Uzmanlar ikiye bölündü: Suriyelilerin dönüşü konut piyasasını nasıl etkileyecek?

Türkiye’de sayısı yaklaşık 3 milyon olan ve geçici koruma altında bulunan Suriyelilerin geri dönmeye başlamasının kiralık ve satılık konut fiyatlarına olumlu yansıması bekleniyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gayrimenkul Hizmetleri Meslek Komitesi Başkanı Hakan Akdoğan, Suriyelilerin geri dönüşünün özellikle kira fiyatlarına olumlu katkısı olacağını söyledi.

Akdoğan, “Özellikle kiralık konut tarafında arz-talep dengesinin bozuk olması fiyatları artırıyordu. Talebin yüksek olması fiyatlara ciddi şekilde olumsuz yansımış ve kiraları artırmıştı. Kiralık arzımız az ancak talep çok canlı ve sürekli artıyor. Bu da fiyatları artırıyor ve ev sahiplerinin elini güçlendiriyor, şartları da kiracı açısından ağırlaştırıyor” dedi.

Mülk sahipleri ağır şartlar...

Suriyelilerin boşaltacağı evler sayesinde kiralık konut arzının artacağını dile getiren Akdoğan, “Boşalan evlerin hızlı şekilde kiraya verilmesi için mülk sahipleri ağır şartlar sunamayacaktır diye düşünüyorum. Suriyeli göçmenler belirli bölgelerde yoğunlaşıyordu. Özellikle o bölgelerde kira fiyatlarının normalleşeceğini ve bir süre stabil kalacağını düşünüyoruz. Ancak bu durum her yer için geçerli olmayacaktır. Özellikle Suriyelilerin yoğun yaşadığı bölgelerde olacaktır. Kendi vatandaşımız için ciddi seçenek ve alternatifler ortaya çıkacak. Eve ulaşma ve ev kiralama biraz daha kolaylaşacaktır” diye konuştu.

Fiyatlar düşecek mi?

İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa da İstanbul’da ciddi bir Suriyeli sayısı bulunduğunu belirterek, “Konut kiralarının artmasının ana sebeplerinden birisi göçmen ve mültecilerdi. Özellikle birkaç aile bir araya gelince yüksek kiraları ödeyebiliyorlardı. Bu nedenle bölgedeki kiralar yükseliyordu. Şimdi Suriye’ye ciddi bir geri dönüş olacağı belirtiliyor. Bunun gerçekleşmesi kira fiyatlarını kısmen düşürebilir ve bir süre artmamasını sağlar” ifadelerini kullandı. Ancak kiralardaki muhtemel düşüşün veya kiralık konut arzının artmasının zaman alacağını dile getiren Aşa, “Kısa vadede olmasını beklemiyorum. Emlak piyasasına ciddi olumlu etkisi olacaktır ancak belirli bir zaman sonra olacaktır” değerlendirmesini yaptı.

Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS) Başkanı İsmail Özcan ise henüz kiraların düşüp düşmeyeceğini konuşmak için çok erken olduğunu kaydederek şöyle konuştu: "Türkiye’deki 3 milyon Suriyelinin ortalama 600 bin konutta yaşadığını düşünürsek, bunların yarısının veya yarıya yakınının İstanbul’da olduğunu kabul edersek megakentteki 300 bin konutta Suriyeliler kalıyor diyebiliriz.

Tüm Suriyeliler dönerse ciddi sayıda boş daire ortaya çıkar, arz sıkıntısını bir süre ortadan kaldırır. Özellikle Gaziantep gibi Suriyelilerin yoğun yaşadığı yerler soluk alır. Ancak 1,5-2 milyonunun döneceği belirtiliyor. Bu da özellikle kiralık konutlara olumlu yansıyacaktır. Arz sıkıntılı olduğu için kiralarda hemen düşüş yaşanmaz ancak kiralar bir süre stabil kalır, artmaz.

Ev satışları artar mı?

Gayrimenkul Danışmanı Selçuk Hiçdurmaz, Suriyelilerin dönüşünün olumlu ve olumsuz etkilerinin olacağını belirterek, “Özellikle İstanbul’da Esenyurt, Başakşehir ve Beylikdüzü ilçeleri ile Gaziantep, Şanlıurfa gibi bazı bölgeler çok daha fazla etkilenecektir. Ülkelerine dönecek olanların daha önce satın aldığı gayrimenkullerden güzel bir kâr ettiğini söyleyebiliriz. Bu yüzden gayrimenkullerini uygun bir fiyattan satabilirler. Kira fiyatlarının da düşeceğini söyleyebiliriz” dedi.

Esad rejiminin devrilmesi ile Suriye’de yeni bir hükûmetin kuruluyor olması, mülteciler için geri dönüş fırsatını doğurdu. Ülkemizde kayıtlı 3 milyona yakın mültecinin ülkelerine geri dönmesi ile ilgili hazırlıklar yapılıyor. Bu durum iş dünyası tarafında da yankı buldu. Çünkü 100 bini kayıtlı, kayıt dışı ile birlikte 1 milyonu bulan Suriyeli işçiler, Türk iş gücü piyasasında kayda değer bir etki oluşturuyor. Türkiye gazetesinde konuşan iş dünyasından bir kesim, “Suriyelilerin dönmesi sorun olmaz, ülkemizdeki iş gücü bize yeter, ayrıca kayıt dışı ekonomiye olumlu etkisi olur” açıklaması yaparken; diğer bir kesim ise, “Ağırlıklı olarak emek yoğun sektörde çalıştıkları için dönüşler kayıp oluşturacaktır, gençlerimiz emek yoğun sektörlere ilgi duymuyor” açıklaması yapıyor. Öte yandan ülkemizde 12 bin Suriye sermayeli şirket de bulunuyor.

TESK Başkanı Bendevi Palandöken, “2013 sonrası Suriyeliler ülkemizdeki iş gücüne katılmaya başladı. O günden bugüne birçok alanda üretime katkı sağladılar. Bugün itibarıyla ülke üretiminde Suriyeli işçiler belli bir paya sahip. Ancak kalifiye olanlar Avrupa’da gitti.

Bizde daha çok vasıfsız ve niteliksiz olanlar kaldı. Bir kısmı da ülkemizde şirket kurdu ve hayatını sürdürmeye başladı. Geri dönecek olanların büyük kısmı kadınlar ve çocuklar olacaktır. Burada çalışan veya şirket kuranların büyük kısmının geri dönmeyi tercih edeceğini düşünmüyorum. Çünkü orada henüz belirsiz bir durum var. Şayet dönüşler kayda değer şekilde olursa, Türkiye’nin kendi kendine yetecek kadar iş gücü bulunuyor. Bir sorun yaşanmaz. Hatta kayıt dışı ekonomi azalır ve iş gününe katılım oranı da artacaktır” dedi.

PAGEV Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu da “Suriyeli işçilerin ülkelerine dönmesi hâlinde, ülkemizde iş gücü piyasasında bir kayıp yaşanacaktır. Bugüne dek özellikle niteliksiz eleman açığını ciddi boyutta kapattılar. Ülkemizde şirket kurmuş, daha varlıklı Suriyelilerin dönme ihtimali daha düşük görünüyor.

Olası bir işçi göçü vasıfsız olanlar tarafında yaşanacaktır. ‘Benim firmamda Suriyeli çalışmıyor’ demek doğru bir yaklaşım değil, çünkü Suriyeli işçiler dolaylı olarak tüm iş gücü piyasasını etkiliyor. Bu süreçte şirketler açısından, eleman bulma sorunu artabilir. "