Seçim sonuçları tüm partilerde durum değerlendirmesi yapılmasına neden oldu. Seçimi kazanan AKP’de yapılan ilk analizlerde, partinin oy kaybı “ekonomik kriz” ve “milletvekili listelerindeki hatalara” bağlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın partinin 7 puanlık oy kaybından, özellikle de Rize’deki gerilemeden etkilendiği belirtiliyor.
Edinilen bilgiye göre, AKP’de partinin yetkili organlarından önce Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya gelen kurmaylar, ilk değerlendirmelerini yaptı. Partideki oy kaybı ve seçim kampanyası sürecinde seçmenin dile getirdiği öncelikli sorunlarla ilgili kapsamlı toplantıların ayrıca yapılacağı belirtildi.
Son beş yılın etkisi
Parti kurmayları, kapsamlı analizlerin iller bazında yapılacağını belirterek son 5 yıldaki sıkıntılı dönemin oylara yansıdığını dile getirdiler. Yapılan ilk değerlendirmelerde, “Bu dönemde sıkıntı yaşandığı ortada. Bunun telafisi için ne yapılması gerektiğini konuşacağız. Büyük şehirlerde ekonomik krizden etkilenme daha fazla oldu. Bunun il il değerlendirmesini yaptığımızda tablo daha net önümüze çıkacaktır” dediler.
Ekonomik kriz ve etkiler
Partide Pandemi, kuraklık, deprem gibi felaketlerin, yaşanan sorunları artırdığı yorumu yapılıyor. AKP’liler, “Önümüzde yerel seçimler var. Hataları ortadan kaldırmazsak, kayıplar artabilir. Seçmenin bize verdiği mesajı iyi analiz edersek bu oy kaybı engellenebilir. Cumhurbaşkanın aldığı oyla partinin aldığı oy arasındaki makas açılıyor. Belli ki seçmenin AKP’yle problemi var. Aslında bunu sahada görmüştük. Seçmen ‘Cumhurbaşkanına oy vereceğim, ama size oy vermeyeceğim’ diyordu. Bunun tek bir nedeni yok. En fazla ekonomik sorunlar çıktı karşımıza. Milletvekili listelerinden de çok şikâyet aldık” değerlendirmesini yaptılar.
Şaşırtan sonuçlar
AKP’de yapılan ilk analizlere göre, Türkiye ortalamasının üzerinde oy kaybı olan iller var. Örneğin Elazığ’da 14 puanlık gerileme yaşandı. Rize’deki 10 puanlık oy kaybı Erdoğan’ı çok etkiledi. Erdoğan’ın, çevresindekilere, “Niye böyle oldu?” diye üzüntüsünü dile getirdiği belirtiliyor. Deprem bölgesinde de bir önceki seçime göre çok gerileme var. Ancak bu kayıp, Türkiye ortalamasının altında kaldı.
Genel olarak AKP’den giden oyların önemli bölümü MHP’ye kaydı. Seçmen sayısı 5 milyona yakın artmasına rağmen 2 milyona yakın oy kaybı yaşandı. AKP’nin 2018 seçiminde çıkardığı 295 milletvekili sayısı, önceki gün 29 eksiğiyle 266’ya indi. AKP, 2018’te 21 milyon 338 bin 693 seçmenin oyu ile yüzde 42 oy almıştı. 2023’te 19 milyon 387 bin 412 oy aldı. Yüzde 35 oy oranında kaldı.
Oy kaybı olan iller
Partide yapılan analizlere göre oy kaybı yaşanan illerde durum şöyle:
“Erzurum’da 2018’deki yüzde 54,88 oranından yüzde 43,26’ya, Trabzon’da yüzde 56,06’dan yüzde 48’e, Rize’de yüzde 64,99’dan yüzde 54,07’ye, Samsun’da yüzde 51,99’dan yüzde 42,38’e, Şanlıurfa’da 52,7’den yüzde 42,99’a, Kahramanmaraş’ta yüzde 58,54’den yüzde 47,79’a, Gaziantep’te yüzde 51,45’ten yüzde 44,93’e, Sivas’ta yüzde 54,73’ten yüzde 40,5’e, Kayseri’de yüzde 50,64’ten 40,62’ye, Konya’da, yüzde 59,51’den yüzde 48,07’ye, İstanbul’da, yüzde 42,7’den yüzde 36,2’ye, Ankara’da yüzde 40,02’den yüzde 32,6’ya, Bursa’da yüzde 46,2’den yüzde 38,8’e, Bitlis’te yüzde 44,77’den yüzde 37,14’e, Isparta’da yüzde 47,76’dan yüzde 32,59’a, Manisa’da yüzde 40,06’dan yüzde 31,34’e, Aksaray’da yüzde 56,02’den yüzde 43,77’ye geriledi.”
