Türkiye’deki okullarda çocuklar sosyoekonomik durumlarına göre ayrışıyor. Bölgeler arasında da akademik başarı farklılıkları var. 15-19 yaş arası genç erkeklerin %13,2’si ne eğitimde, ne de istihdamda iken, bu oran aynı yaş grubundaki kadınlar için %21,2… Bu saptamalar ve veriler, Eğitimde Eşitsizliğin Azaltılması Projesi’nin (ARISE) Türkiye Ulusal Raporu’ndan.
Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Türkiye olmak üzere altı ülkede Eğitimde Eşitsizliğin Azaltılması Projesi (ARISE) yürütülüyor. Avrupa Birliği tarafından desteklenen projeyi Türkiye’de Eğitim Reformu Girişimi (ERG) yürütüyor. İki aşamalı olan projenin ilk aşamasında her ülkedeki yürütücü kurumlar, ülkelerindeki durumu ortaya koymak için çerçeve rapor ve politika notu hazırladı. İkinci aşamada ise yoksulluk ve eğitim üzerine proje geliştiren yerel sivil toplum örgütlerine destek verilmesi amaçlanıyor. Gaziantep’te yaşayan Dom ve Abdal çocukların okullaşma oranlarını artırmayı ve okul terkini azaltmayı amaçlayan bir proje geliştiren Kırkayak Kültür Derneği, ERG tarafından desteklenecek.
ERG, projenin ilk aşamasındaki raporunu ve politika notunu tamamladı. Araştırmacı Kayıhan Kesbiç tarafından hazırlanan raporda, eğitimde eşitsizlik yaratan sorunlara ve bu sorunların bulgularına yer veriliyor. Rapor ve politika notundan bazı verileri ve tespitleri aktarayım.
Türkiye’deki okullarda çocuklar sosyoekonomik durumlarına göre ayrışıyor. Benzer sosyoekonomik arka planlardan gelen öğrencilerin aynı okullarda yoğunlaşması, velilerin okul ihtiyaçlarına yaptığı maddi katkılar arasında da derin uçurumlar yaratıyor ve okullar arasında var olan farkları güçlendiriyor.
Bölgeler arasında da akademik başarı farklılıklar var. 8. sınıf TIMSS 2019 (Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması) matematik testinde, ortalama puanın en yüksek olduğu Doğu Marmara Bölgesi ile ortalama puanın en düşük olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi arasında 50 puan fark var. Ortalama puanı düşük olan bölgelerde öğretmen hareketliliğinin de yüksek olduğu görülüyor. Türkiye genelinde öğretmenlerin bulundukları yerdeki ortalama görev süresi 3,9 yılken, Güneydoğu Anadolu’da bu 3,2 yıl. Bu öğretmenlerin deneyim süresi ise Türkiye ortalamasında 5,7 yılken, Güneydoğu Anadolu’da 4,1.
Türkiye’de 15-19 yaş arası genç erkeklerin %13,2’si ne eğitimde, ne de istihdamda iken, bu oran aynı yaş grubundaki kadınlar için %21,2. Bu oranlar 20-24 yaş aralığı için daha da yükseliyor; erkeklerde %22,2, kadınlarda ise %44,4.
Türkiye’de okul çağındaki Suriyeli toplam çocuk sayısı 1 milyon 197 bin 124.Bu çocukların okullaşma oranı ise %64,2. Okullaşma oranları ilk ve ortaokul seviyesinde sırasıyla %79,5 ve %78,8 iken, bu oran lise seviyesinde %39,7’a düşüyor. Raporda ve politika notunda son yıllarda eğitimde eşitliği etkileyen değişikliklere yer verilirken, umut vaat eden örneklerden de bahsediliyor. Ayrıca politika önerilerinde de bulunuluyor.
Rapora ve politika notuna ulaşmak için:
