Alaaddin Dinçer

15 Temmuz 2016’da yaşanan FETÖ’nün darbe girişiminden bir ay kadar önce yasası çıkarılan Türkiye Maarif Vakfı’nın (TMV) yasadaki kuruluş amacı ve kapsamı 1. madde de şöyle yer almakta.  
“Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; yurt dışında insanlığın ortak birikim ve değerlerini esas alarak örgün ve yaygın eğitim hizmetleri vermek ve geliştirmek amacıyla okul öncesi eğitimden üniversite eğitimine kadar tüm eğitim süreçlerinde burslar vermek, okullar, eğitim kurumları ve yurtlar gibi tesisler açmak, yurt içi de dâhil olmak üzere bu kurumlarda görev alabilecek eğitmenleri yetiştirmek, bilimsel araştırmalar ve araştırma-geliştirme çalışmaları yapmak, yayınlar yapmak ve metotlar geliştirmek ve faaliyet gösterdiği ülkenin mevzuatına uygun diğer eğitim faaliyetlerini yürütmek için merkezi İstanbul’da olan Türkiye Maarif Vakfının kurulması ve işleyişine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.”

Yasanın çıkması ve ardından vakfın kuruluş sözleşmesinin yürürlüğe girmesi ile birlikte FETÖ’nün Türkiye dışında başka ülkelerde bulunan eğitim kurumlarını devir almayı veya yerlerine yeni eğitim kurumları açmayı amaçlayan yasal düzenlemenin üzerinden 6 yıl geçti. 10 mütevelli heyeti 7 yönetim 6 denetim kurulu üyesi olan ve bütün yönetici üyeleri mevcut siyasal iktidar tarafından atanan TMV’nin kurulması ve ardından başladığı faaliyetler sonrasında çok sınırlı sayıda ülkede başlayan devralma ve yenilerini açma uygulaması devam etmekte.

EĞİTİM KURUMU SAYISI 393’E YÜKSELDİ
TMV’nin internet sitesinde bulunan 4 Ekim 2021 verilerine göre, eğitim faaliyeti yürütülen ülke sayısı 47’ye, faaliyet yürütülen ülke sayısı 67’ye, bu ülkelerdeki eğitim kurumu sayısı 393’e, yurt sayısı ise 42’ye ulaşmış durumda. Okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise, yükseköğretim ve yetişkin eğitimi kurslarına katılan öğrenci sayısı aynı verilere göre 44 bin 18 olmuş. Okulların 42’si ABD, Avustralya ve Avrupa ülkelerinde yer alırken 351’i Afrika, Asya ve Latin Amerika’da bulunan ülkelerinde yer almakta.
 

1 MİLYARI AŞAN BÜTÇE
Türkiye Maarif Vakfı’na bağlı bu eğitim kurumlarının bulunduğu ülkeler arasında 86 eğitim kurumu 10 yurt ile Pakistan, 49 eğitim kurumu 12 yurt ile Afganistan dikkat çekmekte. Bu ülkeleri çokluk sırası ile  Mali 21 eğitim kurumu 1 yurt, Etiyopya 19 eğitim kurumu 2 yurt, Kamerun 14 eğitim kurumu 4 yurt, Irak 14 eğitim kurumu, Tanzanya 13 eğitim kurumu 3 yurt, Senegal 13, Gine 10 eğitim kurumu 2 yurt. TMV bu ülkelerde 4 başlıkta faaliyet yürütmekte. Bu başlıklar; a-eğitim ve öğretim, b-eğitime destek, c-basın yayın materyal, d-burs ve barınma. 5 yıllık faaliyet raporunda bulunan bilgilere göre söz konusu kurumlarda 7 binin üzerinde personel görev yapmakta, kurumların personel dahil her türlü giderleri MEB bütçesine konulan paydan karşılanmakta. 2020 bütçesinde 428 milyon lira bütçe ayrılan Vakfa 2021 yılı içinde Cumhurbaşkanlığı kararı ile 652 milyon liralık bütçe sağlanmış 2022 yılında ise bütçe rakamı 1 milyar 389 milyon liraya çıkarılmakta.

