Prof. Dr. Öner Günçavdı, Eurostat'a sordu: TÜİK verileri internetten topluyor, yok hükmündedir!

Kamuoyunda enflasyonun hesaplanma yöntemine ilişkin tartışmalar devam ediyor. İktisatçı Prof. Dr. Öner Günçavdı, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) veri toplama yönteminin izini sürdü. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ile temasa geçen Günçavdı, dikkat çeken sonuçlara ulaştı.

tclira.com’a açıklamalarda bulunan Prof. Günçavdı, şu ifadeleri kullandı:

“Pandemi döneminde bizim haberimiz olmadan veri toplama yöntemi değişmiş. O dönem, bütün Avrupa’da ve Türkiye’de online toplanmaya başlandı. Eurostat, verinin bütünlüğünü sağlamak için bir metot önermiş ve bu uygulamaları biz dahil diğer ülkelere göndermiş. TÜİK, geçici olan online veri toplama meselesini yaygınlaştırmış. Bu online veriler dünyada daha nasıl kullanılacak belli değil. Prosedürlere uymayan, kafalarına göre bir yöntem geliştirmişler. Verilerin yüzde 40 küsuru barkoddan ve yüzde 5’i de web’ten geliyor. TÜİK başkanının 51 sayfalık sunuşunda bunu gördük. Bunun üzerine ben de Eurostat ile temasa da geçtim.”

TÜİK’in pandemide yayınlanan Eurostat ve IMF yönergelerini referans gösterdiğini ama onlara da uymadığını anlatan Günçavdı, “Böyle yaptığınız zaman bölgesel düzeyde verilere ulaşamıyorsunuz. İnternetteki fiyatlar şirkete özeldir. Zaman zaman bu fiyatlar ve ürünün nitelikleri değişir. Teknik manada açıklanması gereken sorular var. Toplanan verinin nasıl kullanıldığı da net değil. Bunlar bu şekilde olmaması lazım” dedi.

'Olsa olsa yöntemi' kullanılıyor

Markette satılan ürünün üzerindeki barkodun ürünün miktarı ve fiyatı hakkında bilgiler verdiğini belirten Prof. Günçavdı, internette satılan ürünün ise sadece fiyatı olduğunu kaydetti. Günçavdı, “Kaç adet ve gramajı belli değil. Fiili satış miktarı gitmiyor. Bu fiyatlar sürekli oynak, internette 6-7 farklı zeytinyağı fiyatı var. Bunları nasıl toplulaştırıyor bilmiyoruz. Bir metotları da yok. Hangi marketlerden alıyor, bunlar toplam satışın yüzde kaçıdır, hangi dönem aralıkları ile alıyor. Ayda 3 kere topluyor veri ama sürekli veri geliyor buraya. Sahadan aldığı veri ile nasıl harmanlıyor? Bunun adı ‘olsa olsa yöntemi’dir. Sitesinde metodolojisi de yok” diye konuştu.

Eurostat bu yöntemi önermiyor

Bu boyutta internetten veri kullanan hiçbir ülkenin olmadığını anlatan Günçavdı, şöyle konuştu:

“Eurostat bunu önermiyor, Biz ise Türkiye’de kullanıyoruz. Eurostat madde bazında açıklamıyor deniyor, Danimarka’ya bakıyorsunuz orada var. Avrupa’da bu veri kullanılmıyor, sahada toplanıyor. Almanya sadece kontrol amaçlı olarak kullanıyor. Çok sınırlı kullanım var. Sahadan da veri toplanıyor. Bizimkiler hiç kimsenin haberi olmadan girmişler bu işe. İşte bu yüzden TÜİK ile İTO (İstanbul Ticaret Odası) ve Kıbrıs verileri arasındaki makas açılıyor. İTO sahadan eski usul gidiyor. İTO demode kaldı dedikleri de bu. Oysa İTO daha doğru bir yöntemle ölçüyor. Dolayısıyla bir makas oluşuyor. Bu veriye müdahale değil, hesaplama yönteminde kafalarına göre hareket etmektir. İnternetten veriyi manipüle etmek daha kolaydır. Ama sahadan toplayınca müdahalesi çok zordur.”

‘Veriler benim için yok hükmündedir’

Veri toplama yönteminin değişimi ile ilgili TÜİK’in kamuoyunu bilgilendirmesi gerektiğini söyleyen Prof. Günçavdı, “Geçmişte konuşulurdu. Tartışmak, kamuoyunu bilgilendirmek lazım. Kamuda bu verileri kullanan TCMB, meslek örgütleri, sendikalarla konuşulması, anlaşılması gerekiyordu. Bu soruların cevapları verilmeden, taraflar ikna edilmeden olmaz. Ben iktisatçı olarak veriler manipüle ediliyor demem. Yok hükmündedir derim. Biz bunları söylerken iktisatçı arkadaşların bu veriler üzerine yorum yapmaları da doğru değildir. Hadi sağduyu ile söyleyeyim, belki TÜİK haklıdır. Ama dediğim gibi, bir iktisatçı olarak TÜİK’in böyle bir hesaplama yöntemini yok hükmünde kabul ediyorum” dedi.