Alaaddin Dinçer

TIMSS 2019’a ilkokul 4.sınıf düzeyinde 180 okuldan 4028, ortaokul 8.sınıf düzeyinde ise 181 okuldan 4077 olmak üzere toplam 8005 öğrenci katılmıştır.
Bölgelere göre katılımın en çok olduğu bölge yüzde 29,4 (2353 öğrenci) ile Marmara Bölgesi, ikinci katılım çokluğu olan bölge ise yüzde 18,3(1465 öğrenci) ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmuştur.
3 BİN 474 ÇOCUK OKULA AÇ VE YORGUN GİDİYOR
Türkiye’nin 2019 TIMMS sonuçlarının puanlar bakımından önceki sınavlardan daha yüksek puan tutturularak sıralamada üst sıralarda yer alması Sayın Bakan tarafından büyük bir müjde ve övünç kaynağı olarak kamuoyuna açıklandı. Ancak çocukların, açlık ve yorgunluk sorularına verdikleri yanıtlarda ortaya çıkan oranlar oldukça dikkat çeken bir görünüm oluşturmaktadır. Bu sonuçlara bakıldığında, Türkiye’de oranlar genel olarak pek düşük olmamakla birlikte özellikle neredeyse her gün okula gittiğinde aç olduğunu belirtenlerin 4. sınıf öğrencileri arasındaki oranı yüzde 40, 8. sınıf öğrencileri arasında ise yüzde 46’dır. Her iki oranın toplamının ortalamasına göre sınava katılan 3474 çocuk okula aç ve yorgun gelmektedir. Sayının bu denli yüksek olması üzerinde önemle durulması gereken bir bulgudur. 3 alanda alınan puanlarda bir yükselme olduğu doğrudur. Ancak başka göstergeler üzerinden ele alındığında ortaya çıkan ve gölgede kalan sonuçlar övünülecek düzeyde olmadığımızı göstermektedir. Okulların resmi-özel ve kent-kır ayrımı gibi çzellikleri ve sayılarının belirtilmemiş olması dikkatlerden kaçmamaktadır.
OKUL BAŞARISININ SOSYOEKONOMİK DÜZEY İLE İLİŞKİSİ
◆ Diğer ulusal ve uluslararası değerlendirmelerde olduğu gibi TIMSS 2019’da da öğrencilerin sosyoekonomik durumu ve ortalama puanı arasında bir ilişki olduğu görülüyor. Buna göre, öğrencinin sosyoekonomik durumu iyileştikçe puanı artıyor.
◆ TIMSS 2019’da öğrencilerin evlerindeki öğrenme kaynaklarına göre ortalama puanları da paylaşılıyor. Evdeki öğrenme kaynakları, öğrenci ve veli anketlerinde sorulan sorularla evdeki kitap sayısı, internet bağlantısı veya kendine ait bir odasının olması durumu ve velinin eğitim ve iş durumu sorularak tespit ediliyor. Buna göre, Türkiye’de 4. sınıf matematik testinde çok kaynağı olan çocuklarla az kaynağı olan çocuklar arasında 175, matematikte ise 169 puan fark var. Aynı düzeyde uluslararası ortalamada farkın matematik testi için 129, fen içinse 143 olduğu görülüyor. Bu durum, Türkiye’de evdeki öğrenme kaynaklarına göre farkın uluslararası ortalamanın üstünde olduğunu gösteriyor.
◆ Okulun sosyoekonomik durumu okula kayıtlı öğrencilerin sosyoekonomik durumları üzerinden tanımlanıyor. Bir okulda öğrencilerin yüzde 25’inden fazlası yüksek gelir grubuna aitse ekonomik dezavantaja sahip öğrenci sayısı ise yüzde 25’ten az ise o okullar “varlıklı” olarak tanımlanıyor. “Dezavantajlı” olarak tanımlanan okullar içinse bu durum tam tersi. Diğer okullar da “orta” sayılıyor.
◆ Türkiye’de 4. sınıflarda dezavantajlı okullarda öğrenim gören öğrenci oranı yüzde 44, 8. sınıflarda ise yüzde 45’tir. Uluslararası ortalama ise sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 32’dir.
◆ TIMSS 2019 sonuçlarına göre Türkiye’de varlıklı ve daha dezavantajlı okullar arasındaki ortalama puan farkı da görülebiliyor. Buna göre, iki okul tipi arasındaki fark 4. sınıf düzeyinde matematik testinde 64, fende ise 55’tir.