Yorum, TMV’ye 2017 yılında 163,2018 yılında 270,2019 yılında 422, 2020 yılında ise Cumhurbaşkanlığı kararı ile 684 milyon lira aktarılmıştı. 2022 yılında TMV’ye MEB bütçesinden 1 milyar 389 milyon lira kaynak aktarılması planlanmakta.2022 yılında MEB’in bütçesi 189 milyar 11 milyon lira olarak belirlendi. MEB’in 2022 Yılı bütçesinden TMV’ye ayrılan payı düştüğümüzde MEB bütçesinden öğrenci başına 12 bin 347 lira, TMV’ye ayrılan bütçeden ise öğrenci başına 31 bin 555 lira düşmekte.   

SADECE MEB’E AİT OLAN YETKİ VAKFA DA VERİLDİ
Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin örgüt yapısı dışında, özel yetkilerle donatılmış ayrıcalıklı bir yapı kurulmuş oldu.
O güne değin yalnızca Milli Eğitim Bakanlığı’na tanınan; Türkiye Cumhuriyeti adına başka ülkelerde doğrudan eğitim kurumu açma imtiyazı bu vakfa da verildi.
TMV Vakıf statüsünde kurulduğu için kamu kurumlarının uymakla yükümlü olduğu kurallarla uyumlu olmayan bir şekilde yönetiliyor.: Devlette kaydı yok. İnternet sitesinde bütçe, bilanço, faaliyet raporu, Vakıflar Genel Müfettişlerinin ya da Vakıf Denetim Kurulu denetçilerinin düzenlediği raporları da yayımlanmamakta
Vakfın kurucuları eski AKP milletvekili ya da adayları. Mütevellisinde de onlar var. Maarif Vakfı Denetim Kurulu üyelerinden biri AKP Genel Başkan yardımcısı, öteki TÜRGEV yönetim kurulu üyesi ve Önder İmam Hatip Derneği Genel Müdür Yardımcısı.

MİLYONLARCA LİRA PERSONEL GİDERİ
“Ek Madde 1 – (Ek: 3/102016-KHK-676/83 md.) 
(1) 2 nci maddede sayılan faaliyetlerinin yürütülmesi için ihtiyaç duyulan personelin temini amacıyla kamu kurumlarında istihdam edilen Devlet memurları ile öğretim elemanlarından gerekli nitelikleri taşıyanlar, Türkiye Maarif Vakfının talebi ve kendilerinin isteği üzerine kurumlarınca;
a) En fazla iki yıl süreyle Türkiye Maarif Vakfında görevlendirilebilir. Söz konusu görevlendirmeler, iki yılın dolmasından sonra gerektiğinde aynı usulle ikişer yıl süreyle en fazla üç defa uzatılabilir. Bu şekilde görevlendirilenler bu görevleri süresince aylıklı izinli sayılırlar. Bunlara, yurtdışında görev yaptıkları süre için, görevlendirildikleri ülkede sürekli görevle bulunan ve 9 uncu derecenin 1 inci kademesinden aylık alan bekâr meslek memuruna ödenmekte olan yurtdışı aylığını geçmemek üzere Mütevelli Heyetince belirlenecek tutarda Vakıf tarafından ödeme yapılabilir.”
Vakıf Başkanı Akgün, Kasım 2019’da yaptığı bir açıklamasında, “Yurt dışına gönderilen personele ödenen aylık ücretin alt sınırının bin 293 dolar, üst sınırının da 4 bin 500 dolar olduğunu belirtirken, vakfa ait okulların olduğu ülkelerdeki yerel kaynaklardan istihdam edilen kişilere yapılan aylık ödemelerin ise o ülkenin durumuna göre değiştiğini, yerel halktan istihdam edilen personele yapılan aylık ödemelerin üst sınırının bin 869 avroya kadar çıktığını” açıklanmıştı.

AKILLARDA ÇOK SORU VAR
Sonuç olarak, gönderilen personelin hangi ölçütler, yöntemler, referanslar, esaslar ve ilkelere göre belirlenmiş olduğu gizemini korumakta. MEB’ in yurt dışına gönderdiği öğretmenler pek çok zorluk, engel ve çaba sonucu yurt dışına gitmeye hak kazanırken, TMV’ye bağlı eğitim kurumlarına gönderilen personelin sadece yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre gönderilmiş olması akıllara pek çok soruyu getirmekte. Ve maalesef sorular da bugüne kadar yanıtsız kalmakta. Kendi ülke çocuklarına 12 bin 347 lira harcamayı reva görenler başka ülkelerin çocuklarına 31 bin 555 lirayı harcamaktan geri durmamakta.