Erdoğan tarihi 2023 olarak açıklamıştı; Türkiye'nin ilk uzay aracı 2026'da Ay'a yolculuk edecek
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Türkiye Uzay Ajansı (TUA) tarafından hazırlanan Milli Uzay Programı kapsamında Türkiye'nin 10 yıllık plan ve hedefleri açıklandı. Buna göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2023 olarak açıkladığı 'Ay'a çıkma' tarihi 2026'ya ertelendi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve Kurum çalışmaları ile ülkedeki kuruluşların katkılarıyla hazırlanan Milli Uzay Programı kapsamında Türkiye'nin 10 yıllık plan ve hedefleri belirlendi. Açıklanan 10 programdan ilki olan Ay Araştırma Programı ile ülkenin Ay'da mevcudiyeti bulunan sayılı ülkelerden biri olması amaçlanıyor.
Ay Araştırma Programı'nın ilk aşaması olan AYAP-1 kapsamında Ay'ın yörüngeden keşfi ve Ay yüzeyi ile ilk temasın gerçekleştirilmesi, ikinci aşamada ise AYAP-2 Projesi ile gezici keşif aracının (rover) Ay'a yumuşak inişinin gerçekleştirilmesi hedefleniyor.
AYAP-1 Projesi kapsamında Dünya'dan Ay yörüngesine ulaşarak buradan veri toplayan ve Ay yüzeyiyle temas sağlayan bir uzay aracı geliştirilerek görev operasyonları yürütülecek. Bu projeyle Türkiye'nin ilk Ay ve Derin Uzay görevinin gerçekleştirilmesi ve operasyonel tecrübe kazanılması hedefleniyor.
Ayrıca, yerli imkanlarla geliştirilen Hibrit İtki Sistemi'nin uzay tarihçesi kazanması, Ay yüzeyinden alınacak yüksek çözünürlüklü görüntüler ve bilimsel verilerin (Ay'daki suyun kökeni, mini-manyetosfer oluşumları, yüzey bileşenleri, yüzey sıcaklık ve yansıma haritaları, radyasyon) Türkiye'deki bilim insanlarınca bilgiye çevrilmesi planlanıyor.
Görev yapacak uzay aracının sistem seviyesi tasarım aşaması tamamlandı. Ayrıntılı tasarım (Ekipman/Modül/Bileşen Geliştirme) aşaması ise devam ediyor.
Araçta kullanılacak ekipmanların görev yeterlilikleri gözden geçirildi ve bazı ekipmanlar için yeterlilik modellerinin üretimleri başlatıldı. Uzay aracı kapsamında teslim süresi uzun ekipmanlar ve bileşenler için sözleşmeler imzalandı ve "Uzay Aracı Uçuş Modeli" üzerinde kullanılacak tüm ekipmanların planlaması tamamlandı.
Aracın alt sistem ve ekipmanların uçuş modellerinin üretilmesi sonrasında sistem seviyesi entegrasyonu gerçekleştirilecek ve ardından çevresel (titreşim, ısıl-vakum, elektromanyetik uyumluluk gibi) ve işlevsel testler yapılacak. Bütün süreçlerin 2026 yılında tamamlanması ve aynı yıl aracın fırlatılması planlanıyor.
Aracın tasarımı
Yurt dışından bazı bileşen ve ekipmanların tedariki özelinde işbirlikleri olmakla birlikte Ay görevinin ve uzay aracının tasarımları yerli olarak yapıldı. Aracın entegrasyonu, testleri ve operasyonları da Türkiye'nin altyapıları kullanılarak kendi beşeri sermayesi tarafından gerçekleştirilecek.
İlk görev (AYAP-1) kapsamında geliştirilen uzay aracı, AYAP-2 içinde planlanan yumuşak iniş görevinin gereksinimleri de dikkate alınarak tasarlanıyor. Ayrıca yumuşak iniş için gereken bazı ekipmanlar (iniş takımı gibi) ve teknolojilerle (görüntü destekli seyrüsefer gibi) birlikte AYAP-2 kapsamındaki gezici keşif aracına yönelik konsept tasarım çalışmaları da yürütülüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2021'deki açıklamasında, "2023 sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi milli ve özgün hibrit roketimizle Ay'a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz" demişti. Geçen yıl Sanayi ve Teknoloji Bakanı olan Mustafa Varank ise, bir soru önergesine verdiği yanıtta, Milli Uzay Programı Strateji Belgesinde, 2022-2030 yıllara arasında Ay’a insanlı bir gidiş hedefinin bulunmadığını açıklamıştı.
