Can Selçuki

Yaz aylarında artan ekonomik aktivite ve kredilerin yarattığı olumlu hava etkisini yitiriyor gibi gözüküyor. Açıklana Eylül ayı tüketici güven endeksindeki olumlu artış bir yana dursun bizim rakamlarımız farklı bir duruma işaret ediyor.
TurkiyeRaporu.com araştırmalarında her ayın ikinci anketinde hane halkının ekonomi algısını ölçmeye çalışıyoruz. Bu çerçevede katılımcılara bugün ekonomik durumun nasıl olduğunu ve önümüzdeki bir yıl içerisinde nasıl olacağını düşündüklerini soruyoruz. Bu sorulara verilen olumsuz cevaplar bir müddettir %40 seviyelerinde gidiyordu ancak Eylül ayında ciddi bir farklılaşma oldu. Toplumun %44’ü ekonominin çok kötü, %22,7’si ise kötü bir durumda olduğunu belirtiyor. Bu sonucun çarpıcı olmasının sebebi ise Ağustos ayında yaptığımız araştırmada ekonominin mevcut durumu ile ilgili çok kötü/kötü cevabını verenlerin oranı %47’ydi yani olumsuz cevap verenlerin oranı neredeyse 20 puan arttı.
Öte yandan, Ağustos ayında ekonominin önümüzdeki bir sene içerisinde nasıl olacağını düşünüyorsunuz diye sorduğumuzda daha kötü veya çok daha kötü olacak diyenlerin oranı %46 iken bu oran Eylül ayında %52’ye çıktı. Peki neden böyle oldu?
Burada iki etken var, birincisi ilkbahar aylarında salgınla beraber duran sosyal ve ekonomik hayatın Haziran itibarıyla biraz daha canlanması ekonomik hayatı tam manasıyla canlandırmasa da biraz kıpırdatmaya yetmiş ve bu durum az da olsa hane halkına olumlu yönde yansımıştı. İkinci olarak ise yaz aylarında tüketici kredilerinin arzındaki artış. Ancak Eylül ayına geldiğimizde geçtiğimiz aylarda ekonomiyi biraz canlı tutan bu etkenlerin nefesinin yavaş yavaş kesildiğini görüyoruz. Elde ettiğimiz sonuçlara bakacak olursak koronavirüs salgının ekonomik etkilerinin en derinden hissedildiği ayın şu ana kadar Eylül ayı olduğu görülüyor.
Gelelim resmi tüketici güven endeksi meselesine. Bizim rakamlarımız olumlu yönde 20 puanlık bir artış gösteren tüketici güven endeksinin tam tersi bir hikaye anlatıyor. Sebebi basit. Tüketici güven endeksi hesaplanırken kullanılan ve bugünlerde endekse negatif yönde etki eden işsiz sayısı beklentisi ve tasarruf ihtimaline dair alt endeksler hesaba katılmayınca endeks olumlu yönde çok ciddi bir artış gösterdi.
Ağustos ayında yaptığımız bir araştırmamızda topluma önümüzdeki 6 ay içerisinde işinizi kaybetmekten endişe ediyor musunuz diye sormuştuk. Ankete katılanların %52’si çalıştığını ifade etmiş. %52’nin içinde 22 puanlık kesim önümüzdeki altı ay içerisinde işini kaybetmekten endişe ettiğini söylemiş. Yani işsiz sayısı beklentisi bekleneceği üzere olumsuz bir değer.
Araştırmalarımızın sonuçları, sizlerin gündelik hayatta hissettiklerinin ve duyduklarının toplulaştırılmış hali. Kuşkusuz ekonomik durumun siyasete yansımaları olacak. Oy oranlarına etkisi ne olur şimdiden bir şey söylemek zor ancak siyasetin dilinin daha da sertleşeceğini öngörmek mümkün.