Bülent Vardar

Ülkemiz sinemasının çok şey borçlu olduğu değerli insanlardan birisi olan gazeteci ve sinema yazarı Agah Özgüç’ü, uzun ve sağlıklı yaşamına karşın beklenmedik ve ani bir şekilde pandeminin yarattığı cehennem nedeniyle kaybettik. Film festivalleri, ödül törenleri artık öksüz!.. Her zaman sinemayla ilgili etkinliklerde onun eksikliği hissedilecek.

Bazı insanlar vardır, kibirden uzak, mütevaziliği ve güleryüzüyle hep bir adım ötenizde durur. Ne zaman sinemamızın ve sinema sanatının tarihiyle ilgili bir noktada takılsanız, hemen akla ilk gelen kişilerden biridir. Bir şey sorduğunuzda, bir belgeye ihtiyacınız olduğunda bilgiçlik taslamadan, yüz ifadesini ve insani kimliğini değiştirmeden hemen size yanıt verir, destek olur.

FİLM FESTİVALLERİ ÖKSÜZ KALDI

Ülkemiz sinemasının çok şey borçlu olduğu değerli insanlardan birisi olan gazeteci ve sinema yazarı Agah Özgüç’ü, uzun ve sağlıklı yaşamına karşın beklenmedik ve ani bir şekilde pandeminin yarattığı cehennem nedeniyle kaybettik. Film festivalleri, ödül törenleri artık öksüz!.. Her zaman sinemayla ilgili etkinliklerde onun eksikliği hissedilecek.

Agah Özgüç 1932 yılında Kadıköy’de Yeldeğirmeni'nde doğdu. Haydarpaşa Lisesi'nde okurken,  Attilâ İlhan'ın etkisiyle 1950’lerde, Yelken, Petek, Şairler Yaprağı, Türk Sanatı, Salkım gibi birçok edebiyat dergisine şiir ve denemeler yazdı. 1961 yılında ise profesyonel anlamda gazeteci olarak çalışmaya başladı. O yıllarda Artist, Sinema, Ses, Perde gibi sinema ve magazin dergilerinde yazıları çıktı. Kimi yazılarında ve bazı kitaplarında "Berna İlhan" takma adını kullandı. Türk basınında pek çok yayın organında, özellikle bir dönem fırtına gibi esen Erkekçe, Kadınca gibi dergilerde yazıları yer aldı. En önemli özelliklerinden birisi de arşivciliği oldu. Türk sinema tarihine ışık tutan binlerce yazılı belge ve fotoğrafı arşivledi. Birçok kitabı bulunan ve ülkemizin sinema tarihine önemli katkılarda bulunan Agah Özgüç; Mega Movie, Popüler Tarih, Milliyet Sanat, Gelişim Sinema, Beyaz Perde, Cumhuriyet Dergi, Antrakt ve Sinema dergilerinde yazmıştır.

Türk sineması hakkında ilk kapsamlı sayılabilecek çalışmaları başlatan sinema yazarı Nijat Özön’e göre sinemamız sümmettedarik başlamış ve devam etmiştir. Ülkemizin her alanında varolan sistemsizlik, dağınıklık kendini sinemanın hem üretim sürecinde hem de bilgi üretme sürecinde hissettirmiştir. Geçmiş bugünü anlamamıza katkı sağlarken, bugün de yarınlara projektör tutar.

SİNEMAMIZIN ENVANTERİNİ ÇIKARDI

Ülkemizde sinema okullarının açılması ve sinema alanındaki yayınların çoğalması gecikerek gerçekleşmiştir. Geçmişten günümüze sinemamızın hafızası hakkında envanter çıkaran Agah Özgüç gibi meraklı, titiz bir araştırmacı olmasa, sinemamız hakkında araştırma yapan sinema yazarları,  akademisyenler ve lisansüstü tez çalışması yapan sinema öğrencileri, özellikle Sinemacılar Dönemi’nde çekilen yüzlerce filmin doğru bilgi ve künyelerine ulaşamayacak, oluşturdukları bilgilerin bilimsel güvenirliği zayıf olacaktı.

                                                                         Cahide Sonku ve Agah Özgüç

Agah Özgüç özellikle 1960’larda Sinemacılar Dönemi’nde ülkemizde çekilmekte olan filmlerin setlerini sabırla gezerek ve kuyumcu titizliğiyle, çekilen filmlerin künyelerini tek tek not etmiştir. Sinema tarihi hakkında araştırma yapmayan kişiler, bu tarz çalışmaların ne kadar zor ve önemli olduğunu anlamakta güçlük çekebilirler. Tarih hakkında kuramsal bilgi oluşturmak için öncelikle yazılı ve görsel belgelere ihtiyaç vardır.

Ülkemizde sinema tarihi hakkında çalışan akademisyenlerin neredeyse tamamı belge arşivine sahip olmadığı için bir yayın oluşturmak istediklerinde ya kendilerinden önce yazılmış yayınları referans alan eklektik çalışmalar üretmişler ya da Agah Özgüç ve gene ülkemizin en önemli sinema belge arşivlerinden birisine sahip olan değerli sinema yazarı Burçak Evren’e başvurmuşlardır.

SİNEMAMIZ HAKKINDA ONLARCA KİTAP

Agah Özgüç, ülkemizin sinemasına yazdığı pek çok kitapla ve araştırma yapan kişilere verdiği belge desteğiyle her zaman saygıyla anılacak bir kişi olacaktır. Yazdığı kitaplardan bazıları şöyle: Cahide Sonku Peçete Kağıtlarındaki Anılar (2007), Türk Sinemasında Cinselliğin Tarihi (2006), Bir Sinema Yazarının Günlüğünden Aykırı Notlar (2006), Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney (2005), Türk Sinemasında Cinselliğin Tarihi (2000), 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması (1993), Bir Sinema Günlüğünden Aykırı Notlar (1992), Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney (1990), Türk Film Yönetmenleri Sözlüğü (1994-2003), Türlerle Türk Sineması Dönemler-Modalar- Tiplemeler (2005), Türkan Şoray (2001), 80. Yılında Türk Sineması/Türkish Cinema At The 80th Anniversary 1914-1994 (1995), 1000 Karede Türk Sineması (2006), Antalya film festivali'nin 40 yılı (2003), Türk Sinema Tarihi Birinci Cilt 1896 - 1959 (Yazan:Giovanni Scognamillo; Hazırlayan: Agah Özgüç-1990), Türk Sinemasının Kadınları (2008), Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü/ Encyclopedic Turkish Film Lexicon 1914-2014 (2014).

Türk sinemasına katkıları nedeniyle 1992'de Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi tarafından "Altın Artemis Ödülü" verilen ilk sinema yazarı olan Özgüç, 1992- 1993'te Ankara Sanat Kurumu'nun sinema ödülünü aldı. Özgüç, 1999'da ise 2. Ankara Uluslararası Film Festivali'nde "Aziz Nesin Emek Ödülü"ne değer görüldü. 2000 yılında da Sinema Yazarları Derneği’nin Emek Ödülü’nü aldı.

Sıklıkla sahaflarda dolaşırken görülen Agah Özgüç’ün yıllarca emek vererek topladığı önemli arşivinin dağılmadan geleceğe taşınmasına; bugünün ve geleceğin sinema araştırmacılarına da ışık tutmasını sağlamak gerekiyor. Bu bağlamda Agah Özgüç’ün arşivinin yaşaması ve geleceğe de taşınması açısından Kültür Bakanlığı ve Üniversitelere de önemli bir görev düştüğünü vurgalayalım. Işıklar içinde uyusun.

KAYNAKLAR: