“Psikoloğu yeğenim için ‘Yaşıtlarının ötesinde hayal gücü var. Öğrenme aşkı müthiş’ demişti. Ama eğitim sistemi bunu görmüyor ki. Her çocuk okulda varlık gösterebileceğini hissetmeli. ‘Ben bunu yapamıyorum ama şunu yapabilirim’ diyebilmeli. Yeğenimin öğretmeni hiçbir zaman kötü muameleye maruz bırakmadı onu ama diğer çocuklarla eşitleyecek bir şey de olmadı. Herkesin kafasında ‘Bu çocuklardan ne olabilir ki’ düşüncesi var. Temel sorun bundan kaynaklanıyor.”
- sınıfa giden ve serebral palsi olan M.N’nin eğitim sistemi içindeki kayboluşunu böyle anlatıyor teyzesi. O, hem eğitime erişim hem de nitliklikli eğitime erişim sorunu yaşayan yüzlerce özel gereksinimli çocuktan biri.
Tipik gelişim gösteren akranlarıyla aynı sınıfta eğitim alan, yani kaynaştırma eğitimi alan öğrenci sayısı yıllar içinde artış gösterse de, sorunlar hala yakıcı bir şekilde varlığını sürdürüyor. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) 2019-20 eğitim-öğretim yılı verilerine göre özel eğitim hizmetlerinden yararlanan çocuk sayısı 425 bin 774. Bu çocuklardan 318 bin 300’ü okulöncesi, ilkokul, ortaokul ve lisede eğitimlerini tipik gelişim gösteren akranlarıyla birlikte aynı sınıfta sürdürüyor. 2014’te kaynaştırma eğitimi alan öğrenci sayısı 202 bin 211’di. Yani altı yılda yüzde 58 oranında bir artış söz konusu. Çocuklar sınıftalar ama eğitim ne kadar bütünleştirici, kapsayıcı?
Okullarda özel gereksinimli çocuklar için yapılması gereken bireyselleştirilmiş eğitim planından, özel araç gereç ve eğitim materyalleri sağlanarak destek eğitim odası açılmasına, öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve kapsayıcı eğitimle ilgili donanımlarına kadar hala pek çok sorun devam ediyor. Öte yandan 20 bin 103 özel eğitim, 6 bin 696 rehber öğretmene daha ihtiyaç var. Özel eğitim öğretmeni ihtiyacı ise uzun yıllardır ücretli ve sertifika alan öğretmenlerle kapatılıyor. Bu nitelikli eğitimin önündeki en büyük engellerden biri.
Yüz yüze eğitimde bu sorunları yaşarken uzaktan eğitimde eğitime erişim özel gereksinimli çocuklar için daha büyük bir sorun haline geldi. Daha görünmez oldular. Canlı dersleri diğer öğrencilerle aynı hızda takip etmek ve seslerini duyurmak iyice zorlaştı. Öğretmenler de uzaktan eğitimde nasıl kapsayıcı olabileceğiyle ilgili desteklenmeye ve birbirlerinin deneyimlerini paylaşmaya ihtiyaç duyuyor. Konuyla ilgili araştırmamın tamamı için:
