Ekonomik zorluklar hayatı şekillendiriyor: Beyaz yakadan emekliye tüketici alışkanlıklarında çarpıcı değişimler

Küresel ekonomik dalgalanmalar ve yüksek enflasyon, Türkiye’de tüketici alışkanlıklarını derinden etkiledi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Pazarlama Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Süphan Nâsır başkanlığında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’dan Dr.Öğr.Üyesi Yonca Nilay BAŞ ve Medipol Üniversitesi’nden Dr.Öğr.Üyesi Fatma Betül ORTAKÖY'den oluşan araştırma ekibi, tüketicilerin harcama kalıplarındaki değişimleri gözler önüne serdi. Evlilik ve çocuk sahibi olma planlarından market alışverişine, tatil harcamalarından eğitim bütçelerine kadar pek çok alanda ekonomik zorlukların yarattığı etkiler dikkat çekiyor. Araştırmaya 2024 yılı Ekim ayında 1.968 kişi katıldı.

Araştırmaya katılanların %76’sı, ekonomik koşulların evlilik ve çocuk sahibi olma kararlarını doğrudan etkilediğini ifade etti. Artan yaşam maliyetleri, aile kurma hayallerini erteleyen bireylerin sayısında ciddi bir artışa işaret ediyor.

Sosyal hayatta büyük daralma

Sinema, tiyatro ve konser gibi biletli etkinliklere katılımın azaldığı görüldü. Katılımcıların %85’i bu tür etkinliklere ya hiç katılmadığını ya da birkaç ayda bir katılabildiğini belirtti. Dışarıda yemek yeme ise lüks haline geldi; sadece %22’si birkaç ayda bir arkadaşlarıyla dışarıda yemek yiyebiliyor.

Tatil hayal oldu

Her dört kişiden biri son üç yılda hiç tatile gitmediğini söylerken, %58’i tatil sıklığının azaldığını belirtti. Katılımcıların üçte biri ise tatile gitmek için kredi kartı taksitlerini tercih ediyor.

Marketlerde indirim avcılığı dönemi

Market alışverişlerinde fiyat karşılaştırma ve indirim takibi önemli bir alışkanlık haline geldi. Katılımcıların %55’i fiyat karşılaştırması yaparken, %51’i birden fazla marketten alışveriş yaptığını belirtti. İndirimdeki ürünler, düzenli alınan markaların önüne geçti.

Kredi kartı kullanımı artıyor, borçlar birikiyor

Araştırmaya katılanların %95’i kredi kartı kullanırken, %30’u borçlarını tam ödeyemediğini ifade etti. Kredi kartları, nakit sıkıntısı yaşayan tüketiciler için geçici bir çözüm sunarken borçlanmayı da artırıyor.

Eğitim ve sağlıkta memnuniyetsizlik dikkat çekiyor

Katılımcıların %21’i çocuklarını özel okullardan devlet okullarına almayı düşündüğünü belirtirken, %25’i bu planı gelecekte hayata geçireceğini söyledi. Eğitim sisteminden memnuniyetsizlik oranı %95’e ulaştı. Sağlık sistemine yönelik memnuniyetsizlik ise %55,9’a çıkarak son dört yılda %20’lik bir artış gösterdi.

Genel hayat memnuniyeti düşüşte

Araştırmaya katılanların %52’si genel olarak hayatlarından memnun olmadıklarını ifade etti. Ekonomik koşullardan memnuniyetsizlik oranı %95’le dikkat çekerken, katılımcılar demokrasinin işleyişine ve sağlık sistemine yönelik eleştirilerini de dile getirdi.

2024 yılında ekonomik koşullar, tüketici davranışlarını ve memnuniyet düzeylerini önemli ölçüde etkiledi. Araştırma, tüketicilerin zorluklarla nasıl başa çıktığını ve tasarruf alışkanlıklarını yeniden şekillendirdiğini gözler önüne seriyor. Enflasyon ve ekonomik daralmanın etkilerinin önümüzdeki yıllarda daha da belirginleşmesi bekleniyor.