MEB’in 2021-22 yıllarını kapsayan istatistikleri 9 Eylül 2022 günü yayınlandı. Bu istatistiklerde yer alan verilere göre, ülke genelinde 70 bin 383 okul/kurumda 17 milyon 517 bin 373 öğrenci 749 bin 454 derslikte yüz yüze eğitim görmekte. Bu kurumlarda 1 milyon 139 bin 673 öğretmen görev yapmakta. Açık öğretimde okuyan 1 milyon 738 bin 198 öğrenci ile birlikte toplamda öğrenci sayısı 19 milyon 155 bin 571’e ulaşmakta. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında; yüz yüze eğitim yapılan okulöncesi eğitim, ilkokul, genel ve mesleki ortaöğretimde öğrenci sayısı artarken, yüz yüze eğitim yapılan ortaokul ve din öğretimi yapılan liselerde öğrenci sayısı azalmakta, mesleki teknik ortaöğretim hariç diğer açık öğretim düzeylerinde artış yaşanmakta. Genel toplamda %5,91, derslik sayısı %2,33, öğretmen sayısı ise sadece %2,44 oranında artış göstermekte.
Diğer bazı önemli veriler detaylandırılıp sıralandığında;
• 2021’e göre 2022’de yüz yüze eğitim okul düzeylerinde okul öncesi eğitimde %53,75, ilkokullarda %1,98, genel ortaöğretimde %1,41, mesleki teknik ortaöğretimde %16,35 artış olurken, yüz yüze ortaokul düzeyinde %1,76,din öğretimi yapılan lise düzeyinde ise %9,35 azalma yaşanmakta.
• Açık öğretim öğrenci sayılarında toplamda %9,96 artış olurken, bunun eğitim düzeylerine göre dağılımı; ortaokullarda %33,86, genel liselerde % 9,99, din öğretimi yapılan liselerde %4,43 olmakta, mesleki teknik açık ortaöğretimde %14,59 azalma olduğu görülmekte.
• Bir dersliğe ilkokullarda 22, imama hatip ortaokullarında 27, genel ortaokullarda 35, Anadolu liselerinde 32, mesleki teknik ortaöğretimde 23, din öğretimi yapılan ortaöğretimde 14 öğrenci düşmekte. İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Adana, Diyarbakır başta olmak üzere büyükşehirlerin merkezlerinde kalabalık sınıflar ve ikili eğitim daha yoğun.
• Son 5 yılda temel eğitim ve ortaöğretim öğrencilerine verilen burs oranlarına bakıldığında; temel eğitimde %10,49, mesleki teknik ortaöğretimde %9,91 düşüş yaşanırken, genel ortaöğretimde %45,40, din ortaöğretiminde %75,68 artış yapılmakta. Burs verilen öğrenci sayısı okul türlerinde okuyan öğrenci sayısı ile karşılaştırıldığında AİHL’de okuyanların %7,25’ine, genel ortaöğretimde okuyanların %5,98’ine,temel eğitimde okuyanların %0,78’ine, mesleki teknik ortaöğretimde okuyanların %0,41’ine karşılık gelmekte.
• Bir yılda KYK’na bağlı yurt sayısı sadece 3 yurt artarken yurtlarda barınan öğrenci sayış 64 bin artmış bulunmakta. Özel yurt sayısına son 1 yılda 286 yurt daha eklenmiş durumda.
• 19 yılda toplam 350 bin 699 derslik yapılmış. Bu dersliklerin 55 bin 356’sı eğitime yüzde yüz destek kampanyasından sağlanan katkı ile tamamlanmış. Derslik yapımında DB, AB hibe fonlarının, hayırseverlerin, TOKİ’nin, TELEKOM’un, Milli Piyango’nun ve EFİKAP’ın katkıları alınmakta.
• İHO’da son dört yılda öğrenci sayısı 51 bin 531 azalırken okul sayısında 57 okul artış olmuş. Benzer durum AİHL’de gerçekleşmiş. Son bir yılda öğrenci sayısı 53 bin 757 öğrenci azalırken var olan okul sayısına son bir yılda 21 okul daha eklenmiş.
