Bülent Vardar

Büyük sanatçıların güçlü yapıtları, tarihin tozlu sayfalarını günümüze taşırlar ve aslında yaşamın  biçimi değişse de, özünün fazla değişmeden kaldığının ipuçlarını barındırırlar. Kimi zaman çağdaş bir yorum altında geçmişin küfünü “Cyrano”da olduğu gibi çağdaş bir yaklaşımın ışıltısıyla temizlerler.

Büyük yapıtlar defalarca başka sanat dallarına da uyarlanırlar. Çünkü onların satır aralarında yaşamın ruhu, insan ilişkilerinin gizemi saklıdır. Cyrano de Bergerac, böylesi yapıtların arasında gelir. 17. yüzyılda yaşamış Parisli şair, oyun yazarı ve silahşör olan Savinien Cyrano de Bergerac’ın, gerçek yaşam öyküsünden esinlenilen ve Fransız şair ve oyun yazarı Edmond Rostand tarafından yazılan  ünlü bir sahne eseridir Cyrano de Bergerac...

ÇOK BİLİNEN SAHNE OYUNU

Sahne oyununun ilk dört sahnesi 1640 yılını yansıtırken, beşinci sahnesi ise 1655 yılında geçer. Bu zamansız yapıt, sinema sanatının da sevdiği sahne yapıtlarından birisi... Cyrano de Bergerac’ın, Joe Wright yönetimindeki bu son versiyonu müzikal bir film. Bu meşhur sahne yapıtından sinemaya uyarlanan “Cyrano”da, bu defa Cyrano de Bergerac koca burunlu bir silahşör olarak değil, cüce bir silahşör olarak tasvir edilmiş. Birçok kez sinemaya aktarılmış olan bu sahne oyunu, 1936 yılında operaya da uyarlanmış. Ülkemizde de ilk kez 1942 yılında Sabri Esat Siyavuşgil tarafından Türkçe’ye çevrilmiş.

Büyük sanatçıların güçlü yapıtları, tarihin tozlu sayfalarını günümüze taşırlar ve aslında yaşamın  biçimi değişse de, özünün fazla değişmeden kaldığının ipuçlarını barındırırlar. Kimi zaman çağdaş bir yorum altında geçmişin küfünü “Cyrano”da olduğu gibi çağdaş bir yaklaşımın ışıltısıyla temizlerler.

“Cyrano”, geçmişi güncelliğe uyarlamaya çalışan bir film değil. Öyküsünü ana karakterler olan ve billur gibi sesiyle söylediği şarkılarla Roxane (Haley Bennett), Cyrano (Peter Dinklage) ve Christian’ın (Kelvin Harrison Jr.) repliklerine paralel olarak anlatan bir sinema yapıtı...

GÜÇLÜ SİLAHŞÖR, ETKİLİ KONUŞMA USTASI CYRANO !

“Cyrano”, güçlü kılıcı, etkili ve güzel konuşmasıyla tanınmış cüce bir silahşördür. Çocukluk arkadaşı Roxane'ı karşılıksız bir aşkla sevmekte, fakat fiziksel durumu nedeniyle duygularını açıklayamamaktadır. Kraliyetin güçlü siması Dük De Guiche (Ben Mendelsohn), Roxane’a aşıktır ve onu elde etme çabaları karşılıksız kalır. Dük ile birlikte gittiği Globe tiyatrosunda Roxane, karşılaştığı genç ve yakışıklı Christian’a ilk görüşte aşık olur. Cyrano'nun emrindeki bu yeni yetme silahşor Christian da, Roxane'a aşık olmuştur. Aşkını Roxane'ı etkileyecek kadar büyülü kelimelerle ifade edemeyen Christian, ilk karşılaşmalarında aralarında bir gerilim olan Cyrano'dan genç kadının aşkını kazanabilmek için yardım ister.

PEK ÇOK KEZ SİNEMAYA UYARLANDI

Değişik zamanlarda defalarca sinemaya uyarlanan Cyrano de Bergerac’ın, akılda kalan önemli örneklerinden birisi de, başrolünde efsanevi Fransız aktör Gerard Depardieu’nun oynadığı 1990 yapımı filmdir. Ödüllü yönetmen Joe Wright’ın “Cyrano”su, sinema tutkunlarına müzik ve romantizmle dolu duygu yüklü lirik bir senfoni vadediyor. Bu yürek burkan aşk üçgeni zamana meydan okuyan hikayesiyle, Erica Schmidt tarafından uyarlanan ve yönetilen, Edmond Rostand'ın “Cyrano de Bergerac” sahne müzikalinden sinemaya uyarlanmış. Filmin müzikleri  Bryce Dessner & Aaron Dessner tarafından yazılmış.

ÖDÜLLÜ YÖNETMEN JOE WRIGHT

İngiliz yönetmen Joe Wright, daima sanata ilgi duyan ve özellikle resimle ilgilenen bir yönetmen kimliğine sahip. “Aşk ve Gurur” (Pirede&Prejudice-2005), “Kefaret” (Atonement-2007), “Anna Karenina” (2012) ve “En Karanlık Saat” (Darkest Hour-2017) isimli filmleriyle özellikle akıllarda yer etti.  Kariyerine ailesinin kukla tiyatrosunda başladı. Akşamları yönetmenlik yaptığı bir drama klübünde, super 8 mm filmler çekti. Filmleriyle Akademi (Oscar), Altın Küre ve BAFTA Ödüllerinde çeşitli dallarda ödüller kazandı.

Cyrano, 17.yüzyılda geçen ve evrensel olan karşılıksız aşk, romantizm, savaş, şövalyelik gibi olguları başarıyla yansıtan bir dönem filmi. Müzikal olarak gerçekleştirilen filmin şüphesiz müzikleri de dikkat çeken sinematografik ögelerin  başında geliyor. Diğer yandan oyunculuk bağlamında bir ensemble olduğunu iddia etmek abartı sayımamalı...

İngiliz görüntü yönetmeni ve Oscar adaylığı da bulunan Seamus McGarvey’nin, filmin doğasını kavrayan estetize edilmiş görüntüleri ve diğer yandan sanat yönetmeni ekibinin filmin yansıttığı dönemin başarılı bir atmosfere dönüştürülmesindeki katkıları ile “Cyrano”, yönetmen Joe Wright’ın filmografisinde öne çıkan filmler arasında yerini alıyor. Filmin 1 dalda Oscar adayı, 4 dalda ise BAFTA adayı oldunu da ekleyelim.

Ülkemizin sinema ve dizi film sektöründe dönem filmleri yapılmamasının daha doğru olacağı yönünde yeni bir hafıza tazelemesi yaratan da bir film “Cyrano”...  Diğer yandan gazeteci Soner Yalçın, sansürle ilgili bir yazısında yüzyıllara meydan okuyan sahne oyunu Cyrano de Bergerac hakkında şu saptamalar da bulunmuş: Yıldız Sarayı’nda padişahın huzurunda tiyatro oynayan ve nişanla ödüllendirilen Sarah Bernhardt, Edmond Rostand’ın konusunu Kitab-ı Mukaddes’ten alınan “La Samaritaine”nin başrol oyuncusuydu. Sarah Bernhardt’a kapılarını açan Yıldız Sarayı nedense Edmond Rostand’ın ölümsüz eseri Cyrano de Bergerac’ı yasakladı. Oyunun İstanbul’a gelişine izin verilmedi. Kimine göre bunun nedeni; Cyrano de Bergerac’ın uzun burnunun II. Abdülmahid’e benzemesiydi...

KAYNAKLAR: