Köy Enstitülerinin kuruluşunun üzerinden 84 yıl, kapatılmasının üzerinden ise 77 yıl geçti. Kurulduğu ve kapandığı günden bu yana ülke gündeminde sürekli yer alan bu eğitim modeli günümüzde güncelliğini korumaya devam etmekte. Her ne kadar kuruluş amacı ülkenin öğretmen ihtiyacını karşılamak üzere bir öğretmen yetiştirme modeli olarak bilinse de, aslında bütüncül olarak ele alındığında sadece öğretmen yetiştirme ile sınırlı kalmayan farklı bir paradigmanın eseri olan eğitim sistemi olarak yaşandı. Köy Enstitüleri, kurum yapıları, işleyişi, müfredat uygulamaları, eğitim yöntemleri ve öğretmen kadroları ile toplumun en karanlık dönemlerinin aydınlanma ışığı oldular. Toplumun aydınlanması, uyanması ve yurttaş olma bilincine ulaşması karanlık güç odaklarının işine gelmedi. Karalama kampanyaları ile başlayan itibarsızlaştırma girişimleri enstitülerin kapatılmasıyla sonuçlandı. O gün bu gündür belini doğrultamayan, yapbozlarla sürekli bozuma uğratılmış istikrarsız bir eğitim sistemi ile ilerlemeye çalışıyoruz. Ve bu zihniyet değişmedikçe eğitimin istikrara kavuşması da mümkün olmayacak gibi görünmekte.
KÖY ENSTİTÜLERİ YEREL YÖNETİMLERİN İLHAM KAYNAĞI OLMALIDIR
Nüfusun yüzde 75’inin köylerde yaşadığı, yüzde 76’sının okuryazar olmadığı tarihsel dönemin önemli eğitim kurumları olan köy enstitülerini, bugün nüfusun yüzde 93’ünün il ve ilçe merkezlerinde yaşadığı döneme uygulamak olanaklı değildir. Ancak köy enstitülerinin günümüze ışık tutabilecek, bugüne uyarlanarak uygulanabilecek yeni eğitim modelleri yerel yönetimler üzerinden uygulanabilir. Özellikle ekonomik koşulların ağırlaştığı ve yoksulluğun en derin noktada yaşandığı bir dönemden geçmekteyiz. O nedenle yerel yönetimler, halkın temel gereksinimlerini karşılayacak ürünlerin üretim ve tüketiminin eğitimlerini yurttaşlara verecek ve örgütleyecek yapıları kurmaya öncülük yapabilir, bunu sağlayacak eğitim kurslarını zengin çeşitlilik ve yöresel öncelikler üzerinden kuracağı “halk okulları” ve kooperatifler aracılığıyla sağlayabilirler. Bu merkezlerde üretim ve tüketim eğitimlerinin yanında, başta toplumsal cinsiyet eşitliği ve demokratik yaşamın temel prensiplerinin öğretisini verebilir, eşitlik, adalet, hak ve hukuk gibi alanlarda yeni kazanımların elde edilmesine yönelik bilgi, bilinç, örgütlenme ve mücadele deneyimi kazanılmasına katkı sunabilirler. Aslında bu kurumlar yeni dönemin yani Cumhuriyetin ikinci yüzyılının aydınlanma ışığı olabilirler.
Yukarıda yer alan önerilere ek olarak;
3-5 yaş grubu çocuklar için,
-erken çocukluk eğitimi merkezleri (bakımevi, kreş vb gibi) oyun atölyeleri kurabilirler.
6-18 yaş grubu çocuklar için,
-bilim, sanat, spor ve kültür eğitimi ve uygulama merkezleri/atölyeleri,
-bilim, sanat ve kültür festivalleri/fuarları/yarışmaları/şenlikleri,
-çocuk oyun parkları, bahçeleri, köyleri ve yaz okulları
-çocukların eğitimlerine destek amaçlı olarak hazırlık ve destek kurslar
Hem çocuklar hem de yetişkinler için,
-anne ve çocuk sağlığı, rehberlik ve psiko-sosyal destek merkezleri,
-yetişkinlere yönelik mesleki ve teknik gelişim, kişisel gelişim, kültür ve sanat kurs merkezleri/atölyeleri,
-mahalle ve köylerde dayanışma ve kitap kafeleri, kütüphane ve bilgi evleri kurabilir/düzenleyebilirler.
Sonuç olarak, önerilen faaliyetleri çoğaltmak, çeşitlendirmek ve zenginleştirmek mümkündür. Yapılacak bütün faaliyetlerin belli bir program ve plan dahilinde yürütülmesi, bunun gerçekleşmesi için stratejik planlar hazırlanması, istihdam edilecek personellerin yeterli eğitime, donanıma ve niteliğe sahip olması, köy enstitüleri fikriyatına yabancı olmaması veya bu konuda belli bir eğitim sürecinden geçmiş olması önemlidir. Siyasal İktidarın Anayasal güvence altında olan laik, bilimsel ve kamusal eğitimi tahrip eden, bu eğitimin yerine kendi siyasal ve ideolojik önceliklerini içeren eğitimi ikame etmeye çalıştığı bir dönemde muhalif yerel yönetimlerin eğitim alanında yapacakları işler, toplumun büyük bir bölümünün beklentilerini karşılamak anlamına gelecektir. Bu bağlamda şimdi, köy enstitüleri fikrini bugüne uygun yeni programlar ve bu programlara uygun eğitimlerle uygulamanın zamanıdır.
