Yurt dışında olunca akademik özgürlük akıllara geldi: İÜ, Boğaziçi ve Ankara Üniviersitesi'nin hak arama eylemleri ile sınavları

Ersan Kınık

İsrail'in Gazze saldırılarına yönelik ABD'deki üniversitelerde başlayan protestolar devam ederken, ABD polisinin eylemcilere yönelik sert müdahalesi tepki toplamaya devam ediyor. Türkiye'nin önde gelen üniversiteleri de yayımladıkları bildirilerle, üniversitelerdeki öğrenci ve akademisyenlere yönelik polis müdahalelerini kınayarak "İnsan hakları" vurgusu yaptı. Peki, Türkiye'de meydana gelen hak arama eylemlerinde, üniversite yönetimlerinin tutumları ne olmuştu?

İsrail’in 7 Ekim 2023 tarihinde Filistin’e yönelik başlattığı saldırılara karşı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki üniversitelerde başlayan eylemler artarak devam ediyor.

Üniversite yönetimleri ise, çeşitli yasaklama kararları alarak protestoların önüne geçmeyi amaçlıyor. Bu önlemler arasında, uzaktan eğitime geçmek gibi uygulamalar da yer alıyor.

Gazze eylemlerine destek veren öğrencilerin yanı sıra, akademisyenler de polis şiddetine uğrayıp, eylemlere katıldıkları gerekçesiyle kelepçelenerek gözaltına alınıyor.

ABD'nin Columbia Üniversitesi'nde başlayan ve kısa sürede New York Üniversitesi (NYU), Harvard, The New School, Stanford, Yale, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), Michigan, California, Kuzey Carolina, Tufts ve Texas gibi üniversitelere yayılan Filistin’e destek eylemleri devam ediyor.

Protestoların devam ettiği Emory Üniversitesi'nde öğrencilerine destek veren ekonomi profesörü Caroline Fohlin ile Felsefe Bölümü Başkanı Noelle McAfee polis tarafından gözaltına alındı

George Washington Üniversitesi’nde ise akademisyenler, öğrencilerini polise karşı korumak için bariyer oluşturdu.

Türkiye'nin önde gelen üniversitelerinden bildiri yayımlandı

Türkiye’nin önde gelen üniversiteleri de, ABD üniversitelerindeki polis müdahalelerini kınayan bildiriler yayımladı.

Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve çok sayıda üniversite yönetimi, ABD’deki polis müdahalelerine tepki göstererek “İnsan hakları” vurgusu yaptı.

Türkiye’deki üniversitelerin yayımladığı bu bildiriler, akıllara başta Boğaziçi eylemleri olmak üzere çeşitli üniversite protestolarına yapılan müdahaleleri getirdi.

Türkiye'deki protestolar, üniversite yönetimleri tarafından nasıl karşılanmıştı?

ABD’deki polis müdahalelerine ve gözaltılara tepki gösteren üniversitelerin, kendilerine yönelik gerçekleştirilen protestolara karşı tutumu nasıl olmuştu?

15 Temmuz 2016 yılındaki darbe girişiminin ardından OHAL ilan edilmiş, ve çok sayıda Kanun Hükmünde Kararname ile kamuda ihraçlar yaşanmıştı.

Bu ihraçlardan, akademi de nasibini almış ve çok sayıda akademisyen, üniversitelerden ihraç edilmişti. İhraç edilen akademisyenler arasında “Barış için Akademisyenler” de yer almıştı.

Ankara Üniversitesi

9 Şubat 2017 tarihinde yayımlanan 694 sayılı KHK ile yaşanan ihraçlara karşı Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’nde bir araya gelen akademisyenler, cübbelerini kampüs girişine sererek eylem yapmıştı.

Üniversiteye giren polisler, akademisyen cübbelerini ezerek akademisyenlere biber gazıyla müdahalede bulunmuş ve olaylar neticesinde aralarında akademisyenlerin de bulunduğu 12 kişi gözaltına alınmıştı.

Boğaziçi Üniversitesi

Türkiye’nin en önemli üniversite eylemlerinden biri de 2021 yılında başlayan Boğaziçi protestoları olmuştu.

Boğaziçi Üniversitesi’nde Boğaziçi mezunu olmayan Prof. Dr. Melih Bulu’nun, 2 Ocak 2021 yılında yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararnamesiyle rektör olarak atanması infiale yol açmıştı.

Öğrenciler ve akademisyenler tarafından 4 Ocak’ta başlayan protesto gösterileri, çok sayıda üniversiteye yayılmış ve aylarca süren protestolarda toplam 560 kişi gözaltına alınırken, 9 kişi tutuklanmıştı.

İlerleyen süreçte Ağustos ayında Boğaziçi Rektörü Melih Bulu, gece yarısı kararnamesiyle görevden alınmış, yerine Prof. Dr. Naci İnci’nin atandığı duyurulmuştu.

Naci İnci’nin göreve gelmesinden sonra da devam eden eylemlerde, İnci’nin makam aracına binmesine engel olmak isteyen öğrencilere soruşturma açılmış ve bu soruşturma neticesinde 2 öğrenci daha tutuklanarak cezaevine gönderilmişti.

İstanbul Üniversitesi eylemleri

İstanbul Üniversitesi’nde de çeşitli tarihlerde, YÖK protestoları, yemekhane zamları protestoları, 10 Ekim Ankara Gar Katliamı anmaları nedeniyle defalarca kez üniversiteye polis girmiş ve çok sayıda öğrenci gözaltına alınmıştı.

2020 yılında yemekhanelere gelen zamları protesto eden ve Rektörlüğe dilekçe vermek isteyen İstanbul Üniversitesi öğrencilerine polis copla müdahale etmişti.