Sadri Alışık’ın ardından 30 yıl: Yeşilçam’ın gülen yüzü anılıyor

Yeşilçam’ın efsane isimlerinden Sadri Alışık, vefatının 30. yıl dönümünde anılıyor. "Turist Ömer", "Küçük Hanımefendi", "Ayşecik", "Kartallar Yüksekten Uçar" ve "Çalıkuşu" gibi unutulmaz yapımlarla hafızalara kazınan sanatçı, sadece oyunculuğuyla değil, şair, ressam ve yönetmen kimliğiyle de iz bıraktı.

Tiyatroyla başlayan bir sanat yolculuğu

5 Mart 1925’te İstanbul’da doğan Mehmet Sadrettin Alışık, çocuk yaşta tiyatroya merak saldı. Paşabahçe 39. İlkokulu’nda eğitim alırken, bir sünnet töreninde izlediği Naşit Özcan Tiyatrosu gösterisi onu derinden etkiledi. Bu anının hayatındaki dönüm noktalarından biri olduğunu anlatan Alışık, tiyatroya olan ilgisini şu sözlerle ifade etmişti:

"Perde açıldığında, yalancıktan yaptıklarını biliyordum. Şimdi perde kapandı ve gerçek hayatları başladı. 'Acaba bu perdenin arkasında ne var?' İşte bu soru beni oyuncu yaptı."

Beykoz Ortaokulu ve İstanbul Erkek Lisesi’nde eğitimini sürdüren Alışık, Cağaloğlu Halk Evi’nde tiyatro eğitimi aldı ve Muhsin Ertuğrul’un yönetimindeki Küçük Sahne’de oyunculuk kariyerini ilerletti.

17 yaşında "Zehirli Kucak" adlı tiyatro oyununda aldığı rolle basında yer bulan sanatçı, zamanla sahnede kendini kanıtladı.

Sinemaya adım atışı ve Yeşilçam’daki yükselişi

1944 yılında yönetmen Faruk Kenç’in dikkatini çeken Alışık, "Günahsızlar" filmiyle sinema kariyerine başladı. 1959’da "Yalnızlar Rıhtımı" filminde Çolpan İlhan ile başrolü paylaşması, onun hem kariyerinde hem de özel hayatında önemli bir dönüm noktası oldu. Aynı yıl İlhan ile evlenen Alışık’ın Kerem Alışık adında bir oğlu dünyaya geldi.

Zamanla dram rollerinden komediye geçiş yapan sanatçı, "Turist Ömer", "Ofsayt Osman" ve "Ali Baba" karakterleriyle unutulmazlar arasına girdi. Özellikle "Turist Ömer" serisi, onu Türk sinema tarihine kazınan bir figür haline getirdi.

"Turist Ömer" nasıl doğdu?

Sadri Alışık, Turist Ömer karakterinin ortaya çıkış hikayesini şöyle anlatmıştı:

"Bir gün dolmuşa bindim. Şoför sakallı bereli bir adamdı. En son binen genç bir delikanlı göz göze geldi ve 'Sadri abi, nasılsın?' dedi. Tanınmamak için 'Benzettin kardeşim.' dedim ama yol boyu peşimi bırakmadı. İşte o adam bana ilham verdi. Sonra Hulki Saner ile Ayhan Işık’ın bir filminde böyle bir tipe ihtiyaç vardı ve ben bu karakteri geliştirdim. Böylece Turist Ömer doğdu."

Bu karakter, 1964-1973 yılları arasında 8 filmle Yeşilçam’ın kült figürlerinden biri haline geldi.

Edebiyat, resim ve sanatın diğer dallarındaki izleri

Sinemanın yanı sıra şiir ve resimle de ilgilenen Sadri Alışık, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde eğitim aldı ve çeşitli dergilerde grafikerlik yaptı. Yağlı boya ve kara kalem çalışmalarıyla da sanat dünyasında iz bırakan Alışık, "Bir Ömürlük İstanbul" adlı şiir kitabıyla İstanbul’a olan sevgisini kaleme aldı.

Müzik alanında da eserler veren sanatçı, "Avare-Dalgamıza Bakalım", "Tophane Rıhtımında-Turist Ömer" ve "Turist Ömer Arabistan’da" gibi 45’lik plaklar doldurdu.

Sadri Alışık’ın ödülleri ve unutulmaz replikleri

Sanat hayatı boyunca pek çok ödüle layık görülen Alışık, 1971 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde "Afacan Küçük Serseri" filmiyle En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı. 1994’te oynadığı son film "Yengeç Sepeti" ile aynı festivalde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’ne Mehmet Aslantuğ ile birlikte layık görüldü.

Onu unutulmaz yapan sadece roller değil, aynı zamanda hafızalara kazınan replikleri oldu:

• "Yalvarmaktansa kaybetmeyi tercih ederim. Prensip meselesi..."
• "Hayat demek, ölümü beklemek demektir."
• "Şu hayatın falanları filanları malum..."
• "Ama kabahat bende değil, şarkıdaki o kızda."

Sadri Alışık’ın son yılları ve vefatı

Karaciğer yetmezliği nedeniyle 1990’da dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın desteğiyle ABD’ye giden sanatçı, burada organ nakli oldu. Ancak ilerleyen yıllarda sağlığı bozuldu ve 18 Mart 1995’te İstanbul’da hayatını kaybetti.

Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilen usta sanatçının anısını yaşatmak için eşi Çolpan İlhan, "Sadri Alışık Kültür Merkezi"ni kurdu. Ayrıca, her yıl "Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri" verilerek sanatçının mirası sürdürülüyor.

Sadri Alışık’ın unutulmaz filmleri

• "Turist Ömer" (serisi, 1964-1973)
• "Yalnızlar Rıhtımı" (1959)
• "Küçük Hanımefendi" (1961-1962)
• "Fıstık Gibi Maşallah" (1964)
• "Şaka ile Karışık" (1965)
• "Ah Güzel İstanbul" (1966)
• "Kartallar Yüksekten Uçar" (1983, dizi)
• "Çalıkuşu" (1986, dizi)
• "Yengeç Sepeti" (1994, son filmi)