• TÜİK 2021 çocuk ve gençlik istatistiklerinde, 2021 yılında ilkokullarda okuyan öğrencilerin %1,4’ü,ortaokullarda okuyanların %2,6’sı, ortaöğretimde okuyanların %29,5’i eğitim süreçlerini tamamlayamamakta. 15-24 yaş aralığında bırakanların oranı %7,6 olmuş. Eğitimini yarıda bırakan gençlere nedeni sorulduğunda gençlerin, %48,1’i ekonomik,%23,6’sı başarısızlık olduğu yanıtını vermekte.
• Gençlerin %40,8’i aldığı eğitimden memnun olmadığını belirtmekte. Ne eğitimde ne de istihdamda olmayan gençlerin oranı %24,7.
DEĞERLENDİRME
• MEB istatistiklerinde yer alan açık öğretim öğrenci sayısı ulaştığı 1 milyon 738 bin 198 rakamı ile 69 ilin nüfusunu geçmiş durumda. Açık öğretimde öğrenci sayısının artmış olmasına pandemi döneminde başlayan uzaktan eğitimin etkisinin olabileceği düşünülmekte.
• Genel ortaokullar ile Anadolu liselerinde bir dersliğe düşen öğrenci sayısı 30’un üzerindedir. Bu sayılar diğer okul türlerine göre oldukça yüksektir.
• Burs verme konusunda bakanlığın (Anadolu imam-hatip) AİH’de okuyan öğrencilere oldukça cömert davrandığı görülmekte.
• KYK yurtlarında kalan öğrenci sayısının artmış olması olumlu ancak yapımı tamamlanan yurt sayısının sadece 3 olması büyük bir eksiklik.
• MEB bütçesi 2022 yılında 189 milyar 10 milyon 851 bin lira olacak şekilde bağlanmıştı. Bu bütçe yüz yüze eğitim yapan toplam öğrenci sayısına bölündüğünde öğrenci başına 11 bin 933 lira (645 dolar) harcama yapıldığı anlaşılmakta.
• İHO ve AİHAL’de öğrenci sayısının azalmasına rağmen bu okul türlerine yeni okullar yapılarak okul sayısının artırılması oldukça manidardır.
• Mesleki teknik ortaöğretim açık öğretim öğrenci sayısının azalmış olmasında bu alana yönelik yürütülen kampanyaların ve yatırımların etkili olduğunu göstermekte.
• Pandemi döneminde öğrenci kaybı ile karşılaşan özel öğretim kurumlarının bir yıl sonra bu kaybı telafi ederek %20’lik bir artış sağlamış olduğu görülmekte.
SONUÇ
Verilere bir bütün olarak bakılıp incelendiğinde öğrenci sayısında artış olması olumludur. Ancak derslik yapımı ve öğretmen ataması için aynı olumluluğu dile getirmek/söylemek olanaklı değildir.
Sonuçlara bakarak yapacağım önemli bir çıkarım da siyasal iktidarın özellikle din öğretimi yapılan okullara öncelik veren bir tutum içinde olduğu yönündedir. Din öğretimi yapılan okulların, sağlanan bunca teşvik ve desteğe rağmen öğrenci sayısı bakımından beklenen sıçramayı yapmadığı anlaşılmakta.
MEB istatistiklerinin TÜİK verileri ile bağlamını kurduğumuzda sosyal merdiven işlevi gören ve kamusal hizmet alanı olan eğitime yapılan yatırımlar ülkenin ve toplumun geleceğine yapılan yatırım demek.
O nedenle, hem okullar hem de öğrenciler bazında yapılan harcamalarda ayrımcılık yapmamak ülkeyi yönetenler için temel sorumluluk.
Bu sorumluluğu bir kenara bırakacak davranış sergilemek siyasal ve ideolojik, yani doktriner davranmak anlamına gelmekte.
