Deprem Bölgesinde Eğitimi Ayağa Kaldırmanın Maliyeti

18 Mart 2023 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, internet sitesinde 3.3.2023 Veri Tabanı Bilgilerine göre yayımlanan “2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu”nda, felaketin eğitim alanında yol açtığı kayıp ve hasarın boyutu ortaya konulmakta.

Raporda “Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerden etkilenen illerde Millî Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı binaların yeniden hizmete açılabilmesi için 39,6 milyar liraya ihtiyaç duyulduğu” açıklandı. Bu rakamın 18 Mart tarihi itibarı ile hasar tespiti yapılan okulların/kurumların maliyetini karşılamak için gereken rakam olduğunun altını çizmek gerekmekte.

Raporda, depremin eğitim alanında oluşturduğu ihtiyaçlara ilişkin tespitler de yapıldı.

Rapora göre, MEB’e bağlı 56 bin 259 eğitim kurumunun yaklaşık yüzde 21’i, Türkiye’deki tüm öğrencilerin yüzde 21,4’ü, öğretmenlerin ise yüzde 19,1’i depremin yaşandığı 11 ilde bulunuyor.

Depremden etkilenen illerde örgün, yaygın eğitim ve barınma hizmetleri dahil 5 bin 24 özel öğretim kurumunun yer aldığı ve bu tesislerden 555 bin 938 öğrenci/kursiyerin faydalandığı belirtilen raporda, yaklaşık 380 bin öğrenci ile 45 bin akademik ve idari personelin de bölgedeki 16 üniversitede eğitim-öğretim faaliyetlerine devam ettiği bilgisine yer verildi.

Bölgedeki yükseköğretim kurumlarına kayıtlı öğrencilerin Türkiye genelindeki toplam öğrenci sayısının yüzde 9’una tekabül ettiğinin aktarıldığı raporda, deprem bölgesindeki 11 ilde öğrenim gören üniversite öğrencileriyle bölgede ikamet edip 11 il dışındaki şehirlerde eğitimlerini sürdürenlerin toplamının ise Türkiye geneli örgün eğitim öğrencileri içerisindeki payının yüzde 18 seviyesinde olduğu belirtilmekte.

DEPREMİN EĞİTİMDE YOL AÇTIĞI HASARLAR

Okullar, Yükseköğretim Kurumları ve Kamu Yurtları

Raporda, depremden etkilenen bölgede MEB’e bağlı 20 bin 340 eğitim binasından 8 bin 162’sinin tetkik edildiği,

· Bunlardan yıkılan 72, ağır hasarlı ve acil yıktırılması gereken 504 okul olduğu, yıkılan ve ağır hasarlı olup acil yıkılması gereken 576 okulda 4 bin 167 derslik bulunduğu belirtilmekte. –orta ve hafif hasarlı 2 bin 864 okulda ise 34 bin 654 derslik kayıtlara geçmekte.

· Ayrıca bölgede özel öğretim kategorisindeki 5 bin 24 eğitim kurumundan 119’unun tetkik edildiği, bunlardan 14’ünün yıkıldığı, 27’sinin ağır hasarlı, 19’unun orta hasarlı ve 58’inin az hasarlı olduğu aktarılmakta.12 bin 178 kamu okulu ile 4 bin 905 özel öğretim kurumu tetkik edilmeyi beklemekte. 18 Mart tarihinde yayımlanan bu rapordan sonra herhangi güncellenmiş yeni bir bilgi ilgili kurumun sitesinde yer almamakta.

· Söz konusu okulların/kurumların yeniden hizmete açılabilmesi için toplamda 39,69 milyar liraya ihtiyaç duyulduğu bildirilen raporda, eğitim kurumlarının tamamının tetkik edilmesi neticesinde maliyetin çok daha fazla artacağının düşünüldüğü ifade edilmekte.

Yükseköğretim Kurumları

Raporda, depremden etkilenen illerde yer alan 17 üniversitede,

· Toplam 7 bin 714 metre kare kapalı alana sahip 9 hizmet binasının yıkık,

· 273 bin 293 metrekare kapalı alana sahip 111 hizmet binasının ağır hasarlı,

· 338 bin 805 metrekare kapalı alana sahip 51 hizmet binasının orta hasarlı,

· 1 milyon 894 bin 152 metrekare kapalı alana sahip 358 hizmet binasının ise az hasarlı durumda olduğu bilgisi yer almakta.

