İlker Ergür

90’lı yıllardan itibaren futbolun ekonomik boyutu ön plana çıktı ve ‘para’, bu kitlesel spor dalının ana unsurlarından biri haline geldi. Yayın gelirleri, maç günü stadyum gelirleri, bahis gelirleri, sponsorluklar, bonservis ücretleri gibi kavramlara günümüzde kayıtsız kalmak mümkün değil. Son günlerde ise pandemi döneminde ciddi gelir kaybına uğrayan futbol takımları, taraftarlarına yeni bir ürün arz etti: Fan Token. Nedir bu meşhur fan token, ne işe yarar…

Coin – Token farkı ve ilişkisi nedir?
Coin uygulamaları bir sanal para sistemidir. Sahibi yoktur, herhangi bir merkezi otoriteye bağlı değildir ve bir blockchain teknolojisi üzerinden sınırlı sayıda üretilir. Bu sistem, bir transfer işleminin üçüncü taraflarca doğrulanma sürecini ve maliyetini ortadan kaldırır. Token ise coin sistemi içinde çalışan, sadece belli bir amaca yönelik olarak kullanılabilen dijital varlıklardır. Dolayısıyla kendine ait bir blockchain sistemi yoktur. Üretilmesi kolay türev bir coin ürünüdür. Dijital ortamda transfer edilebilme özelliği bulunur.

Fan Token ne işe yarar?
Ülkemizde sayıları 5 milyonu aşan kripto para yatırımcısı bulunuyor ve bunların fan token uygulamasına yönelme amaçları her ne kadar öncelikle yatırım olsa da, esasında bu sanal varlıkların başka şekillerde kullanılması hedefleniyor. Fan token ile asıl amaç kulüple taraftarlar arasında dijital bir köprü kurmak ve etkileşimi artırmak. Örneğin fan token, kombine bilet satışı, lisanslı ürün satışı, maç yayını satışı, taraftar anketlerine katılım hakkı, stadyum turu, oyuncularla buluşma, maçı VIP konuk olarak izleme, takım otobüsünün dizaynı gibi bazı konularda taraftarlara öncelik ve söz hakkı vermeyi vaat ediyor. Hatta, -nasıl gerçekleşeceğini ben pek anlamadım ama- ilk onbirin belirlenmesinde bile taraftarın rol alabileceği belirtiliyor. Barcelona, PSG, Juventus, Roma, Atletico Madrid, Inter, Arsenal, Milan, Manchester City, Brezilya milli takımı yanı sıra ülkemizden Fenerbahçe, Galatasaray, Trabzonspor, Başakşehir, Gençlerbirliği, Altay token çıkaran kulüplerden bazıları.

Getirisi ve potansiyeli nedir?
Fan token uygulaması, kulüpler açısından herhangi bir banka veya finansal kurumun aracılığına ihtiyaç duymadan fon yaratmanın kolay bir yöntemi. Kulüplerimizin devasa borçlarını token geliriyle kapatması mümkün değil ama bir ek kazanç sağladıkları kesin. Örneğin, en son token piyasaya süren kulüplerden biri olan Fenerbahçe kısa sürede 270 milyon TL civarında gelire ulaştı. 40’dan fazla fan token çıkaran Socios şirketi, son 2 yılda 200 milyon doların üzerinde gelir ürettiğini açıkladı ve beklentileri 10 milyar dolarlık bir pazar değerine ulaşmak. En yüksek getiri rekoru ise Eylül ayı verilerine göre %1300’ü aşan oranıyla Manchester City’de.

Z kuşağı ve futbol
Kripto para piyasasındaki bir takım yasal belirsizlikler ve kaygılara rağmen otoritelerce, token piyasasının büyüyeceği, spor organizasyonları açısından ekosistemin önemli bir parçası haline geleceği öngörülüyor. İstatistiklerde özellikle 18-34 yaş aralığındaki genç kuşak taraftarların token piyasasına ilgi göstermesi bu görüşü desteklemekte. Gençler kripto para piyasasında aktifler ama sahadaki oyuna, gerçek futbola karşı son dönemde bir parça mesafeliler. Bu kuşağı dijital ortamdan mutlaka stadyumlara da çekecek yollar bulunmalı. Zira, benim görüşüme göre tribünlerde seyirci yoksa gerçek anlamda bir spor ekonomisinden bahsetmek mümkün değil.

NOT: Kripto hesabım yok, konunun acemisiyim. Bu yazıyı hazırlarken görüşlerinden faydalandığım spor ekonomisi uzmanları Tuğrul Akşar ve Sema Tuğçe Dikici’ye teşekkür ederim.