◆ TIMSS 2019 ortalamasında ise matematik testinde farkın 42 puan, fen testinde ise 45 puan olduğu görülüyor. Bunlara göre, her iki testte de Türkiye’de okullar arası fark TIMSS 2019 ortalamasından fazladır.
◆ 8. sınıf uygulamasında da okullar arası başarı farkları 4.sınıflardaki sonuçlarla benzerlik göstermektedir. Türkiye’de 8. sınıf matematik testinde fark 66 puanken, bu fark TIMSS 2019 ortalamasında 52 puan. Fen testinde de Türkiye’deki farkın daha fazla olduğu görülüyor. Fark, Türkiye’de 56 puan, uluslararası ortalamada ise 50’dir.
BÖLGELERARASI BAŞARI FARKINDA GÖRÜLEN SONUÇLAR
◆ TIMSS 2019 4. sınıf ortalama puanlarına bölgelere göre bakıldığında matematikte en yüksek ortalama puana sahip Marmara Bölgesi ile en düşük puanın olduğu Güneydoğu Anadolu arasında 83,1 puan fark olduğu görülüyor.
◆ Fende de ortalama en yüksek ve en düşük puanlar bu iki bölgeler arasındaki fark 87,1 puan.
◆ Bölgelere göre 8. sınıf ortalama puanlarına bakıldığında matematikte en yüksek ortalamanın Karadeniz’de, fende ise Marmara’da olduğu görülüyor. Bu testlerde de düşük ortalama puan Güneydoğu Anadolu’dadır. En yüksek ve en düşük puan alan bölgeler arası fark matematikte 44 puanken, fende 50,7 puandır.
◆ 2019’da bölgelerin durumu değerlendirildiğinde, bölgeler arası farkın 4. sınıf düzeyinin 8. sınıf düzeyinden daha fazla olduğu görülüyor.
Her iki sınıf düzeyi ve testte de Güneydoğu Anadolu’nun en düşük ortalama puandaki bölge olması, bu bölgeye yönelik destek politikalarına ihtiyaç olduğunu gösteriyor.
MÜDÜRLERİN ANLATIMLARINA GÖRE OKUL ORTAMLARI
◆ TIMSS raporunda eğitim ortamlarına ilişkin çeşitli göstergeler yer alıyor. Okul müdürlerinin beyanına göre Türkiye’de 5. sınıf öğrencilerinin yüzde 62’si ve 8. sınıf öğrencilerinin ise yüzde 63’ü fen laboratuvarına sahip bir okulda eğitim görüyor. Fen laboratuvarı olan okullardaki öğrencilerle ve olmayanlar arasında 4. sınıf fen testinde 20 puan, 8. sınıf fen testinde ise 25 puan fark olduğu görülüyor.
◆ TIMSS kapsamında okul müdürlerinin verdiği cevaplar üzerinden okulun akademik başarıya yaklaşımı inceleniyor. Okul müdürünün gözünden okulda başarıya verilen önem yüksekse başarının da yüksek olduğu görülüyor.
◆ Müdürlerin beyanına göre Türkiye’de 4. sınıf öğrencilerinin yüzde 53’ü başarıya orta önem veren okullarda öğrenim görüyor. En düşük önem kategorisi olan orta önemin uluslararası ortalaması ise yüzde 37. 8. sınıfta Türkiye’de bu oran yüzde 56’ya çıkıyor.
Bu oranlar, Türkiye’de okulların yeterince başarı odaklı olmadığını yansıtması bakımından dikkat çekicidir.
◆ TIMSS 2019 kapsamında uygulanan anketlerde öğrencilere akran zorbalığı konusunda da sorular soruluyor. Bu veriler, okul iklimi ve çocuğun iyi olma hali açısından önemlidir.
◆ Türkiye’de 4. sınıftaki öğrencilerin yüzde 9’u hemen hemen haftada bir akran zorbalığı ile karşılaştığını söylüyor. Bu oran 8. sınıflarda ise yüzde 4.
◆ TIMSS raporunda öğrenmenin önündeki engeller arasında devamsızlık da yer tutuyor. Türkiye okula hiç devamsızlık yapmadığını belirten 4. sınıf öğrencilerinin oranı yüzde 60, 8. sınıf öğrencilerinin oranı yüzde 59’dur.
Raporda ulaştığımız bilgiler Türkiye’deki öğrencilerin okula devam düzeyi ile TIMSS başarısı arasında bir paralellik olduğunu gösteriyor.