· Bölgede bulunan 17 Üniversitenin 2 milyon 122 bin 134 metrekareyi kapsayan bina alanlarının güçlendirilmesi gerekmekte. En çok hasar alan hizmet binaları Hatay
Mustafa Kemal Üniversitesi ile Malatya İnönü Üniversitesi’nde bulunmakta.

Söz konusu hizmet binalarından yıkılan ve zarar gören toplam 281 bin 7 metrekare kapalı alana sahip 120 binanın yeniden yapılması gerektiğine dikkat çekilen raporda, yeniden yapım ve güçlendirme işlerinin gerçekleştirilerek hizmet binalarının yeniden kullanılabilir hale getirilebilmesi için 9 milyar 616 milyon 473 bin 379 TL ödeneğe ihtiyaç duyulduğu kaydedilmekte.

Yurt Binaları

Depremden etkilenen illerde yer alan yurt binalarına ilişkin bilgilerin de yer aldığı raporda,

· 28 bin 279 metrekare kapalı alana sahip 5 yurt binasının ağır hasar,

· 128 bin 684 metrekare kapalı alana sahip 19’unun orta hasar,

· 320 bin 802 metrekare kapalı alana sahip 52 yurt binasının az hasar görmüş durumda olduğu bilgisi yer almakta. Deprem bölgesinde binaları en çok hasar almış yurtlar, Hatay Mustafa Kemal Paşa Üniversitesi ile Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde bulunmakta.

Ağır hasar görmüş 5 yurt binasının yeniden yapılması, orta ve az hasar görmüş olan 71’inin ise hasarlarının giderilmesi ve depreme dayanıklı hale getirilmesi gerektiği vurgulanan raporda, yurt binalarının yeniden yapım ve güçlendirme işlerinin gerçekleştirilebilmesi için 1 milyar 505 milyon 10 bin 228 TL ödeneğe ihtiyaç
duyulduğu aktarıldı

Raporda Yer Alan Diğer Bilgiler

“Bölgedeki demografik yapının aynı kalacağı, iç göç olmayacağı, okul öncesi eğitimde 5 yaş için yüzde 100 okullaşma olacağı, ‘henüz tetkiki tamamlanmamış okullarda’ az hasarlı, hasarsız, orta hasarlı eğitim tesisi sayısının tetkik edilmiş eğitim tesisleri açısından benzer oran izleyeceği varsayımı altında, yeni derslik yapımı için yaklaşık 44,7 milyar TL ödenek ihtiyacı olacağı tahmin edilmektedir.”

Raporda ayrıca bölgenin demografik yapısının aynı kalacağı varsayımı altında, bölgedeki illerin imar planında yapılacak olası bir değişikliğin, illerdeki taşımalı eğitimle okul yemeği ihtiyacını artıracağının değerlendirildiği belirtilerek “Bu faaliyetlerdeki artış sebebiyle depremin ilave 1 milyar TL yük getireceği öngörülmektedir. Bölgede taşımalı eğitim ve yemek ihtiyacı için yıllık 6,1 milyar TL cari harcama beklenmekte. Öğrencilerin eğitim sistemine entegrasyonunun sağlanarak sosyalleşmesi için il dışı geziler dahil olmak üzere müfredat dışı aktiviteler için ilave 4,1 milyar TL ödenek ihtiyacı doğacağı değerlendirilmektedir.” ifadesine yer verilmekte.

Sonuç olarak, Raporda yer alan rakamların toplamından deprem bölgesinde eğitimi yeniden ayağa kaldırmak için 106 milyar 711 milyon 483 bin 607 TL’ye gereksinim duyulmakta olduğu anlaşılmakta. Bu rakamlara bölgede gereksinim duyulacak akademik, idari personel ve eğitim emekçisi ihtiyacının karşılanması için oluşacak rakamın yıllık maliyetinin en az 15 milyar ilave ödeneğin daha gerektiğini öngörmek mümkün. Bununla birlikte öngörülemeyen ve süreçte oluşacak ihtiyaçlar ve enflasyonun artışı nedeniyle oluşacak ilave maliyetlerin de eklenmesiyle kısa, orta ve uzun vadede gereksinim duyulacak toplam rakamın yaklaşık 130 milyarı TL’yi bulması söz konusu olacaktır.