Tarım, gıda ve içecek sektörü ilk 8 ayda 16,48 milyar dolar ihracat yaptı

Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF), tarım, gıda ve içecek sektöründe yılın ilk 8 ayına ait dış ticaret verilerini açıkladı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, bu yılın ilk 8 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü geçen yıl aynı döneme göre yüzde 4,68 artışla 16,48 milyar dolar ihracat ve yüzde 12,65 artışla 15,54 milyar dolar ithalat yaptı.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan Dış Ticaret Verileri’ne göre, Ağustos 2023 itibarıyla aylık temelde ise ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 5,01 artışla 2 milyar 60 milyon dolar olurken, ithalat ise geçen yıl aynı aya göre yüzde 22,52 azalarak 1 milyar 410 milyon dolara geriledi. Ağustos ayında, buğday ithalatı yüzde 31,4 artarken, soya fasulyesi ithalatı yüzde 20,4 düştü.

Ağustos ayında sığır ithalatı ve pirinç ithalatında büyük artış

Temmuz ayından sonra Ağustos ayında da en dikkat çekici gelişme sığır ve pirinç ithalatındaki artış oldu. Bu ayda sığır ithalatı yüzde 771,4 ve pirinç ithalatı yüzde 1620,7 oranında arttı. Yılın ilk 8 ayında toplam 578,7 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yapılırken, sadece Ağustos ayındaki sığır ithalatının tutarı 110,6 milyon dolar oldu. Ağustos ayındaki sığır ithalatında en büyük pay 36,9 milyon dolar ile Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 27,8 milyon dolarla Uruguay ve 11,4 milyon dolarla Çekya izledi.

Ağustos ayında Dış Ticaret Dengesi fazla verdi

Bu yıl Temmuz ayından sonra Ağustos ayında da tarım, gıda ve içecek sektöründe Dış Ticaret Dengesi fazla verdi. Mayıs ve Haziran aylarında açık verdikten sonra Temmuz ayında 390 milyon dolar fazla veren Dış Ticaret Dengesi, Ağustos ayında da 940 milyon dolar fazla verdi. Her ne kadar Ağustos ayında sektör dış ticaret fazlası verse de geçen yıl Ağustos ayında 1,95 milyar dolar olan dış ticaret fazlası bu yıl aynı ayda yüzde 51,62 gerilemiş oldu. 

Yılın ilk 8 ayında birim ihracat değeri geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 1,03 yükselişle, 1.204 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 12,26 düşüşle, 611 dolar/ton oldu.

Dış ticarette öne çıkan ürünler

2023 yılının ilk 8 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 971,4 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 642,4 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı ve 539,7 milyon dolar ile fındık içi izledi. Bu ürünler, Ağustos ayı itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13,06’sını oluşturdu.

Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 721 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 313 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 36 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yüzde 32,6’sını oluşturdu.

Ağustos ayı itibarıyla ihracat ve ithalatta durum

Aylık temelde değerlendirildiğinde, Ağustos ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 155,8 milyon dolar ile buğday unu alırken, bu ürünü 91,8 milyon dolar ile mısır dane ve 80,2 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izledi. 

Aynı ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 153,5 milyon dolar ile buğday, 110,6 milyon dolar ile sığır ve 105,9 milyon dolar ile pirinç olarak sıralandı.   

İthalatta Rusya ve Ukrayna ilk sıradaki yerini korudu

Bu yılın ilk 8 ayında yapılan ithalatta ilk sırayı 2 milyar 721 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 1 milyar 990,6 milyon dolar ve Ukrayna’dan 689,7 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Bu iki ülkenin toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 98,4 oldu. 

Aylık temelde bakıldığında ise Ağustos ayındaki 153,5 milyon dolarlık buğday ithalatının 136,6 milyon doları Rusya’dan yapıldı. Rusya’nın ardından Ukrayna’dan 16,9 milyon dolarlık buğday ithalatı yapıldı. 

Ağustos ayı itibarıyla yılın ilk 8 ayında buğdaydan sonra 1 milyar 313,6 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 1 milyar 36,9 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 788,5 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi Ukrayna (386,7 milyon dolar) ve ABD (116,3 milyon dolar) takip etti. Ayçiçeği yağında ise sıralama 667 milyon dolar ile Ukrayna, 353 milyon dolar ile Rusya ve 15,7 milyon dolar ile Bulgaristan oldu.

Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümünün Rusya ve Ukrayna’dan yapılmasına devam edildi. 

En fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler

Bu yılın 8 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 1 milyar 783 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla Bitkisel Yağ sektörü (1 milyar 634 milyon dolar), Yaş Meyve sektörü (1 milyar 268 milyon dolar), Makarna sektörü (1 milyar 120 milyon dolar) ve Sert Kabuklu Meyveler sektörü (1 milyar 114 milyon dolar) takip etti.

Şeker ve Şekerli Mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 12,64, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 11,59, Yaş Meyve sektörünün yüzde 8,99, Makarna sektörünün yüzde 7,94 ve Sert Kabuklu Meyveler sektörünün yüzde 7,9 oldu. 

Yine aynı dönemde en fazla ithalat 4 milyar 39 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; Un (2 milyar 947 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2 milyar 616 milyon dolar), Canlı Hayvan Ticareti (598 milyon dolar) ve Bakliyat (545 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.

Hayvan Yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 30,48, Un sektörünün yüzde 22,24, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 19,74, Canlı Hayvan Ticareti sektörünün yüzde 4,51 ve Bakliyat sektörünün yüzde 4,12 oldu.

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler

Bu yılın ilk 8 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 413 milyon dolar ile (yüzde 58,37 artış) Makarna sektörü geldi. Bu sektörü 208 milyon dolar ile (yüzde 13,17 artış) Şeker ve Şekerli Mamuller sektörü, 172 milyon dolar ile (yüzde 11,78 artış) Bitkisel Yağ sektörü, 161 milyon dolar ile (yüzde 28,51artış) Sebze sektörü ve 85 milyon dolar ile  (yüzde 59,21 artış) Tohumculuk sektörü izledi.  

Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör, 221 milyon dolar ile (yüzde 34,35 düşüş) Beyaz Et sektörü oldu. Ayrıca Süt ve Süt Ürünleri sektörü 211 milyon dolar (yüzde 47,54 düşüş), Salça ve Konserve sektörü 65 milyon dolar (yüzde 10,73 düşüş), Ambalajlı Su sektörü 26 milyon dolar (yüzde 13,49 düşüş) ve Canlı Hayvan Ticareti sektörü 25 milyon dolar (yüzde 36,36 düşüş) geriledi. 

Bu yılın ilk 8 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 646 milyon dolar ile (yüzde 28,1 artış) Un sektörü oldu. Bu sektörün ardından, Canlı Hayvan Ticareti sektörü 517 milyon dolar ile (yüzde 643 artış), Pirinç Değirmenciliği sektörü 335 milyon dolar (yüzde 1.202,8 artış), Bakliyat sektörü 191 milyon dolar ile (yüzde 54 artış) ve Kakao ve Çikolata sektörü de 118 milyon dolar ile (yüzde 27,7 artış) ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.

Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 236 milyon dolar ile  (yüzde 5,5 düşüş) Hayvan Yemi sektörü,  18 milyon dolar ile (yüzde 4 düşüş) Şeker ve Şekerli Mamuller sektörü ve yine 13 milyon dolar ile Kurum Meyve ve Sebze sektörü  (yüzde 33,2 düşüş) oldu.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

Bu yılın ilk 8 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 1 milyar 892 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 175 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 117 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 77 milyon dolar ile ABD’ye ve 717 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 7 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,27’sini oluşturdu.

Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 3 milyar 940 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 326 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 326 milyon dolar ile Brezilya, 712 milyon dolar ile ABD ve 659 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 57,67’sini oluşturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 40,32’sine denk düştü.

Türkiye, yılın ilk 8 ayında en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya ambalajlı fındık, fındık içi, kiraz, Rusya’ya ise alabalık, mandalina ve tohumluk ayçiçeği ihraç etti. 

Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan buğday, ham ayçiçeği yağı, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, kahve ve sığır ithal etti. 

NOT: TÜİK’in açıkladığı Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasılları arasındaki tüm Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) kalemleri ile 29’uncu fasıl ve 35’inci fasıldan seçili ürünler dâhil edilmiştir.