Emre Özpeynirci

10 ayda otomobil satışları 750.935 adetle tüm zamanların rekorunu kırarken, bunda ÖTV muafiyetli araç satışlarının payının yüksek olduğu belirtiliyor. Sektör yetkilileri satılan otomobillerin 300 bin adede yakının ÖTV muaf olduğunu iddia ederken, 2025’te 2.3 milyon TL’ye yükselecek muaf limitinden araç almayı hedefleyen önemli bir kitle olduğunu da belirtiyor.

Türkiye’de 2024 yılının ilk 10 ayında otomobil satışları geçen yıla göre %0,2 oranında artarak 750.935 adetle tüm zamanların rekorunu kırdı. Rekor yılı olan 2023’ten çıkıp, belirsizliğin hakim olduğu, fiyatların, faizlerin yükseldiği ve kredi bulunurluğunun azaldığı 2024’te yeni rekorların yaşanmasının ana sebebi ise ÖTV muafiyetli araç talebinin artması oldu. Hatırlatmak gerekirse Türkiye’de engelli bireylere kolaylık sağlamak adına, engellilik oranı yüzde 90 ve üzerindeki vatandaşlar Özel Tüketim Vergisi’nden (ÖTV) muaf yani ÖTV’siz otomobil satın alabiliyor. Sektör yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda 10 ayda otomobil satışların yüzde 40’a yakını yani yaklaşık 300 bin adedinin ÖTV muafiyetli araçlardan oluştuğu iddia ediliyor. Sadece ekim ayında satılan 75.662 adet otomobilin yüzde 50’sinin ÖTV muaf dilimine giren modellerden oluştuğunu söyleyen yetkililer, “Tabi ki hepsinin bu şekilde satıldığını söylemiyoruz. Ama hâlâ azımsanmayacak bir adet. 10 ay sonunda ise 300 bin adede yaklaşmıştır” yorumunu yapıyor.

C SINIFININ PAYI %55

ÖTV muafiyetli otomobil talebinin bu yıl geçmiş yıllardan daha yüksek olmasının sebebi ise engelli vatandaşlar için araç alımında uygulanan istisna limitinin yükselmesinden kaynaklanıyor. Bu yıl 1 Ocak’tan itibaren geçerli olmak üzere malul ve engelli vatandaşlar için araç alımında uygulanan istisna limiti 1 milyon 4 bin 200 TL’den yeniden değerleme oranı olan yüzde 58,46 artışla 1 milyon 591 bin 200 liraya yükselince, bu limit içine giren araç sayısında önemli artış yaşandı. Özellikle C-SUV sınıfında alınabilecek otomobil sayısının artması yaşanan talep patlamasında etkili oldu. Zaten 10 ay sonunda C sınıfının payının yüzde 55’in üstüne çıkması da bunun bir göstergesi.

ŞİMŞEK’İN KAYBI NEDİR?

Sanıyorum bu durumdan bir tek Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek mutlu değil. Çünkü otomobil satışlarının 3’te 1’den fazlasının ÖTV’siz olması hazinenin kasasına giren paranın azalmasına sebep oldu. Hatırlatmak gerekirse 2024 yılına 497 milyar TL’lik ÖTV gelir hedefiyle giren hükümet 9 ay sonunda 311 milyar TL ile bu hedefin ancak yüzde 70’ine ulaştı. Temmuzdan itibaren az da olsa gerilemeye başlayan otomotiv pazarı ve ÖTV tahsilatıyla 2024 hedefi yıl sonunda tutar mı, hep birlikte göreceğiz. Ama en azından ÖTV muafiyetli otomobillerle 9 ay sonunda devletin kasasına 100 milyar TL’ye yakın az kaynak girdiğini söyleyebiliriz. Ama tabi ÖTV muafiyeti uygulaması olmasa 300 bine yakın olmasa da yine otomobil satılacağından yola çıkarak kaybın en az 50 milyar TL civarında olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Rapor alana %44 indirim yapılıyor

