçi ile çalışıyoruz. Ayrıca bizden sonra Romanya’da tesis kuran Türk tedarikçiler de mevcut. Sonuç olarak ortada bir sermaye çıkışı yok, Romanya’da elde edilen katma değer Türkiye’ye aktarılıyor. Biz Romanya fabrikası sayesinde Türkiye’ye önemli bir kaynak girişi sağlıyoruz.”

Çalışanların yarısı kadın olan ilk fabrika

FORD Otosan’ın Romanya’daki Craiova fabrikasında 2023 sonu itibariyle 6.000'den fazla kişi istihdam edilirken, son 1 yılda toplamda 1.300 kişilik ek istihdam yaratıldı. Kapasitesi 272 bin adede yükselen fabrikada yer alan robot sayısı ise 700 adede ulaştı. Ama fabrikanın en dikkat çeken tarafı kadın istihdamının toplam istihdamın yüzde 50’sine ulaşması. Bu oran dünyada bir ilk ve tek. Ford Otosan’ın Türkiye’deki fabrikalarında kadın çalışan oranı ise yüzde 26’lı bulmuş durumda.

490 milyon Euro’ya  Romanyalı Courier

ROMANYA’da üretilmeye başlanan yeni Courier serisi, Türkiye ve Avrupa’nın en çok satan hafif ticari aracı olan Courier’in ikinci nesli. Ford Otosan, 490 milyon Euro’luk yatırımla yeni nesil Courier’nin tüm ürün geliştirme, tasarım ve mühendislik sorumluluğunu üstlenirken, yeni nesil modelin van ve kombi ile elektrikli versiyonları Craiova’da üretilecek. Yeni Transit Courier kapsamlı sürücü destek teknolojileriyle, Avrupa Araç Değerlendirme Kuruluşu (Euro NCAP) tarafından gerçekleştirilen son güvenlik testlerinde elde ettiği yüzde 93'lük rekor dereceyle platin ödüle layık görülen ilk hafif ticari araç konumunda bulunuyor. 2024 yılının sonunda yeni nesil Courier’nin elektrikli versiyonları da hattan inecek.

   25 yıl sonra otomobil üretmeye de başladı

CRAIOVA fabrikasının satın alınmasıyla Ford Otosan üretim portföyüne 25 yıl aradan sonra yeniden otomobilleri de ekledi.Ford’un Avrupa’da en çok satan binek aracı, İngiltere’de ise en çok satılan otomobil olan Puma, Ford Otosan tarafından Craiova’da üretilmeye başlarken, 2023’te 195 bin adetle rekor üretime ulaştı. 2024 yılında yeni nesil Courier ile birlikte yenilenen Puma devreye girerken, yıl sonunda ise yüzde 100 elektrikli versiyonu tamamen Türk mühendisler tarafından geliştirilip, devreye sokulacak.

Kocaeli-Craiova arasına özel tren hattı kurulacak

FORD Otosan Genel Müdürü Güven Özyurt, şu anda Craiova’da üretilen araçların Türkiye’ye tren+gemi ile geldiğini belirterek, “Biz bu yılın ilk yarısında devreye girecek yeni bir hatla, araçları trenlerle getirmek istiyoruz. Daha doğrusu Türkiye’den tır ile fabrikaya giden parçaları trenle götürüp dönüşte aynı trenle araçları getireceğiz. Bu hat devreye girdiğinde ilk etapta haftada 4 blok trenle 1000 civarı aracın lojistiğini yapacağız. Böylece daha sık, daha verimli sevkiyat ve tır nakliye süresiyle neredeyse aynı sürede karşılıklı parça araç hareketi olacak.”

Craiova’nın satıldığını duyunca şok oldum

FORD Craiova fabrikasının 5 yıl genel müdürlüğünü yapan İngiliz Josephine Payne, satın alma sonrası Ford Otosan’da genel müdür başyardımcısı olurken, yerine Müjdat Tiryaki atandı. Josephine Payne, zaman içinde 5 kez sahibi değişen Craiova’yı Ford Otosan’ı alacağını ilk duyduğunda şok olduğunu itiraf ederek, “Çünkü Craiova fabrikası çok başarılıydı. Puma üretimi ve satışları çok iyi gidiyordu. Neden satıldığını anlayamamıştım. Ama Ford Otosan’ı tanıyıp, yaptıklarını görünce doğru bir karar olduğunu anladım” açıklamasını yaptı.