Aman yanlış anlamayın, yeni çocuklar dahi, benim yeğenim bir ipad kullanıyor ki; falan gibi popülist, sığ bir konu hakkında yazmayacağım. Bunu yeni nesil ucuz CEO’lar ve yaşam koçlarına bırakalım.
Asıl soru yapay zeka, öğrenen algoritmalarla hayatının başında maruz kalmış yeni nesilin bunu nasıl anlayacağı ve nasıl bir yol alacağı. Tabii yapay zekanın en önemli başlıklarından biri etik. Zira 80’lerin işlemci gücüne dayalı yapay zekasının üstüne 2000’lerin makine öğrenme özelliklerini koyarsanız ortaya insan beyninin mücadele etmesi zor yeni rakibi çıkıyor. Peki çocuklarımız bununla nasıl rekabet edecek?
Şu anda bile Youtube seyreden yeni nesili daha fazla video seyretmeye yönlendiren algoritmalar arkada çalışmaya devam ediyor. Aynı şey oyunlar için de geçerli. Bütün mekanizma oyunun başından kalkmamaya kurulu. Üstelik sadece bunlar da değil, çocuklarımızın her etkileşimini dinleyen ve takip eden akıllı oyuncaklar, davranışlarını, isterse yakında sınıftaki öğretmenlerin yerini alabilecek eğitim robotları olsun her yanları yapay zeka ile sarılmış durumda. Bunu yaparak, tüm bu araçlar ve oyuncaklar, davranışlarına ilişkin büyük miktarda veri toplar; bu veriler, geliştiriciler tarafından tekliflerini uyarlamak ve çocukların bunları daha fazla kullanmasını sağlamak için kullanılabilir.
Burada amaç tüketim toplumuna hizmet etmektir. Amaç daha fazla tüketim ve üretimi sağlayıp bunun üzerinden para kazanmaktır. Tüketim, para, pazarlama bunlar hep eski dünyanın defolarıdır ve yeni dünyada aslında yerleri yoktur. Onun yerini yaratıcılık, katılım ve gerçek öğrenme (ezber değil) almalıdır. Dolayısıyla yapay zekanın işte bu yeni kavramlara yakın algoritmalar geliştirmesi gerekmektedir.
Peki bu konuda bir çaba var mı? Bu sorunun cevabı Unicef’den geldi. Projenin ismi Generation AI. UNICEF, Dünya Ekonomik Forumu, UC Berkeley ve birçok sektör lideri kuruluş ile birlikte Generation AI’ı başlattı. Amaç AI içeriği veya platformları için bir çocuk hakları derecelendirme aracı oluşturmak. Oyuncuya saldırıya uğrayabilecek ve uygunsuz içeriğe maruz kalabilecek akıllı oyuncaklar için çözümler, 'tetikleyici kelimeleri' tespit etmek için yazılım geliştirmeyi veya oyuncak şirketlerinin çalışanlarını kötüye kullanımın nasıl tanımlanıp rapor edileceği konusunda eğitmeyi içerebilir. Oyuncak firmaları ve eğitim robotları üreticilerinin ürünlerinin şüpheli davranışlarını izlemeleri ve takip etmeleri için yasal bir görev de getirilebilir. Yaklaşım tamamen yasal veya teknik olamaz. Kültürel de olmalı. Ana sorunlardan biri, çocukların yapay zeka yoldaşlarını gerçek anlamda zeki varlıklar olarak düşünmeye alışmak yerine, bunların aslında diğer herhangi bir teknik cihaz gibi programlanabilen, manipüle edilebilen ve üzerinde oynanabilen insan yapımı cihazlar olduğu öğrenmelidir. Eğer onlar da bu teknolojinin tasarımcıları olmak istiyorlarsa, bunu akılda tutarak nasıl etik bir yol çizeceklerini bilmeleridir.
