Alaaddin Dinçer

ÖSYM, YKS Yerleştirme sonuçlarını açıklarken son üç yıldır farklı metot kullanmakta. Bu yeni uygulama tablosunda sınava girip yerleştirme puanı hesaplanan aday sayısı ile tercih yapan aday sayısı okul türlerine göre ve toplam olarak açıklanmakta.

Verilere bakıldığında, son üç yıllık sınavda yerleştirme puanı hesaplanmasına rağmen tercih yapmayan aday sayısı artmakta. Adayların aldığı puanların yetmezliği bir neden olarak gösterilse de hiç tercih yapmamanın başka nedenleri olsa gerek. Ortaöğretim sisteminin niteliksiz ve yetersiz olması gençleri sınavlara hazırlık amaçlı yan destekler almaya yöneltmekte. Alınan bu destekler ile sınavlarda tercih yapılacak puana ulaşılsa da yerleşilecek programlarda “yapamama” kaygısının, adayları tercih yapmamaya iten bir neden olma olasılığı çok yüksek. Başka bir neden ise adayların stratejik düşünerek tercihlerini gelecek yıllarda yapılacak sınavlara ertelemek olarak söylenebilir. Bir diğer neden ise halen yükseköğretim programlarına devam etmekte veya bir program bitirmiş olanların yeniden sınava girerek başka programlara başlama isteği olabilir.

Tercih Yapmayanların Üç Yıllık Oranları

2022 Yılı yüzde 26,56

2023 Yılı yüzde 35,04

2024 Yılı yüzde 39,38

Lise Türlerinin Üç Yıllık Lisans Yerleştirme Sonuçları

YKS’de çeşitli lise türlerinin lisans programlarına yerleşme sonuç ortalamaları genelde bütün lise türleri özellikle bazı lise türleri açısından parlak görünmemekte. Yerleştirme puanı hesaplanan aday sayısı içinde lisans programlarına son üç yılda yerleşenlerin okul türleri sıralamasına bakıldığında;

2022 Lisans Yerleştirme Sonuçları

1-Fen Lisesi yüzde 51,31

2-Sosyal Bilimler Lisesi yüzde 47,97

3-Özel Lise (özel ise türlerinin ortalaması) yüzde 34,38

4-Anadolu Lisesi yüzde 24,60

5-AİHL yüzde 18,12

2023 Lisans Yerleştirme Sonuçları

1-Fen Lisesi yüzde 51,29

2-Sosyal Bilimler Lise yüzde 49,32

3-Özel Lise yüzde 34,50

4-Anadolu Lisesi yüzde 22,45

5-AİHL Yüzde 18,15

2024 Lisans Yerleştirme Sonuçları

1-Sosyal Bilimler Lisesi yüzde 50,78

2-Fen Lisesi yüzde 47,05

3-Özel Lise yüzde 33,76

4-Anadolu lise yüzde 18,41

5-AİHL yüzde 16,44

Değerlendirme

*Tercih yapmayanların oranı 2024 yılında rekor düzeyde artış göstermekte.

*Bütün okul türlerinin lisans yerleşme oranlarında geçmiş yıllar ile kıyaslandığında belirgin düşüşlerin yaşanmakta olduğu görülmekte.

*Fen Lisesi mezunlarının lisans programlarını tercihlerinde gerileme görülmekte. Bu liselerde bir sıradanlaşma olduğunu söyleyebiliriz.

*Üç yıl öncesine göre 2024 yılında Anadolu Liseleri 6 puanlık kayıp yaşamış. Oldukça yüksek olduğunu düşündüğüm bu kaybın nedenleri üzerinde durulması gerekmekte.

*Anadolu İmam Hatip Liseleri, sınıf mevcutlarının düşük olmasına, bunca siyasi ve ekonomik teşvik, destek ve yüksek düzeyde propaganda yapılmasına, her türlü hizmet götürmede öncelik verilmesine rağmen, öğrencilerin üniversitelerin lisans programlarına yerleşme sonuçları aynı düzeyde yükselmemekte.

*Diğer okul türlerinde, özellikle mesleki teknik ortaöğretim sonuçlarında tablo daha vahim ve karanlık, Ör.2024 Yılı YKS Lisans Yerleştirme sonuçlarında ticaret,kız ve endüstri meslek liselerinin ortalaması yüzde 2,79’dur.

Sonuç olarak, YKS verilerinden ve analizlerinden üç sonuç çıkarmak mümkün.

-Gençler yükseköğretim programlarını bitirseler de kendilerine bir gelecek sağlamayacağını düşündükleri programları tercih etmemektedir.

-Temel eğitimin ve ortaöğretimin niteliğinin düzeyi orta ölçekte seyretmektedir. Bu durum, sınav sonuçlarına etki etmekte, okulların sürekli gerilemesine ve değer kaybetmesine yol açmaktadır.

-Temel bilimlere yönelik dogmatik yaklaşımlar ve hak ettiği değerin verilmemesi sonucunda, temel bilim alanları toplumun büyük bir bölümü tarafından gereksiz alanlar olarak görülmekte bu durum sınav sonuçlarına doğrudan etki etmektedir. Temel ve alan yeterlilik sınav doğru soru çözme sonuç oranları nitelik ve yeterlilik sürecinin en somut göstergeleri olarak görülmeli ve okunmalıdır.

Bir bütün olarak, neresinden bakarsanız karanlık, neresinden tutarsanız elinizde kalan, çocuk ve gençlere mutsuzluk, umutsuzluk ve güvensizlik duygusu yaratan bu eğitim sistemi yapısal olarak değişime uğratılarak ve yeniden örgütlenerek yenilenmelidir.