Emre Özpeynirci

Türkiye’de toplam otomotiv üretimi kasım ayında %15, 11 ay sonunda %8 düşerken, bunda en büyük pay kuşkusuz Tofaş’a ait. Üretimi kasımda yüzde 66, 11 ay sonunda yüzde 41 düşen Tofaş, geçen hafta 687 kişiyi işten çıkardığını açıklarken, 2024 yılı toplamında bu sayı 1300’e yaklaştı.

Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) verilerine göre kasım ayında toplam otomotiv üretimi yüzde 15,39 düşerek 117.377 adede, otomobil üretimi ise yüzde 17,40 düşerek 80.058 adede geriledi. Aynı dönemde toplam otomotiv ihracatı yüzde 5,14 kayıpla 89.197 adede gerilerken, otomobil ihracatı ise yüzde 1,05 artarak 61.882 adede yükseldi. 2024 yılı Ocak-Kasım dönemine yani 11 aylık sonuçlara baktığımızda ise toplam otomotiv üretiminin bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8, otomobil üretiminin ise yüzde 6 oranında daraldığını görüyoruz. Bu dönemde toplam üretim 1 milyon 239 bin 944 adet, otomobil üretimi ise 822 bin 361 adet düzeyinde gerçekleşti. 11 ay sonunda toplam otomotiv ihracatı adet bazında geçen yıla göre yüzde 1, otomobil ihracatı ise yüzde 1 oranında azaldı. Toplam otomotiv ihracatı 915 bin 446 adet, otomobil ihracatı ise 593 bin 562 adet düzeyinde gerçekleşti.

İş kaybı 1300’e yaklaştı

Otomotivde hem üretim hem de ihracatta yaşanan düşüşte en büyük pay ise kuşkusuz Tofaş’a ait. Geçen hafta KAP’a yaptığı açıklamada toplam çalışan sayısını %13 azaltarak 4.593 kişiye indirdiğini bildiren Tofaş, tam 687 kişiyi işten çıkardı. 2024 yılı geneline baktığımızda ise Tofaş’ta işten çıkartılan kişi sayısı toplamda 1296'yı buldu. Bunun sebeplerine baktığımızda, 450 bin adetlik üretim kapasitesine sahip şirketin bu yıl 11 ayda ancak 129 bin araç ürettiğini, ihracatının ise 31 bin adede kadar düştüğünü görüyoruz. Kasım ayında üretimi yüzde 66 düşüşle 8019 adede gerileyen Tofaş’ın ihracatı ise yüzde 57 düşüşle 2586 adede kadar geriledi. Bu da 11 ay sonunda Tofaş’ın hem üretiminin hem de ihracatının yaklaşık yüzde 42 daraldığını ortaya koydu.

Zor günler başlıyor

İşte bu sonuçlar hem kasımda hem de ocak-kasım döneminde otomotiv sanayinin üretiminin ve ihracatının düşmesinde etkili oldu. Çünkü aynı dönemde büyük ölçekli üretim yapan Ford Otosan, Oyak Renault ve Toyota gibi markaların üretimleri ve ihracatları artarken en büyük çaplı üretim ve ihracat kaybı Tofaş’ta yaşandı. Avrupa’da önümüzdeki 1-2 yıl içinde hem emisyon hem de Çin baskısı nedeniyle yaşanacak olası daralma beklentisine göre değerlendirdiğimizde aslında bu sonuçların gelmekte olan daha zor günlerin başlangıcı olduğu anlaşılıyor. Eğer 2025’te Avrupa’daki daralmaya bağlı ihracatta ciddi kayıplar yaşanır ve buna karşılık Avrupa’daki araç fazlası Türkiye’ye kaydırılırsa, otomotiv sanayimiz adına daha fazla sıkıntılar ve işçi çıkartmalar gündeme gelebilir.

Tofaş’ta çalışan sayısı

Yıl ///// Kişi

--------------

2019 /// 6720

2020 /// 6596

2021 /// 6410

2022 /// 5928

2023 /// 5889

2024 /// 4593

İthal otomobillerle yeni rekora doğru

Sıfır araç cephesinde 11 ay sonunda son 10 yıllık ortalamaya göre yüzde 44 büyümeyle bu yıl da 1 milyonun üzerinde satış gerçekleşti. Ocak-Kasım ayları arasında toplamda 1.068.260 adet sıfır otomobil ve hafif ticari araç satışı yapılırken, aralık ayının yüksek satış beklentisiyle, yılın toplam satış adedinin 1 milyon 250 bin olması bekleniyor. Bu da %57,4 oranında artarak 1.232.635 adetle tüm zamanların rekorunu kıran 2023 yılının bile üstünde bir satış anlamına geliyor. Yılın en hareketli ayı olan ‘Aralık’a yönelik sektör yetkililerin beklentisi satışların 150 bin adedin üstüne çıkacağı yönünde. Bazı yetkililer pazarın 180 bine ulaşabileceğini söylerken, yeni rekor için 164,376 adetlik satış yeterli. Fiyatların, vergilerin ve faizlerin bu kadar yüksek, krediye ulaşımın bu kadar zor olduğu bir dönemde üst üste 2 yıl rekor araç satılması kuşkusuz önemli. Ama satışların ithal ürünlerle artması da otomotiv sanayi açısından düşündürücü. Eğer yerli üretime bir destek gelmezse, rekorlar kırılırken, Tofaş örneğinde olduğu gibi istihdam kayıpları hızla artabilir.

Yarı fiyatına elektrikli

Mercedes-Benz Ticari Araçlar, lüks elektrikli MPV modeli EQV'yi Türkiye'de satışa sundu. Ortalama 360, şehir içinde ise 410 km'ye varan menzil sunan EQV'nin fiyatı 4 milyon 785 bin TL’den başlıyor. Tamamen elektrikli yeni EQV, 150 kW (204 hp) güç üreten elektromotoru 90 kWsa olan batarya ile satışa sunuluyor. Elektrikli olduğu için Türkiye’ye %40 ÖTV ile giren EQV’nin, dizel kardeşi V Serisi ise %150’lik ÖTV diliminde yer aldığı için 7.8 milyon TL’den başlayan fiyatlara sahip.