Engelli otomobil fiyatının hesaplanması için aracın vergiler dahil satış fiyatı üzerinden yüzde 20 KDV oranı hesaplanarak fiyattan düşülüyor. KDV’yi çıkardıktan sonra satış fiyatından ÖTV bedeli de düşülüyor. Son olarak ortaya çıkan miktara KDV oranı da eklenerek, aracın ÖTV muafiyetli fiyatı ortaya çıkıyor. Bir örnek vermek gerekirse; bugün engelli raporuyla 1 milyon 591 bin 200 TL’lik üst limitte yer alan bir otomobili yüzde 44,44 indirimle 884 bin TL’ye alabiliyorsunuz. İşte 10 ayda yaşanan talep patlamasının sebebi de bu yüksek indirim. Sonuç olarak Türkiye’de son dönemde yüksek vergiler ve yüksek fiyatlar nedeniyle otomobil almak imkansız hale gelirken, ÖTV’siz otomobil için rapor alıp bu fırsattan yararlanmak isteyenlerin sayısı hızla arttı. ÖTV muafiyetli araç alımında yaşanan bu artış sonrası, “Türkiye’de bu kadar otomobil alacak engelli var mı?”, “Bu kadar rapor nasıl alınıyor” yorumlarını da beraberinde getiriyor.

Limit 2.3 milyon TL olunca ne olacak?

2025 yılı için uygulanacak yeniden değerleme oranı yüzde 43.93 olurken bu da engelli bireylerin Özel Tüketim Vergisi’nden (ÖTV) muafiyetli satın alabileceği araç üst limitini belirledi. 2024 yılında 1 milyon 591 bin 255 TL olarak uygulanan ÖTV muafiyetli araç üst limiti, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yüzde 43.93 artışla 2 milyon 290 bin 293 TL’ye yükselecek. Böylece engellilerin ÖTV ödemeden satın alabileceği sıfır otomobil üst limiti 2025’te 699 bin TL artacak. Sektör yetkilileri 2.3 milyon TL’lik daha üst segment araç almayı hedefleyen önemli bir kitle olduğunu belirtiyor. Sonuçta döviz yükselmezse, bu rakama daha yüksek seviye araç alma şansları olacak. Ama üst limitle ilgili son sözü Cumhurbaşkanı Erdoğan söyleyecek.

Kısıtlamanın 10 yıla çıkması gündemdeydi

2025 yılı bütçe teklifinin TBMM’ye sunulmasıyla birlikte, önümüzdeki yıl hedeflenen ÖTV tahsilatı tam anlamıyla kafaları karıştırmıştı. Çünkü Meclis’e sunulan 2025 bütçe teklifine göre, motorlu taşıtlardan tahsil edilecek ÖTV gelirinin %64,4 artışla 818.8 milyar TL’ye ulaşması bekleniyor. Pazarın üç aşağı beş yukarı 1.1 milyon adedi aşacağı belli olan 2024 yılında henüz 497 milyar TL’lik hedefin tutacağı bile belli olmamışken, 2025 yılında yüzde 64,4’lük ÖTV artışı beklentisi, ‘acaba yeni vergi artışları mı hedefleniyor?’ sorusunu gündeme getirmişti. Ama 2024’te ÖTV muaf araçlar hesaba katıldığında, normalde toplanması gereken rakam 600 milyar TL’yi bulacağından, 2025 bütçe hedefinin bu doğrultuda yapıldığı da gelen haberler arasında. Unutmadan bu yıl içinde Mehmet Şimşek'in hazırladığı yeni vergi paketinde engellilerin ÖTV'siz araç alma süre kısıtlamasının 5 yıldan 10 yıla çıkarılacağı maddesi yer almış, sonra bu karar rafa kalkmıştı.

Elektrikli viraj ustası

Hyundai, elektrifikasyondaki iddiasını 650 beygirlik bir sportif modelle pekiştiriyor. Yüksek performanslı araçlar için kurulan N markasının ilk elektrikli modeli olan IONIQ 5 N, 4 milyon 930 bin TL’den başlayan fiyatlarla satışa sunuldu. Hyundai’nin E-GMP yani elektrik global modüler platformuyla üretilen IONIQ 5 N, 21.000 devre kadar çalışan iki adet elektrikli motora sahip. En yeni nesil 84 kWh pil ile donatılan otomobil, yüksek enerji için motordaki iki kademeli invertör sayesinde 448 kW/609 PS ve 740 Nm tork (NGB devredeyken 478 kW/650 PS ve 770 Nm) güç sunuyor. Maksimum 260 km/s hıza ulaşabilen IONIQ 5 N, 0-100 km/s hızlanmasını ise sadece 3,5 saniyede (NGB ile 3,4 saniye) tamamlıyor. Tamamen elektrikli aracın menzili ise ortalama olarak 448 kilometre. Şehir içindeki ulaşabildiği menzil ise 589 km’ye kadar çıkabiliyor (WLTP). Modelin viraj ustası olarak adlandırılması ise sürüşün heyecanını artırmak için özel olarak geliştirilmiş yürüyen aksamdan ve aktif sistemlerden geliyor.