Bir kenti sevmekle başlar kent yazıncısı olmak…
Kimi doğduğu kim de doyduğu kentte kenti tanır. Kentli olmanın erdemlerini yaşayarak kavramaya özen gösterir. Bir insan yaşadığı kentle nasıl bütünleşir? Bir yazarın kalemine kent nasıl dolanır? Nasıl kent yazıncısı olunur? Tüm bu sorular kentli olunca yanıt bulur.
Yazma eylemine kent yazıncısı olarak başladım…
Yıllar sonra kent yazıncılarının başarılı yapıtlarını okumaya doyamadım. Bu merakım ve eylemim bugün de sürüyor ve kent yazıncılarının yazılarıyla kentlere yolculuk ediyorum.
İlk kent yazıncılığına başkentin yoksul diliminden başlamak ödüller getirdi.
Ankara kent içinde kentler barındıran bir kentti. Önceleri kent sonra anakent oldu…
İlk tanıdığım, yaşadığım ve sevdiğim kentti Ankara…
Sonra ondan ayrılıp ülke ve dünya kentlerine ulaştım. İlk aşkım ilk tanıdığım, sevdiğim kent olarak ona ihanet etmeden başka kentler de sevdim. Onu incitmeden bu sevdaları yazdım… Onun isminin yazılı olduğu kirli tabelayı hep özleyerek başka kentlere koştum.
Kent yazıncılarının kitaplarından ölümsüz kentler okudum.
Yıllar geçince anladım ki Ankara’yı seviyorum. Bu kentle kopmaz bağlarım, silinmez anılarım var. Ankara’yı seviyor ve özlüyorum. Başka kentleri de…
Bir sokağın, mahallenin ve kentin dokusuna ne çok insan öyküsü siniyor. Kentlilik bilinci kolay edinilmese de her insanın yaşadığı kentle silinmez bağları, anıları oluşuyor.
Son yıllarda sözlü tarih çalışmaları ile yeni kent yazıncıları her geçen gün yapıtlarıyla ses veriyorlar. Kent yazıncılarının sayıları hızla çoğalıyor. Bu çoğalmanın sonucunda gelecek kuşaklara kentlerin tarih çalışmaları armağan kalıyor sanki…
Nedim Gürsel, Paris’inde o kentin gizini açıklıyor:
‘‘Paris’i anlatmak, onu tanımlamak güç… O, ait olduğu ülkeden ayrılıp kendi başına nefes alabilen, ruhu olan bir kent.’’
Nedim Gürsel, sevdalı olduğum kentlerden Paris’i Nâzım Hikmet’in şu şiiri ile aktarmayı unutmuyor:
‘‘Hangi şehir şaraba benzer?
Paris
İlk bardağı içersin buruktur
İkincide dumanı vurur başına,
Üçüncüde mümkünü yok
Masadan kalkmanın
Garson bir şişe daha getir!
Ve artık nerede olsan, nereye gitsen
Paris’in ayyaşısın iki gözüm.’’
Demir Özlü, “Stockholm Öyküleri”nde kenti ve kafelerini çok güzel anlatıyor. İkinci kez gittiğim, gezdiğim, tanıdığım Stockholm’e sevdalandım.
Selma Lagerlöf’ün “suda yüzen şehir”i benim de adalar ve nehirler kentim oldu. Stockholm 332 ada üzerine kurulu sularla çevrili dünyanın en özgün kentlerinden biri. Kenti birbirine bağlayan 191 köprünün üstünde kâh arabayla kâh yaya geçtim.
Aynı zamanda Stockholm bizim aydınların gönüllü sürgün yeri. Demir Özlü sürgünlüğünü şöyle tanımlıyor:
“Dünyamız da, Türkiye de çok büyük sürgünler gördü… Bütün o yaşananların yanında, benim yaşadığım pek alçakgönüllü bir şeydir.”
Stockholm’ü tanıdıkça, sevdikçe üç gönüllü sürgün dostu kıskandım. Mehmed Uzun, Zülfü Livaneli, Kemal Burkay…
Bu güzel kentte sürgün olmadığıma yandım.
GOETHE’NİN KENTİ: FRANKFURT
Frankfurt, Almanya’nın beş büyük ve Berlin’den sonra en çok tanınan kentidir. “Avrupa’nın finans merkezi ya da Avrupa’nın kasası” tanımı bu kente çok yakışıyor.
Fuarlar kenti: Frankfurt.
Belediye Başkanı Petra Roth’un kenti tanıtan yazısında; “Almanya’da farklı ulusları aynı çatı altında buluşturan, kıtanın en büyük finans merkezi sıfatını taşıyan, sunduğu eğitim fırsatlarıyla dikkat çeken ve Goethe’nin şehri olan sürprizlerle dolu dünyanın en küçük metropol kenti Frankfurt’a hoş geldiniz” diyor…
Amerika’ya gidişimde Frankfurt’u ilk kez sadece havalimanından gördüm. Sonraki yıllarda ne çok konup göçtüğümü unuttum. Bir tek unutmadığım Goethe gemisiyle Main Nehri turuydu…
Kent yazını kenti ölümsüz kılandır. Ankara için şair Ali Cengizkan; “Ankara düşler kentidir” derken, “Ankara’da düş kurmadan yaşanmaz”ı anlatıyor. Gerçekten de Ankara’da düş kurmadan yaşanmıyor…
Kızılay’da, Gar’da, otobüs terminalinde bir banka oturup kente gelenleri seyre dalsanız inanılmaz insan tiplemeleri ile karşılaşırsınız. Kenti kent yapan içinde yaşayanlardır. Kentle bütünleşmek kente verdiklerimizle ilintilidir. Kent, insanı geliştirir. Kentli olmak ayrıcalıklı olmaktır. Çünkü kentlilik bilinci insanı yurtsever, doğasever, hayvan sever, insan sever yapıyor.
Kentlilik insana onurlu duruş sergiletiyor…
