Alaaddin Dinçer

Okulda örgün eğitime erişim ve çağ nüfusunun okullaşması bütün çocukların hakkı. Ancak hem okullaşma hem de örgün eğitime erişim yıllardır eğitim sisteminin temel sorunları arasında yer almakta. Okullaşmayan çağ nüfusu, okul türlerine erişim, okul terkleri, sınıf tekrarı ve devamsızlık bugün de önemli bir sorun olarak yaşanmakta. Oysa sosyal devletin temel görevleri arasında eğitimi bütün yurttaşlarına eşit olarak sunmak ve okul yaşına gelmiş bütün çocukların eğitime erişimini sağlayacak olanakları yaratmak bulunmakta. Bu aynı zamanda anayasal ve yasal bir görevdir. Her yıl yayımlanan MEB İstatistikleri çağ nüfusunun okullaşması ve okul türlerine göre eğitime erişimi analiz etmek bakımından önemli sayısal ve oransal bilgiler içermekte. 2023-24 İstatistikleri de bu bağlamda içinde barındırdığı sayısal verilerle önemli veri tabanı oluşturmakta, Bu çalışmamızda okulöncesi 5 yaş, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim çağındaki çocukların yaş gruplarına göre okullaşma oranları ile örgün ortaöğretimde olması gereken ancak olmayan yaş gruplarının sayısal ve oransal veriler incelenmekte. Yaş gruplarına göre düzenlenmiş okullaşma oranları tablosu.

Kaynak MEB İstatistikleri Sayfa 12

4 Yaş grubu TÜİK’in Aralık 2023 tarihinde yayımlanan nüfus piramidinde yer alan çağ nüfus yaş grupları sayılarının toplamından elde edilen ortalamaya göre hesaplama yapılmıştır. Bu sayı ortalaması 1 milyon 271’dir. Bu ortalamalar üzerinden hesaplandığında yaş gruplarının okullaşmayan çocuk sayıları 5 yaşta 174 bin 763, 6-9 yaşta 70 bin 676, 10-13 yaşta 85 bin 411,14-17 yaşta 444 bin 850’dir.4 yaş grubunda toplamda 779 bin 700 çocuk okullaşmamış görünüyor. Bu sayı örgün öğretimde okuyan toplam öğrenci sayısının (17 milyon 480 bin 463 yüzde 4.46’sına karşılık gelmektedir. MEB İstatistikleri Sayfa 58

*2022-23’te 8.sınıfı bitiren 1 milyon 293 bin 22 öğrenciden 2023-24^te 1 milyon 29 bin 423’ü örgün ortaöğretime kayıt yaptırmış, 263 bin 599’u (yüzde 20.39) örgün eğitim dışına çıkmıştır. MEB İstatistikleri Sayfa 33 ve 38

Okulöncesi 5 yaşta okullaşmanın en düşük olduğu 6 il Şanlı Urfa, İstanbul, Konya, Bursa, Adana ve Gazi Antep’tir.

14-17 yaş grubunda okullaşmanın en düşük olduğu 5 il Ağrı, Siirt, Muş, Gümüşhane, Bitlis illeridir.

2020-21 eğitim öğretim yılında ilkokula başlayan öğrencilerden 83 bin 412’si 4.sınıfa, aynı yıl ortaokula başlayan öğrencilerden 58 bin 277’si 8.sınıfa, ortaöğretime başlayan öğrencilerden 391 bin 99’si 12.sınıfa ulaşamamıştır.

Yorum ve sorular, yukarıda yer alan sayılar 4+4+4 =12 yıllık eğitim modeline geçilen 2012-13 eğitim öğretim yılı ile 2023-24 eğitim öğretim yılı arasındaki 12 yıllık dönemde oluşan sayılar. Oysa 12 yıllık eğitime geçme iddiaları ve gerekçeleri arasında okul çağı nüfusunun tamamının okullaştırılması iddia ve gerekçesi bulunmaktaydı. Ancak görünen tablo söz konusu iddia ve gerekçeleri çürütmektedir. Bu bağlamda, 12 yıllık eğitim modeli okul çağı yaş gruplarının yüzde yüz okullaşmasını sağlayamamış, bu modele karşı çıkanları haklı çıkaracak sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Şimdi doğal olarak bu model sorgulanmakta, aşağıda bulunan sorular sorulmakta ve yanıt beklenmektedir.

Bu çocuklara ne oldu?

Çocuk gelin mi yoksa çocuk işçi mi oldular?

Nüfus sayımlarında görünüyorsa şimdi neredeler?

Ebeveynleri tarafından bilerek ve isteyerek mi okula gönderilmiyorlar?

Yaşanmakta olan ekonomik, sosyal ve kültürel sorunların bu tablonun oluşmasında etkisi var mıdır?

Neden ve nasıl okul dışında kaldılar ve ne zaman okullu olacaklar?

Ve bu sorular kadar önemli olan, bu karanlık tablonun sorumlusu kim veya kimler?

Son söz olarak, okul ortamında örgün eğitime erişim bütün çocukların hakkı. Örgün eğitime erişimi sağlamak ve okul çağına gelmiş çocukları okulla buluşturmak ise devletin sorumluluğunda olan Anayasal bir görev. Görev ihmali varsa Anayasal suç var demektir.