Kubilay Kaptan

Franz Moritz Wilhelm Marc (d. 8 Şubat 1880, Münih, Alman İmparatorluğu – ö. 4 Mart 1916, Verdun, Fransa), önde gelen bir dışavurumcu Alman ressamdır.

Babası Wilhelm, profesyonel bir manzara ressamı, annesi Sophie ise katı bir Kalvenciydi. Franz Marc, 1900 yılında Münih Güzel Sanatlar Akademisi’ne girdi. 1903 ve 1907 yıllarında bir müddet Paris’te bulundu. Bu dönemde Vincent van Gogh’un yapıtlarına duyduğu yakınlığı keşfetti. 1910 yılında ressam August Macke ile tanıştı. 1911’de August Macke, Vasili Kandinski ve Münih Yeni Ressamlar Birliği’nden gelen diğer ressamlarla birlikte Mavi Atlılar grubunu kurdu.
Aralık 1911 ile Ocak 1912 arasında ilk Mavi Atlılar sergisini Münih’teki Thannhauser Galerisi’nde düzenledi. Bu sergi, Alman dışavurumculuğunun doruk noktası oldu ve yapıtlar, Münih’in ardından Berlin, Köln, Hagen ve Frankfurt’ta da sergilendi. 1912 yılında, kendisini gelecekçilik ve renk kullanımı yönünden etkileyecek olan Fransız ressam Robert Delaunay ile tanıştı. Bu tanışıklığın ardından Marc, gelecekçilik ve kübizmden etkilenmeye başladı. Bu etkilenmeyle birlikte, sanatı gittikçe yalın ve soyut bir doğayı yansıtır oldu.

Birinci Dünya Savaşı’nın Batı Cephesi’nde Fransa ve Alman İmparatorluğu arasında yapılan Verdun Savaşı’nda, Franz Marc da gönüllü olarak Alman ordusundaydı. 4 Mart 1916 günü, Verdun Savaşı’nın başlamasının üzerinden yaklaşık 1,5 hafta geçmişken, başına aldığı isabetin ardından hayatını kaybetti.
Franz Marc, yapıtlarının pek çoğunda genellikle doğal hâliyle hayvanları resmetti. Keskin bir basitlik, parlak ana renkler ve yoğun duygularla kübist yapıtlar ortaya koydu. Yapıtlarının bazılarında da (altmış tane civarı), gravür ve litografiyi kullandı.

Marc’ın en iyi tanınan yapıtı muhtemelen, 1913’te yaptığı “Tierschicksale” (Hayvanların kaderi) adlı yapıtıdır. Resim, Basel’deki Basel Kunstmuseum’da sergilenmektedir.
1988’in Ekim ayında, Marc’ın bazı resimleri rekor değerlerle satıldı. Londra’da Christie’s sanat açık artırım evinde “Rote Rehe 1” (Kızıl Geyik 1) adlı tablosu 3,3 milyon İngiliz Sterlini’ne satıldı. Bu rekoru, 1999’un Ekim ayında “Der Wasserfall” (Şelale) adlı tablosu kırdı. Dünyanın en eski ikinci açık artırım evi olan Sotheby’s’de yapılan açık artırmada, bu tablo özel bir koleksiyoner tarafından 5,06 milyon İngiliz Sterlini’ne satın alındı. Bu fiyat, Franz Marc ve 20. yüzyıl Alman resim sanatı için verilmiş en yüksek fiyat oldu.
1913’te “Tilkiler”i yapmadan önce Marc, Fransız Kübizminden ve Robert Delaunay’ın Orphic eserlerinden ilham aldı. “Tilkiler”, Marc’ın hayvanları uyumlu renklerle sunulan soyut biçimlere ayırmasını yansıtır. Kristalin bileşimi, Orta çağ kiliselerindeki vitray pencereleri andırıyor.
Yahudi yatırım bankacısı Kurt Grawi, tabloyu 1928’de satın aldı. Nazi Almanya’sının yükselişinin ardından, Grawi sanat koleksiyonunun çoğunu satmak zorunda kaldı ve Sachsenhausen toplama kampına hapsedildi. Birkaç hafta sonra serbest bırakıldı ve Şili’ye kaçtı. Grawi, “Tilkiler”e hala sahipti ve 1940’ta tabloyu Alman-Amerikalı film yönetmeni William Dieterle’e sattı. Tablo, 1961’de Alman iş adamı Helmut Horten tarafından satın alındı, ve 1962’de Düsseldorf şehir sanat koleksiyonuna bağışladı.

2017 yılına gelindiğinde, Kurt Grawi’nin mirasçıları tablo üzerinde hak iddia etti. 2021’de, Nazilerin yağmaladığı sanatla ilgili Alman danışma paneli, Düsseldorf şehrini Kunstpalast Müzesi’ndeki tabloyu Grawi ailesine iade etmeye çağırdı. Değeri 15–30 milyon € arasındaydı.