Alaaddin Dinçer

Aralık ayından 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri olana kadar Türkiye 6 yaşında çocuk gelin yapılan ve bu durumunu ancak büyüdüğünde anlatabilen çocuk gelinin uğradığı istismar ve yaşadıklarını konuştu. Bu olay ve gündeme gelen gelmeyen başkaca yaşanmış veya yaşanmakta olan benzer olaylar ile depremde kaybolduğu çeşitli kaynaklar tarafından iddia edilen çocukların durumu ve pek çok alanda görülen eşitsizlikler, ülkedeki çocuk yaşamlarının uçurum kenarında sürmekte olduğunu gösteren en somut kanıtlar.

Çocuklarla ilgili yapılan oldukça fazla saha araştırması ve sayısal veri bulunmakla birlikte, bu konuda resmi kurumların verilerine bakmanın ve o veriler üzerinden ilerlemenin daha doğru olduğu düşünülmekte. Bu bağlamda, TÜİK’in hazırladığı 2021 Çocuk İstatistik Raporu, ASHB 2022 İFR, MEB’in 2021-22 İstatistikleri ile Adalet Bakanlığı verileri yararlandığım kaynaklar oldu. Mevcut istatistikler yenileri yayınlanana kadar güncelliğini koruyan veriler olmaları nedeniyle yazıda kaynak olarak bu verilere atıf yapılmakta.

Çocuk İstatistiklerinden Bazı Kesitler

· TÜİK Hane Halkı Sayısı 25 milyon 329 bin 833

· 0-17 yaş grubunda 22 milyon 738 bin 300 çocuğun 1 milyon 351 bin 160’ı köylerde, 21 milyon 387 bin 140’ı şehirlerde yaşamakta.

· 2020’de 0-17 yaş aralığında bulunan çocukların oransal olarak %32’si, sayısal olarak 7 milyon 378 bini kayıtlarda yoksul olarak görünmekte. (Kaynak, TÜİK 2021 Çocuk İstatistikleri) Ulusal yoksulluk sınırının altında 0-24 yaş grubunda bulunan çocuk ve gençlerin oranının %39,8 olduğu görülmekte.16 yaş altında yoksulluk ve sosyal dışlanma altında olan bireylerin oranı %47,7 (Kaynak 2019 TÜİK İstatistikleri)

Eğitim Paralı ve Pahalı. Söyleyin Ne Yapsın Ebeveynler?

· 2019-20 Verilerine göre, ilkokula başlayanların %1,4’ü,ortaokula başlayanların %2,3’ü,liseye başlayanların %29,3’ü, toplamda öğrencilerin %33’ü başladığı eğitimi/okulu tamamlayamıyor.(Kaynak TÜİK Çocuk İstatistikleri) Milli Eğitim Bakanı’nın açıklamasına göre,”280 bin 743 öğrenci kayıt dışı.” Yani hem var hem yok. MERNİS Kayırlarında var ancak okul kayıtlarında yok. Okul kayıtlarında görünmeyen bu çocukların nerede ya da ne olduğu bilinmiyor, bulunamıyor veya bulunsa da okula devamı sağlanamıyor.

· 2-14 yaş arası görme, duyma, konuşma, yürüme ve öğrenme güçlüğü çeken çocuk oranı %8,2 nüfus olarak 1 milyon 189 bin. Özel eğitim olanaklarından yararlanan bu yaş grubu çocukların sayısı 2021-22 MEB İstatistiklerinde 472 bin 486 olduğu görülmekte. 3 ve 4 yaş grubundaki çocukların %2,1’i fiziksel,%26,7’si sosyal ve duygusal,%4,3’ü öğrenme konusunda normal gelişim göstermemekte. (Kaynak, 2021-22 MEB ve 2021 TÜİK Çocuk İstatistikleri)

· Çocuklarını sınavlara hazırlık ya da derslere takviye amaçlı olarak özel ders ve kurs aldıran haneler %5,5 oranında. Sayısal olarak 1 milyon 393 bin 141 haneye karşılık gelmekte. Özel ders ve kurs aldıranların %91,6’sı, kurs ve özel ders aldırma nedenini, sınavlara hazırlık ve okuldaki standart eğitimin yeterli olmamasına bağlamakta.

· Eğitim masrafları sadece özel okullarda değil devlet okullarında da el yakıyor. 2019’da %45 olan masraflar %8,5 artarak 2021 yılında %53,5’e çıkmış durumda. Artan enflasyon oranlarına bakarak harcama oranının 2022 yılında daha da yükseldiğini öngörmek mümkün.

· Halk Kütüphanelerine kayıtlı çocuk sayısı 1 milyon 282 bin 510 kişi, Yaklaşık 8 milyon 500 bin öğrencinin bulunduğu 8 büyükşehirde kütüphanelere üye çocuk sayısı 491 bin 868 kişi. Örneğin; İstanbul, Ankara ve İzmir’de 5 milyon 615 bin 343 öğrenciye karşılık kütüphanelerin üye sayısı 163 bin 590 kişi.

· 2021’de eğitimden memnun olanlar %55,7 oranında olup memnun olmayanların oranı ise %44,3 oldu. 2015’te memnun olanların oranı %59’du. Aradan geçen 7 yılda memnunların oranı %3,3 düşüş göstermekte.

Göç, Şiddet, İstismar, Cezaevi, Çocuk Anneler ve Babalar

· 2021 yılında yetişkinler ile birlikte yüzbinlerce çocuk bir bölgeden başka bölgeye göç olgusunu yaşamakta. Göç alan ve veren bölgelere bakıldığında; İstanbul, Doğu Marmara, Akdeniz, Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu ile Eğe Bölgesi. Diğer bölgeler hariç sadece bu bölgelerde 535 bin 656 çocuk göç olgusu ile karşı karşıya kaldı.

· 2021 yılında kadın ve erkek 13 bin 867 çocuk evlilik yaptı.17 yaş altında 8 bin 271 çocuk anne oldu.7 bin 887 kadın çocuk kendinden 6/10 ve 11 yaş daha büyük erkekle evlendirildi. Evlendirilen bu çocukların bin 974’ü akraba. Sadece 66’sı boşanmış. 18 yaş altı çocuk evliliği Güneydoğu, Ege, Akdeniz ve Ortadoğu Anadolu Bölgelerinde diğer bilgelere göre daha yaygın.

· TÜİK istatistik anketine göre, 22 milyon 738 bin 300 çocuktan hem annesi hem de babası hayatta olan çocuk sayısı 21 milyon 747 bin 633.

· Anne ve babası olmayan, sadece anne ya da babası olmayanların, anne ve baba durumlarının ne olduğu veya nerede olduğu bilinmeyenlerin, anket anında anne ve babası hazır bulunmayan çocukların sayısı 990 bin 767

· Şiddet gören annelerin çocuklarının kâbus görme, altını ıslatma, içine kapanık olma, hırçınlaşarak anneye ve diğer çocuklara şiddet uygulama biçiminde gelişen davranışların toplamının ortalaması %14 artarak %41’e çıkmış durumda. Şiddet görmeyen annelerin çocuklarında bu oran %27. Çocukları cezalandırma nedeni olarak %65,9 oranı ile eğitimini ihmal etme gösterilmekte. Verilen cezalar; odaya kapatma %8,9 dövme %20,7,tokat atma %32,6 oranında. Cezalandırma yöntemlerinin diğer bölgelere göre daha yoğun yaşandığı bölgeler Akdeniz, Kuzey ve Orta Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu Bölgeleri.

· Adalet Bakanlığı verilerine göre hükümlü, tutuklu ve ebeveyn yanında olmak üzere 2 bin 987 çocuk cezaevlerinde tutulmakta.

ASHB 2022 Yılı İdari Faaliyet Raporundan Alıntılar
·
Çocukları Koruma Programı kapsamında takip edilen çocuk sayısı 144 bin 882

· Bakanlığın sosyal hizmet ve yardım programından yararlanan öksüz ve yetim çocuk sayısı 169 bin 516

· SED’ten (Sosyal Ve Ekonomik Destek) yararlanan çocuk sayısı 157 bin 248

· Çocuklarında içinde yaşadığı 3 milyon 690 bin 582 haneye elektrik,936 bin 683 hanede yaşayan 3 milyon 472 bin 393 fayda sahibine gıda yardımı,2 milyon 29 bin 576 aileye kömür yardımı yapılmış.

· 2 milyon 107 bin 670 çocuğa şartlı eğitim desteği verilmiş.

Sonuç olarak, yukarıda yer alan veriler ve bilgiler birlikte değerlendirildiğinde, ülkemizde milyonlarca çocuğun uçurum kenarında bir yaşam geçirmekte olduğu gerçeği bütün çıplaklığı ile karşımızda durmakta. Çocukların hayallerini ve hayatlarını çalıp, onların yolunu kurtlar sofrasına çıkaran politikalara karşı çıkmak bütün toplumun görev ve sorumluluğudur. Ancak burada korumaya ve sahip çıkmaya dair temel görev ve sorumluluk devlete düşmektedir. Devletin bu alanda görev ve sorumluluklarını tam olarak yerine getirmemesi veya boşluk bırakması karşısında “Nerede Bu Devlet?” sorusunu sormak her yurttaşın en doğal hakkıdır.

“Nerede Bu Devlet?” sorusunu soranlara hakaret etmek, örtük ya da açık tehdit savurmak veya şiddet dili kullanmak yerine çocukları korumaya ve güvende olduklarını hissettirmeye yönelik politikalara yoğunlaşmak gerekmekte. 6 Şubat günü yaşanan Kahramanmaraş depremlerinin etkilediği 10 ilde 0-14 yaş grubunda 2 milyon 528 bin çocuk yaşamaktaydı. (Kaynak 2022 TÜİK Yaş Grupları İller Seti)

Şimdi asıl yapılması gereken işlerin başında bu çocukların; hak mağduriyeti yaşamalarının, ihmal ve istismara uğramalarının önüne geçmektir. Bunun için çok amaçlı ve farklılaştırılmış çok programlı psiko-sosyal, sosoyo-ekonomik ve eğit-bilimsel politikalar uygulanmalı, çocukların moral ve motivasyonları desteklenmeli, güçlendirilmeli ve sorunlarının çözümüne odaklanmalıdır.