Dünya Bankası’nın (World Bank) kamu ihaleleriyle ilgili küresel raporunda dünyada en fazla devlet ihalesi alan ilk 5 şirket arasında dördüncü olan şirketin hikayesini anlatmaya başlamıştım. Bugün bu şirketin bizimle olan ilgisini yazarak bu yazı serimi bitiriyorum.
Brezilya’da 1940’larda bir aile şirketi olarak kurulup dünyanın sayılı inşaat devlerinden biri haline gelen Odebrecht Grubu bugün neredeyse tüm bölge ülkelerine yayılmış bir yolsuzluk skandalının başaktörü konumunda. Konu tamamen rastlantısal bir biçimde Brezilya polisinin orta boyutlarda para aklama ağını incelemeye aldığı ‘Araba Yıkama’ (Lava Jato) operasyonunda ortaya çıkmıştı. Yurtdışına para çıkaran döviz bürosu sahiplerinden birinin itiraflarıyla operasyon önce Brezilya’nın dev petrol şirketi Petrobras’a, oradan da o dönem iktidarda olan İşçi Partisi’ne (PT) uzanmıştı.
Brezilya’da başlayan soruşturma daha sonra şirketin para akışını gerçekleştirdiği ülkeler olan ABD, İsviçre ve Andorra’ya da yayılarak uluslararası bir hal aldı. Grubun sahibi Marcelo Odebrecht ve para yıkama ve rüşvet operasyonlarını gerçekleştiren şirket yöneticilerinin savcılarla iş birliği yapması ile birçok ülkedeki üst düzey isimlerin de bu skandala dahil oldukları ortaya çıktı. Aslında şirket neredeyse mükemmel sayılabilecek bir sistem geliştirmişti. Odebrecht, Brezilya’da Petrobras’ın milyarlık kamu ihalelerini alabilmek için ihale bedelinin yaklaşık yüzde 3 oranında bir rüşveti iktidardaki politikacılara dağıtmaktaydı. Şirket bu rüşvet transferlerini gerçekleştirebilmek için şirket içinde ayrı bir bütçeye sahip bir bölüm kurmuştu. Bugün Odebrecht’in bu sistemi bölgedeki birçok ülkedeki dev kamu ihalelerini almak için kullandığı anlaşılıyor.
2.6 milyar dolar gibi tarihi bir cezayı ödemeyi kabul eden Odebrecht’in yöneticileri bilgi paylaşmaya devam ettikçe bu uluslararası şebekenin bölgedeki üst düzey politikacılarla olan kirli ilişkileri ifşa olmaya devam edecektir.
Dünya Bankası’nın (World Bank) kamu ihaleleriyle ilgili küresel raporunda dünyada en fazla devlet ihalesi alan ilk 5 şirket arasında dördüncü olan şirketin hikayesini yazdığımı söylemiştim. Belki diğer dört şirketi merak etmişsinizdir. İlk beşte bulunan diğer şirketlerin isimleri şunlar:
- Cengiz Holding,
- Limak Holding,
- Kolin Grub,
- Odebrecht,
- Kalyon Grub.
Tüm bu yazdıklarım Güney Amerika ile ilgilidir. Dünyada inşaat ve altyapı projeleri sıralamasında ilk 5 içinde olmayan Türkiye’de buna benzer olayların hiç olmadığı herkesin malumudur. Devletten en çok ihale alan ilk 5 şirket içinde 4 Türk şirketinin bulunması, ama bunların Dünya İnşaat şirketleri sıralamasında veya en çok vergi verenler sıralamasında bulunmamalarının da özel bir nedeni yoktur.
