Kubilay Kaptan
Bir tablonun anlattıkları: “Ertuğrul Süvari Alayı Köprüde”
Fausto Zonaro (18 Eylül 1854, Padova ili – 19 Temmuz 1929, Sanremo), İtalyan ressamdır. II. Abdülhamid döneminde saray ressamı olarak Osmanlı sarayına hizmet vermiş oryantalist bir ressamdır. Tarih, savaş, deniz, manzara ve portrenin yanı sıra özellikle “Türk ressamı” olarak tanınır.
Gençliğinde babasının yanında duvar ve bina yapımı işlerinde çalıştı ve aranılan bir usta oldu. 1870 yılından itibaren Masi yakınlarındaki Lendinara’da bir teknik okulda 3 yıl resim öğrenimi gördü. Bu okulu bitirdikten sonra dönemin önde gelen güzel sanatlar akademilerinden biri olan Accademia Cignaroli’ye girdi; usta bir ressam olan Napolone Nani’nin öğrencisi oldu. Askerlik görevi nedeniyle yarım bıraktığı eğitimini daha sonra Roma Güzel Sanatlar Akademisi’nde tamamladı.
İlk sergisini İtalya’da açtıktan sonra Paris’e giderek atölye kurdu. 1889 Paris Salonu’na katıldı. Bohem bir yaşam süren sanatçı, başarısına ve ününe karşın az sayıda eser satabiliyordu. Resim dersleri vermek üzere İtalya’ya döndü. Sonradan eşi olacak Elisa Pante ile tanışmasının ardından 1891 yılında Elisa Pante’nin isteği üzerine onunla İstanbul’a geldi. İstanbul, yeteneğinin açıldığı, geliştiği ve sanatının benimsendiği yer oldu.
1892’de bu şehirde evlenen çift, Taksim civarlarında kiraladıkları dairede yaşamaya başladı. Fausto Zonaro, İstanbul’daki ilk günlerinde küçük boyutlu manzaralar, kent yaşamından sahneleri gösteren tablolar yaptı ve bunları Peralı bir tacire satarak geçimini sağladı. Kısa süre sonra yabancı elçilikler tarafından himaye edildi ve İtalyan elçiliğinin desteğiyle elçilik mensuplarının eşlerinin devam ettiği bir resim kursu açtı.
Teşrifat Nazırı Münir Paşa’nın eşine de resim dersi veren sanatçı; Münir Paşa tarafından Yıldız Sarayı’na davet edildi ve burada Osman Hamdi Bey ile tanıştı. Zamanla İstanbul’da sanata yakın çevrelerde iyice tanındı. 1894, 1895 ve 1905’te bu şehirde birer resim sergisi açtı. Zonaro’nun II. Abdülhamid’e gösterme fırsatı bulduğu suluboya tabloları Abdülhamid tarafından beğenildi.
1901 yılında Fausto Zonaro’nun saray ressamlığına kabul edilmesini sağlayan Ertuğrul Süvari Alayı Köprüde tablosu, zamanında üzerine oldukça konuşulan ve kendini hala konuşturmayı başaran eserlerden biri. Osmanlı padişahı 2. Abdülhamit’in siparişi üzerine yaptığı resimde soylularla yoksulları aynı karede resmeden sanatçı, sarayın çalışanı Münir Paşa tarafından uyarılıyor ve resimdeki kötü giyimli, yalın ayaklı kişilerin düzgün giydirilmesi isteniyor. Ama sanatçı bunu kabul etmiyor ve resmi olduğu gibi teslim ediyor. Ancak daha sonra tabloyu sarayda kendisini ziyaret eden Fransız meclis başkanına hediye eden padişah 2. Abdülhamit, sanatçıdan resmin aynısını tekrar yapmasını istiyor. Ve ilginçtir ki, sanatçı eserin ikinci versiyonunda yoksullara yer vermiyor.
Eser, ressamın 1896 tarihli tablosu ile aynı kompozisyondadır. 1896 tarihli tablo, padişah II. Abdülhamit’e sunulmuş ve çok beğenen Sultan onu Yıldız Sarayı’na astırmıştı. Söz konusu eserin, Zonaro’nun Osmanlı sarayına saray ressamı olarak kabul edilmesini sağladığı iddia edilir. Padişah, tahta çıkışının 25. yıldönümü kutlamaları nedeniyle saraya gelen ve tabloyu görüp çok beğenen Fransız Meclis Başkanı Paul Deschanel’e sarayın duvarındaki tabloyu armağan ettikten sonra ressama aynı kompozisyonda ikinci eseri sipariş etti. Eserin ilkinden farkı; ilk tablodaki yalın ayaklı çocuk ve çingene kadınların, padişahı daha çok memnun etmek için yenisinde iyi giyimli olarak resmedilmesidir. Ayrıca bu tabloya ressam kendisi ve eşini ilave etmiş; Serasker Rıza Paşa, alayın önündeki süvari olarak resmedilmiştir.